17

17. Si nullus agnatus sit, eadem lex duodecim tabularum gentiles ad hereditatem uocat. Qui sint autem gentiles, primo commentario retulimus: et cum illic admonuerimus, ' (totum) 11 gentilicium ius in desuetudinem abiisse, superuacuum est hoc quoque loco, de ea re curiosius tractare.

Kap. III. Paulus libro sententiarum

IV. sub titulo de intestatorum successionibus. 29 1. Intestati '(et hi) 30 dicuntur, qui testamentum '(fecerunt, cum) 1 facere non possent,2 uel ipsi linum, ut intestati decederent, abruperunt: 3 uel hi, quorum hereditas repudiata est, 'heredisue condicio defecerit, '(quiue capite minuti fuerint,) 5 'nisi iure praetorio 'facto testamento obiecta doli exceptione7 'obtinebitur hereditas. 2. li, quorum testamenta' (a postumo) rumpuntur, aut '(ut inpia) 40 inrita fiunt, 'ipsi quidem

29) Qui tit. est Paul. S. R. 4, 8., sed nunc maiore ex parte ex nostro restitutus. Ad §. 1. cf. pr. 1. de hered. q. ab int. (3, 1). 30) Supplevi ex vicinis litteris. 1) Omissum, quia scriptum fuerat: fecerc. Ceterum alio modo de hac re disputat Ulp. L. 1 pr. D. de suis (33, 16). 2) possunt Cdd. edd. 3) Cf. L. 1. S. 10. D. de B. P. Š. T. (37, 11). L. 4. D. de his q. in test. del. (23, 4). L. 30. C. de testam. (6, 23). 4) cuiusue Vi. edd. cuius uel Ve. cuius nec B. eiusue Lachm. cj., sed heres, non hereditas conditione deficitur: Gai. 2, 144. Scriptum fuerat: hdisue. 5) Plura fortasse initio exciderunt, velut uel mors cretionisue finis aditionem praeuenerit (Gai. 2, 141); quod vero supplevimus necessario iis, quae sequuntur, requiritur. 6) sine Cdd., quod litterarum transpositarum vitium in is frequens est. sane edd. 7) factum testamentum abiecta doli expectatione (exspectationem Vi.) Cdd. f. t. obiecta d. exceptione Pith. cj. ed. Bl. (sed is tamen abiecta). 8) obtinebit (optinebit Vi.) eorum Cdd., quod ex obtinebitur h.ii factum est. obtinebit. Ii. ed. Bl. Quod Lachm. commentus est: siue iure praetorio f. t. o. d. e. obtinebitur et ad L. 11. Si 2. D. de b. p. s. t. (37, 11) casum priorem retulit, ferri non potest; nam ut taceam, totum casum sine nostro supplemento initio facto intelligi non posse (id quod etiam Leistii rationem de bon. poss. 11. b. p. 84. refellit), nec potest eadem hereditas, quae antea erat testamentaria, nunc (quod Lachm, vult) legitima intelligi. Casus, de quo sentit Paullus, is est, quem Papin. L. 11. cit. in fine tractat verbis Plane si' etc. Cf. Gai. 2, 120. 9) Supplevi fere sola geminatione vicinarum utrinque litterarum, cum scriptum esset a pumo (etiam o, modo transpositum, servat B.: rumponuntur pro pumo puntur). 40) Eadem ratione sanavi.

iure testamenti11 decedunt, sed per consequentias sublato testamento intestati 'redduntur.2 3. Intestatorum hereditas lege duodecim tabularum primum suis 'heredibus, 3 deinde '(consanguineis) et agnatis, et aliquando quoque gentilibus deferebatur. Sane consanguineos lex non '(aperte) adprehenderat; (at) interpretatione prudentium7 primum inter agnatos locum acceperunt. 4. Sui heredes sunt hi: primo loco filius, filia in potestate patris constituti; nec interest, adoptiui sint, an naturales, 'sed secundum legem Iuliam 'Papiamque quaesiti. 5.50 'Modo maneant in potestate, qui sui heredes sunt, ipso iure heredes etiam ignorantes constituuntur, ut furiosi, aut infantes el peregrinantes: quibus bonorum 'possessio nisi2 propter praetoriam actionem non erit necessaria. 6. 3'Suis heredibus adeo a morte testato

1

41) Pro ipsi Cdd. edd.: ipso; deinde testamenti B. testati Ve. Vi. ed. Bl. Cf. Paul. S. R. 3, 4a. §. 10. Antea (Zeitschr. XIII. p. 46.) conieceram initio pro ipso. 2) decedunt Cdd. edd. Testamenti destituti casum non his sed superioris Si speciebus Paullus adnumerat, quia testator et heres, cuius familiae emptor locum obtinet, testamentum facere videntur, ut si heres non existat, neque testamentum factum esse intelligatur. 3) Sic Vi. Ve. hereditatibus B. herededibus datur ed. mea prior. 4) agnatis et B. agnatis est et Ve. agnatis est Vi. Itaque est ex et transposito natum puto. Vocem consanguineis vero excidisse, duo argumento sunt : quod sequitur Sane consanguineos etc. et quod ibi omnes Cdd. habent consanguineis, quae vox sc. ex margine eo aberraverat et consanguineos expulerat. 5) i, e. olim, quamdiu ius gentilicium in usu erat. 6) Sensu exigente ex vicinis supplevi. adprehenderat B. ed. Bl. apphenderat Ve. adprehenderet Vi. 7) Tum scilicet, cum Voconiana ratione (infr. §. 20.) feminae agnati proximi appellatione contineri negarentur, consanguineorum quasi novo ordine invento, ne etiam secundo gradu, quo quasi sui heredis iure hereditas obtinetur, feminae excluderentur. 8) et B. edd. eos Ve. Vi. 9) Ex Schult. cj. Papiamue ed. Bl. Intellige legem de maritandis ordinibus: Cf. Fr. Vat. S. 168. 50) Cf. S. 3. I. de hered. q. ab int. (3, 1). L. 8. C. de suis (6, 55). L. 14. D. eod. (38, 16). L. 63. D. de acq. hered. (29, 2). 1) In edd. haec verba finem faciunt praecedentis Si; at ibi iam dictum erat in potestate patris constituti. 2) possessionis B. Ve. possessiones Vi. possessio ed. Bl. De re cf. Gai. 3, 34. 3) Cf. S. 3. I. de hered. q. ab int. (3, 1). L. 11. D. de lib. et post. (28, 2). L. 11. 57 pr. D. de acq. her. (29, 2). 4) sui B. suis Ve. Vi.

6

8

7

ris rerum hereditariarum dominium continuatur, ut nec 'tutoris 55 auctoritas 'pupillo, nec 'furioso curator sit necessarius, nec si forte soluendo '(non) sit hereditas: quamuis etiam furiosus, si resipuerit, et pupillus, si adoleuerit, abstinere possint. 7. 9 Post mortem patris natus, uel ab hostibus reuersus, aut ex primo secundoue mancipio manumissus, cuiusue erroris causa probata '(est), 60 licet non fuerint in potestate, sui tamen patri heredes efficiuntur. 8. 1 Post filios, filias ad intestatorum successionem inter suos ueniunt nepotes, neptes, pronepotes, proneptes, ac deinde masculino sexu post filium descendentes, si 'nullo parentum impedimento 'ipsi3 in aui potestate, uel proaui familia 'remanserint:4 parentes enim liberis suis, cum quibus in potestate fuerunt ipsi, ordine successionis obsistunt. 9. 5'Filius, (si) 6 cum nepotibus ex alio filio susceptis in familia 'retinetur, ad intestati patris successionem cum fratris filiis 'uocatur: 8 quibus in patris sui partem uenientibus, hereditas in stirpes, non in capita diuiditur, ita ut unus filius et plures nepotes singulos semisses habeant. Idemque euenit, si auo ex duobus filiis impari numero nepotes successerint. 10. Ex filia nepotes sui heredes non sunt: in aui enim materni potestate alienam familiam sequentes ipsa ratione esse non possunt. 11. 9 Eo tempore suus heres constituendus est, quo certum est, aliquem intestatum decessisse: '(secundum) 70 quod ex euentu deficientis conditionis nepos is, qui uiuo

7

In suis ed. Bl. 55) Bl. per errorem omisit. 6) B. pupillū Ve. pupillis Vi. ed. Bl. 7) furiosis Cdd. edd. 8) Suppl. Pith. 9) Cf. supr. c. 2, 4—6. §. 4. I. de her. q. ab int. (3, 1). 60) Supplevi. 1) Cf. supr. c. 2, 2. 2) Vi. Ve. nullum B. nullus ed. Bl. 3) Cdd. ipsis ed. Bl. 4) Ex Scal. cj. permanere Vi. remanseri Ve. remanserit B. ed. Bl. 5) Cf. supr. c. 2, 7. 8. 6) filius Cdd. filii si ed. Bl. 7) retinentur Cdd. edd. s) uocantur Cdd. edd. 9) Cf. SS. 7. 8. 1. de her. q. ab int. (3, 1). 70) Geminando-se et quod fere effici potest. 1) et certum nepotis Vi. et ortu nepotis Ve. et hortu nepotis B. et ortu nepolis edd. Sed ortum nepotis quis et quo sensu unquam dixerit, velim scire. Accedit, quod totus locus, ut adhuc legebatur, sensu caret. Quod cum eo maxime effectum sit, quod post auo in Cdd. et edd. desiderabatur vox conceptus (cf. S. s. I. cit.), nullus dubito, quin haec vox, olim scripta c'ceptus, huc aberraverit, ubi

72

6

auo 'conceptus, post mortem patris natus '(est, suus) fieri potest. 12. Quem filius emancipatus suscepit, uel 3 adoptauit, sui heredis locum in aui successione, sicut ipse pater, obtinere non potest. Adoptiuus tamen 'ne5 quasi cognatus bonorum possessionem eius petere potest. 13. Si sui heredes non sunt, ad agnatos legitima hereditas pertinebit, inter quos primum locum consanguinei obtinent. Agnati autem sunt cognati uirilis sexus per uirilem descendentes '(sexum):9 sicut filius fratris, et patruus, et deinceps tota successio. 14. 80 Inter agnatos et cognatos hoc interest, (quod) in agnatis etiam cògnati continentur, inter cognatos uero agnati non comprehenduntur. Et ideo patruus et agnatus est et cognatus, auunculus autem cognatus tantummodo est. 15. Consanguinei sunt eodem patre nati, licet diuersis matribus, qui in potestate fuerunt mortis tempore: adoptiuus quoque frater, si non sit emancipatus, et hi, qui post mortem patris nati sunt, uel causam probauerunt. 16. 2Soror iure consanguinitatis tam ad fratris, quam ad sororis hereditatem admittitur. 17. 3 Consanguineis non existentibus, agnatis defertur hereditas, prout quis alterum gradu praecesserit. Quodsi plures eodem gradu consistunt, simul admittuntur. 18. 4 Si 'sint, 5 fratre defuncto, 6 et fratris filius, et 'nepos eius ex fratre non exi

1

in et ortu depravata effecit, ut pro nepos is scriberetur nepotis. Post conditionis exciderit filii (sc. sub condicione potestativa instituti). 72) Cf. not. 71. 3) iniri B. siniri Vi. finiri Ve. (sit) iniri ed. Bl. 4) Tum scilicet, si condicio a moriente filio impleri potuit. Cf. L. 28. D. de cond. inst. (28, 7). 5) Cdd. nec ed. Bl. Cf. Glück. Pand. XI. p. 161. 6) Cf. L. 23. D. de adopt. (1, 7). L. 1. §. 4. D. unde cogn. (38, 8). 7) Cf. supr. c. 2, 9. 10. 8) Hic Vercellensis codex desinit. 9) Periit hoc loco ob sequens sicut. Bl. ed.: (sexum) descendentes. 80) Est Paul. S. R. 4, 8. S. 14., ex quo supplevimus quod. Cf. L. 10. S. 4. D. de grad. (38, 10). L. 5 pr. D. unde legit. (38, 7). 1) Cf. supr. c. 2, 10. 5. 2) Cf. supr. c. 2, 14. 3) Cf. supr. c. 2, 11. S. 5. I. de legit. agn. succ. (3, 2). 4) Est Paul. S. R. 4, 8. S. 18. 5) Paul. Vis. sit Cdd. edd. 6) frater defuncti Cdd. edd. fratres defuncti Paul. Vis. 7) nepus fratres et B. nepos fratre Vi. ed. Bl. nepoles fratre Paul. Vis. Igitur e'ex in B. mutatum in set et transpositum est, in Paul. Vis. effecit, ut pro

stente, filius fratris nepoti praefertur. 19. 88 Sed si duorum fratrum sint liberi, non in stirpes, sed in capita hereditas distribuitur, scilicet ut pro numero singulorum uiritim distribuatur hereditas. 20. 9 Feminae ad hereditates legitimas ultra 'consanguineorum 90 successiones non admittuntur: idque iure ciuili Voconiana ratione uidetur effectum. Ceterum lex duodecim tabularum sine 'illa discretione '(feminini) sexus agnatos 2 admittit.

3

Kap. IV. Ulpianus libro '(regularum) singulari, sub titulo de legitimis hereditatibus. 4 1. Intestatorum 'ingenuorum hereditates pertinent primum ad suos heredes, id est liberos, qui in potestate sunt, ceterosque, qui in liberorum loco sunt; si sui heredes non sint, ad consanguineos, id est fratres et sorores ex eodem patre; si nec hi 'sint, ad reliquos agnatos '(proximos, id est cognatos)7 uirilis sexus, per mares descendentes, eiusdem familiae. Id enim cautum est lege duodecim tabularum hac: Si intestatus moritur, cui suus heres nec 'escit, agnatus proximus fami

6

8

nepos scriberetur nepotes. Ceterum eius, quod regitur a fratre, refer ad filium fratris. 85) Cf. supr. c. 2, 15. 9) Extat Paul. S. R. 4, 8. §. 22. Cf. supr. c. 2, 14. §. 3. 1. de leg. agn. succ. (3, 2). Gai. 3, 22. Ulp. 26, 6. 90) consanguineos (pro consanguineor.) Vi. consanguineas B. Paul. Vis. edd. Sed consanguineae vel agnatae successiones dici non possunt. 1) ulla Cdd. Paul. Vis. edd., quod omnino huius loci esse non videtur. 2) cognatos B. Paul. Vis. cognatis Vi. agnatos edd. Sed cognatos consulto librarius ex (sexus) feminini agnatos, quasi hi brevius et rectius cognati dicendi essent, fecisse mihi videtur; cui errori subveniens scriptor B. pro discretione sexus dedit discreptationes ex his, et certo ex feminis nati sunt cognati! Iam ex nostra lectione vides, sine illa discretione pertinere ad discrimen, quod ICti inter consanguineas et ulterioris gradus agnatas fecerant, et feminini sexus agnatos esse, quas Gai. 3, 23. dicit feminas agnatas. Ex Schillingii cj. suppl. Cf. tit. 2. c. 5. not. 22. 4) Exstat in Ulp. fragm. 16, 1. 5) Ex Ulp. fr. gentilitiorum B. Vi. edd., quod pessimorum Codd. portentum cave ex arguliis optimorum virorum retineas. Cf. Zeitschr. f. RG. 1866. V. p. 196. 6) sunt Cdd. edd. 7) Ex Ulp. fr. suppl. Bl. 8) est Cdd. esit ed. B. Futurum positum fuisse, argumento sunt cum illae leges apud Cic. de leg. 2, 21. C quoi auro dentes uincti escunt' et apud Fest. Nec quod nec manifestum erit, tum ea, quae sequitur §. 2.

v.