Page images
PDF
EPUB

nam poenam omni priuato

13a. ****** possunt; 34 contractu recite fisco stipulantur.5 !

6

14. Eorum bonorum, quae ad fiscum pertinere di- 15 cuntur, si controuersia moueatur, | ante sententiam nec obsignari nec describi aut incorporari possunt. idem seruatur, 20 cum a sententia prouocatio interponitur. |

15. Pro his bonis, quae fiscus in quietat, manus opponere nemo quidem prohibetur;7 tutius tamen procurator | adi- fol. 2. v. tur, ut is iniuriam | submoveat, si quam committunt, qui col. a. bona persequuntur. |

8

16. 'Cum fisci advocati pro se | contra fiscum agunt, 5 solet | tantum, ne tempore medio pro fisco | postulent, a magistratibus, quos adierint, decerni, sed in 'aliorum9 praeterquam filiorum | uel parentum suorum causa | liberto- 10 rumue 40 adesse prohibentur, et si adfuerint, infamia plectun

tur.

sane hoc principali beneficio | impetrare non prohi-15

ben/tur.

17. Fisci aduocati, | quibus ad tempus officium | manda

Columell. de r. r. 1, 8. §. 19. recte a Rudorfio allatum. Suspi-
cari licet, quinque liberis Caesaris ancillas similia iura adeptas
esse, atque quattuor liberis a privatis manumissae.
34) Ex
Lachm. cj. Puta praecessisse: Per liberas personas actiones
duntaxat ad rem persequendam ne fisco quidem quaeri possunt'.
Quam sententiam in fine disputationis de his, quae per libertos
Caesari quàerantur, aptissime collocatam fuisse, nemo non videt.
5) cum priuato contractum quid | est, fisco stipulantur Lachm. et
Boeck, omissis, quae antecedunt, ceterum recte allatis verbis L. 1
pr. D. de i. fisc. (49, 14) uel poenam fisco ex contractu priuato
deberi'. 6) Vid. praefat. 7) Vid. praefat. Post haec uni-
versam sententiam restitui, Paul. 5, 12. S. 6. et codicis vestigia
secutus, in quo sic scriptum fuisse puto: totius tm pcurator |
adiť ut is iniuriam submoueat, si quam 7 | mtunt q b psequunt'. I
*) Ad sententiam haec restitui, quibusdam a Lachm. monstratis,
sic scriptum fuisse arbitratus: cu (cum) fisci aduocati p se | 5
fiscum agunt, solet it, ne temp. medio p fisco pulent a mag.
quos adilerint. Cf. L. 9. §. 1. D. de poenis (18, 19). 9) Scri-
ptum fuisse posui: alior. et postea phibetur. Boeck. secundum
Lachm. dedit: nulla (pro: aliorum) et postea: iubentur: qua ra-
tione dubito, an unquam 1Ctus locutus sit. 40) Exciderit et pu-
pillorum suorum. Cf. L. 10 pr. D. de postul. (3, 1). Ceterum de
hac et seq. S. vid. praefat.

20 tum est, quia salarium non accipiunt, contra fiscum adesse non prohibentur.

18. Capite 'legis censoriae 41 cauetur, ut 'non tantum, col. b. cum quid praestatur, cuius rel omis sa professio | (sit, sed et cum) commissi poena intra quinquennium locum | ob id ha5 bet,2 earum rerum nomine 3 quae per fraudem | 'ipsa 1 ablata sunt uel professioni 'subtracta, quadruplum fisco dependatur, alias duplum. |

10

5

19. A debitore fisci in fraudem datas libertates retrahi placuit. sane ipsum ita emere, ut manumittat, aut fidei15 commissam libertatem 'praestare, non est prohibitum.

7

20. Ab eo, qui reus criminis '(publici)9 postulatus

[ocr errors]

41) Domitiani, ut opinor, quem Plin. Pan. 40. spectare videtur. 2) nianium c'quid pstatur cui rei omis sa pfessio intra mis✶✶✶✶✶na ūnium loc'******cl C. non tantum cum quid praestatur, cuius rei omis sa professio fuerit, actio commis si intra quinquennium locum habeat sed et' Lachm, et Bg. edd. tum tantum, c. q. p. c. r. o. professio intra commis sis statutum quinquennium locum fisco dat' mea prior ed. laudato libro m. Census u. Steuerverf. d. Kaiserz. p. 194. Sed hoc tantum, quod nunc dedimus, cum rei ipsi tum codicis scripturae satisfacit. Cuius una corruptela inde repetenda est, quod v. intra, quae aliquando ante quinquennium exciderat, perperam deinde ex margine superiori versui restituta ibique litteris sit s'etc' superscripta effecit, ut horum verborum propter similitudinem cum antecedente profes-sio et sequens com-missi pro suspectis habitorum locum obtineret. De simili vitio vid. not. ad Gai. 2, 155. 3) i. e. ex his causis. 4) tota' edd. Lachm. et Bg. e censu' ed. mea prior. Sed intellige res ipsas, quae in commissum ceciderunt fiscumque vindicantem per fraudem celantur aliove modo ei auferuntur. 5) ablatae. subtractae ed. mea prior invito C. Si quae per fraudem pro fessioni subtracta sunt, vectigal tantum poenae nomine quadruplatur. De quinquennio cf. L. 2. C. de vectig. (4, 61). L. un. Th. C. de quinq. praescr. (4, 15). de quadrupli et dupli poena Plin. paneg. 40. Lactant. de mort. pers. 23. L. 16. §. 10. D. de public. (39, 4). 6) Cf. L. 45. S. 3. D. de i. fisc. (49, 14). L. 11. S. 1. L. 16. S. 3. D. qui et a quib. (40, 9). L. 10. D. de manum. (40, 1) et in praefat. dicta. 7) praestet C. edd. etiam mea prior. 8) Cf. L. 20. D. de accus. (48, 2). L. 8. SS. 1. 2. D. de manum. (40, 1). L. 15 pr. D. qui et a quib. (10, 9). 9) Ratione habita

...

aduersam sententiam meruit, tempore reatus quocunque modo alienata a fisco cum quadruplis fructibus | reuocantur. 20 21. Fideiussorem eius, qui cum dispensatore contraxit, ip |

L. 20. cit. supplevi, litteram p(ublici) ob sequentem litteram p excidisse suspicatus.

IVRISPR. ANTEI. REL. ED. II.

35

HERENNIVS MODESTINVS.

Ex libris Regularum.

1. 1 Modestinus regularum libro IX. 2 sub titulo de bonis libertorum et de testamentis: Cum in testamento dies et consules adiecti non sunt, non nocet, quominus ualeat testamentum.'

Ex libris Differentiarum.

2. Inter eum, qui in insulam relegatur, et eum, qui deportatur, magna differentia est', ut ait Herennius; primo quod relegatum bona sequuntur, nisi fuerint sententia adempta, deportatum non sequuntur, nisi palam ei fuerint concessa: ita fit, ut relegato mentionem bonorum in sententia non haberi prosit, deportato noceat. item distant et in loci qualitate, quod cum relegato quidem humanius transigitur, deportatis uero hae solent insulae assignari, quae sunt asperrimae, quaeque sunt paulo 'lentius sumpto supplicio comparandae.

4

1) Primum haec ex ignoto a Petro patre suo accepto codice ms. cum Mos. et Rom. legum Collatione Lutet. 1573. p. 54. edidit P. Pithoeus, postremum adiecta notitia litteraria Boeckingius in ed. Ulp. fragm. 1855. p. 179. 2) 11 ed. Pith, correxit I. Gothofr. Neque enim III. sed libro 1x. Modestinus et de bonis libertorum (L. 9. D. de i. patron. 37, 14) et de testamentis egit: videnturque eius operis codices etiam miscellos titulos habuisse, quibus diversae res, non ab ipso tamen, ut puto, Modestino, adscriptae et inscriptae erant. 3) Haec debentur codicibus quibusdam Isidoriani Differentiarum libri. Ex alio primus Casp. Barthius advers. 39, 14., ex alio Arevalus in Isidori ed. Romana T. V. p. 26. edidit. Utriusque lectionem composuit Lachmannus Zeitschr. f. gesch. RW. XI. p. 115. Postremum Boeckingius l. c. p. 180. edidit, quem fere sequimur. Libro I. differentiarum hunc locum tribuendum esse, idem ob L. 22. D. de poenis (48, 19) coniecit. Ad rem cf. Isidor. orig. 5, 27. S. 29. L. 4. L. 14. §. 1. L. 18 pr. D. de interd. et rel. (48, 22). 4) Scripsi; minus summo edd. Cf. Plin. N. H. 11, 25, 30. nisi quod grauiore supplicio lenta per triduum morte conficiunt'.

[ocr errors]

LEX DEI

SIVE

MOSAICARVM ET ROMANARVM LEGVM COLLATIO.

Tribus codicibus manuscriptis haec Lex Dei', uti in illis ipsis codicibus, sive Mos. et Rom. legum Collatio, ut nunc plerumque inscribitur, ad nos pervenit, Pithoeano s. Rosnico, nunc Berolinensi, Vercellensi, et Vindobonensi: qui omnes admodum corrupti sunt, nec inter se ullus eorum ab alio pendet; antiquissimus tamen videtur Berolinensis, ex quo Pithoeus a. 1573. primum Collationem edidit; existimatur enim esse seculi octavi vel noni, ceteri seculi undecimi; et ille ut solus integrum continet opus vel certe tit. XVI. nunc ultimum (integrum enim ipsum opus ad nos pervenisse, licet verisimile sit, tamen quis praestabit?), ita et titulorum, in quos ipse auctor opus suum distribuerat, numeros, quanquam nec ipse integros, tamen aliquatenus servavit, qui in ceteris capitum distributioni cessere, quam in omnibus tribus codd. soli librariorum licentiae deberi, nemo, qui vel unum illorum inspexerit, dubitabit.

C

Auctor Collationis quis sit, ignoratur. Rufinum Aquileiensem presbyterum fuisse, ea maxime de causa suspicatus sum argumentisque instruxi (Zeitschr. f. gesch. RW. XIII. comm. I.), quod rumor seculo decimo sexto percrebuerat, a primariis viris susceptus, Collationem habere in quadam bibliotheca Germaniae nomen Licinii Rufini praefixum'. Certius est, auctorem Christianum fuisse eoque consilio hanc legis Dei' et legum Romanarum compositionem scripsisse, ut, praemissa (quod credere par est) praefatione nunc deperdita, qua hoc consilium aperiebat, re ipsa ostenderet, quod iam Tertullianus apolog. 45. Romanis ethnicis obgesserat: 'dum tamen', inquit, 'sciatis, ipsas quoque leges vestras (sc. ea), quae videntur ad innocentiam pergere, de divina lege ut antiquiore forma mutuatas esse' et postea Leo Magnus in causa matrimoniali praedicavit (ep. 167) multo prius hoc ipsum Domino constituente, quam initium Romani iuris existeret': eoque modo ICtorum potissimum fastum reprimeret, legem Christianam aut tanquam imperii

« PreviousContinue »