8 cedunt. 65. 87 Instrumento balneatorio legato, balneator ipse, et scamna, et 'hypopodia, fistulae, miliaria, epistomia, rotae aquariae, iumenta quoque, quibus ligna deferuntur, legato cedunt. 66. 9 Instrumento piscatoris legato, et retia et nassae et fuscinae et nauiculae, hami quoque et cetera eiusmodi usibus destinata debentur. 67. 90 Supellectile legata, capsae '(et) 1 armaria, 'nisi quae solum librorum aut uestis 2 1 6 ponen dae gratia parata sint, debebuntur; sed et 'buxina3 et cristallina et argentea et uitrea uasa, tam escaria quam pocularia, et uestes stratoriae legato cedunt. 68. 4 Villis uel agris separatim legatis alterum alteri cedit. 69. 5'Seruis do lego' legatis, ancillae quoque debebuntur: non item serui, legatis ancillis. sed ancillarum appellatione tam uirgines, quam seruorum pueri continentur: iis scilicet exceptis, quae fiduciae ' data sunt. 70. Seruis amanuensibus legatis, omnes, qui ex conuersatione urbanas 'eo9 in ministerio fuerint, debebuntur, nisi ex his aliqui perpetuo ad opus rusticum transferantur. 71. 100 Venatores serui uel aucupes an inter urbana ministeria contineantur, dubium remansit: et ideo uoluntatis est quaestio. tamen si instruendarum quotidianarum epularum gratia habentur, debentur. 72. 1Muliones et 'instito quae 485. D. eod. 87) L. 13. S. 1. L. 17. §. 2. D. eod. 8) hypodia, epytomia et similia Cdd. hypodia edd. 9) Cf. L. 17. §. 1. D. eod. 90) Cf. L. 3-5. L. 7. §. 2. L. 8. D. de supell. leg. (33, 10). 1) De Schult. cj. addidi. 2) non solum librorum aut uestis pars Cdd. edd., quod et aperte corruptum est et pugnat cum L. 3. S. 2. D. eod. In Cdd. quae est sedis incertae; plerique omittunt, solum quae aut librorum Cd. 26. Praeterea notae vv. nisi et non permutatae. 3) Sic nunc auctore Rudorffio ad leg. Acil. p. pro eo, quod Cuiacius volebat: myrrina scripsi. byssina Cdd. edd. 4) Cf. L. 35. D. de usu et usufr. (33, 2). Ĺ. 15 fin. D. de instr. v. instr. (33, 7). 5) Cf. L. 81 pr. L. 62. D. de leg. 3. 6) Sic plerique Cdd. Seruis legatis edd. Servis generaliter per damnationem legatis non etiam ancillae dari possunt. 7) datae Cdd. edd. Licet et haec mancipia testatoris ex iure Quiritium sint ideoque do lego legari possint. Cf. supra 2, 13. §. 6. 8) Licet ruri cum domino agentes. 9) et Cdd. edd. Intellige: in ministerio scribendi, quae dominus iubet. Visigothi dum amanuenses interpretantur, qui ad manum serviunt, eo in et mutaverunt. 100) Cf. L. 99. §. 1. D. de leg. 3. 1) Cf. L. 99. §. 2. D. de leg. 3. Sed praeter servos et ancillis urbanis legatis aliter haec res 110 75. 102 inter urbana ministeria continentur; item opsonatores et uestiarii et 'cellarii 3 et cubicularii et arcarii et coqui, placentarii, tonsores, pistores, lecticarii, 4 'stabularii. 73. 5 Pecoribus legatis quadrupedes omnes continentur, quae gregatim pascuntur. 74. Iumentis legatis boues non continentur: equis uero legatis equas quoque placuit contineri, ouibus autem legatis agni non continentur, nisi annuales sint. 'Grege ouium legato arietes etiam continentur. 76. 8 Auibus legatis, anseres, phasiani, gallinae et auiaria debebuntur: an autem phasianarii et pastores anserum, uoluntatis quaestio est. 77. 9 Dulcibus legatis, sapa, defrutum, mulsum, dulce etiam uinum, palmae, caricae, uuae passae debebuntur. sed in hoc quoque uoluntatis est quaestio; 'quia et in specie pomorum comprehendi possunt. 78. 1Frugibus legatis tam legumina, quam hordeum et triticum continentur. 79. 2 Veste legata, ea cedunt, quae ex lana et lino texta sunt; item serica et bombycina, quae tamen induendi, operiendi, cingendi, sternendi, iniiciendique causa parata sunt: pelles quoque indutoriae continebuntur. 80. 3Veste uirili legata, ea tantummodo debebuntur, quae ad usum uirilem saluo pudore 'uirilitatis 1 attinent. stragula quoque huic legato cedunt. 81. 5 Muliebri ueste legata, omnia, quae ad usum muliebrem spectant, debebuntur. 82. Lana legata, siue succida siue lota sit, siue pectinata siue uersicoloria, legato cedit: purpura uero aut stamen subtemenue hoc nomine non continentur. 83. 7 Mundo muliebri legato, ea cedunt, per quae mundior mulier lautiorque vox accipitur. L. 61. §. 1. D. eod. 102) institutores plerique Cdd. Lege stratores. 3) Sic aliqui Cdd. cellararii alii, edd. 4) Cdd. paene omnes omittunt. 5) Cf. L. 65. S. 4. D. de leg. 3. 6) Cf. L. 38. §. 6. D. de aedil, ed. (21, 1). L. 60 pr. L. 62. D. de leg. 3. 7) Cf. L. 81. §. 5. D. eod. 8) Extat etiam sed mutata in L. 66. D. de leg. 3. 9) Cf. L. 16. S. 1. D. de trit. vino (33, 6). L. 205. D. de verb. sign. (50, 16). 110) Malim quia quaedam. 1) Cf. L. 77. D. eod. Plin. H. N. 18, 7, 9. L. 23. SS. 1. 3. L. 24. 25 pr. D. de auro arg. (31, 2). 3) Cf. L. 23. S. 2. D. eod. 4) Ita Cdd. omnes praeter tres. Omittunt edd. A. et Haen. 5) Cf. L. 23. S. 2. cil. 6) Cf. L. 32. S. 6. D. de auro arg. (31, 2) et L. 70 pr. SS. 1-4. 12. D. de leg. 3., ubi Ulpianus a Paullo dissentit. 7) Cf. L. 25. S. 10. L. 32. S. 7. 2) Cf. efficitur, uelut speculum, conchae, situli, item buxides, unguenta et uasa, in quibus ea sunt; item sella balnearis et cetera eiusmodi. 84. 118 Ornamentis legatis, ea cedunt, per quae ornatior efficitur mulier, ueluti annuli, catenae, reticuli, et cetera, quibus collo uel capite uel manibus mulieres ornantur. 85. 9 Argento legato, massae tantummodo debebuntur: 120 uasa enim, quae proprio nomine separantur, legato non cedunt, quia nec lana legata uestimenta debebuntur. 86. Vasis argenteis legatis ea omnia continentur, quae capacitati alicui parata sunt, et ideo tam potoria quam escaria, item 'ministeria2 omnia debebuntur, ueluti urceoli, paterae, lances, piperatoria; cochlearia quoque, itemque trullae, calices, scyphi et his similia. 87. Libris legatis, chartae uolumina uel membranae et philurae continentur; codices quoque debentur: librorum enim appellatione non uolumina chartarum, sed scripturae modus, qui certo fine concluditur, aestimatur. 88. Auro legato, gemmae quoque inclusae, itemque margaritae et smaragdi legato cedunt. sed magis est, uoluntatis esse quaestionem infectum enim aurum debetur; 'factum 5 ornamentorum genere continetur. 89. 6 Vasis argenteis legatis, emblemata quoque ex auro infixa legato cedunt. 90. 7Argento potorio legato, omnia, quae ad poculorum speciem comparata sunt, debebuntur, ueluti paterae, calices, scyphi, urceoli, oenophoria et conchae. 91. Carruca cum iunctura legata, mulae quoque legatae, non mulio uidetur, quotidianam loquendi consuetudinem. [L. 28. D. qui et a quib. manum. (40, 9). propter D. de auro arg. (34, 2). 118) Cf. L. 25. S. 10. cit. 9) Cf. L. 19 pr. SS. 1. 20. D. eod. L. 70. S. 6. D. de leg. 3. 120) Nisi alia voluntas sit testatoris (S. 88.), quam plerique fere semper accipiendam putaverunt, cuius sententiae ipse Paullus L. 78. §. 4. D. eod. rationem reddit. 1) Cf. L. 19. S. 10. D. de auro arg. (34, 2). 2) i. e. quibus in conviviis ministratur. 3) Cf. L. 52 pr. D. de leg. 3. 4) Cf. L. 19. SS. 13 seq. L. 29. D. de auro arg. (34, 2). Plin. N. H. 33. praef. supra S. 85. 5) factum enim Cdd. edd.; sed enim ex fa-ctum geminatum. 6) Cf. L. 19. §. 5. D. eod. 7) Cf. L. 21 pr. L. 36. D. eod. Iuvenal. 6, 425. Martial. 4, 89. 8) Cf. L. 13. L. 19. §. 8. D. eod. L. 38. §. 8. D. 130 92. 129 Prolatis codicillis uel alio testamento, quibus ademptum est legatum uel certe rescissum, repetuntur. perperam soluta TIT. VII. DE MORTIS CAVSA DONATIONIBVS. 1. 1Mortis causa donat, qui ad bellum proficiscitur, et qui nauigat, ea scilicet condicione, ut, si reuersus fuerit, sibi restituatur; si perierit, penes eum remaneat, cui donauit. 2. 2 Donatio mortis causa cessante ualetudine et secuta sanitate 3 paenitentia etiam reuocatur: morte enim tantummodo conualescit. 4 TIT. VIII. AD LEGEM FALCIDIAM. 1. Exhausta legatis aut fideicommissis uel mortis causa donationibus hereditate auxilio Falcidiae institutus heres quadrantem retinere potest. 2. Quoties de modo 'partis 2 retinendae quaeritur propter periculum plus petendi, 3 officio ' iudicis omnibus aestimatis, quarta facienda est, quae apud heredem remaneat, aut certe exigenda cautio 5 a legatario, ut quod plus dodrante 'perceperit, restituat. 3. Ea, quae mater uiua filio donauit, in quartam non imputantur. [L. 39. D. ad leg. Falcid. (35, 2).] 6 de aedil. ed. (21, 1). 129) Cf. L. 2. §. 1. L. 3. 4. D. de cond. ind. (12, 6). An etiam per damnationem? Cf. Gai. 2, 283. 130) Alio facto testamento priore rupto. Nam et donationes et emptiones rescindi dicuntur. Tit. VII. 1) Cf. 2, 23. §. 1. 2) Cf. §. 1. 1. de donat. (2, 6). 3) et ex paucis Cdd. addunt edd. Tit. VIII. 1) Cf. Gai. 2, 227. 254. L. 5. C. ad leg. Falc. (6, 50). 2) Cdd. 1. 2. 5. 6. 9. (parte 27) quartae ceteri Cdd. edd. 3) Data incertae partis rei vindicatione vel condictione. L. 76. §. 1. D. de rei vind. (6, 1). Alia ratio est arbitri dati a praetore ad rationem ineundam L. 1. §. 6. D. si plus q. per leg. Falc. (35, 3). 4) iudicantis quinque Cdd. Fortasse: iudicis ante. 5) Quae hoc casu est iudicialis, et plerumque necessaria, quia et apud iudicem incerta detractio vix examinabitur. L. 76. cit. 6) Plerique Cdd. percepit alii, edd. 7) Cf. L. 56. S. ult. D. ad leg. Falc. (35, 2). L. 35. §. 2. C. de inoff. test. (3, 28). |