Page images
PDF
EPUB

nec

certis causis fieri solet; et quemadmodum contrario iudicio omnimodo condemnatur actor, si causam non tenuerit, requiritur, an scierit, non recte se agere, ita etiam restipulationis poena omni modo damnatur actor. 181. 'Interdum 250. si ab actore cum 249 restipulationis poena petatur, ei neque calumniae iudicium opponitur, neque iurisiurandi religio iniungitur; nam contrarium iudicium in his causis locum non habere, palam est.

182. Quibusdam iudiciis damnati ignominiosi fiunt, uelut furti, ui bonorum raptorum, iniuriarum: item pro socio, fiduciae, tutelae, mandati, depositi: sed furti aut ui bonorum raptorum aut iniuriarum non solum damnati notantur ignominia, sed etiam pacti; 'nam ita in edicto praetoris 250 scriptum est; et recte: plurimum enim interest, utrum ex delicto aliquis, an ex contractu debitor sit. 'praeterea1 illa parte edicti id ipsum 'nominatim cauetur, ut qui contrario iudicio conuenitur, item qui pro debitore interuenit, uelut tultor aut cognitor, ne laboret ignominia. nec igitur heres uel qui2 fideiusso rio nomine iudicio conuenitur: etenim 'ii quoque pro alio damnantur. 3

183. In summa sciendum est, eum, qui 'cum aliquo acturus est, in ius uolcare1 et eum, qui uocatus est, 'trahere posse; quare edicto praetoris personas, quibus reuerentia debetur, sine permissu praetoris in ius uocare non licet,

ex. Cf. SS. 171. 94. 95. 249) Restitui Gaius' p. 200. 250) Ex et Lachm. cj. restitui. 1) Restitui (ptea). 2) Restitui maime ope L. 1. L. 6. §. 2. D. de his q. not. (3, 2). Puta notatum fuisse cauet' ut q cōtrario c'uenitur q(ui) p(ro) i(nter)uenit u(el)u(t) tutor a(ut) n(ec) igitur) h(eres) u(el) q(ui). [heres uel' deerat priore mea ed.] 3) Restitui partim Heffterum secutus (ii qq p alio damnat'). 4) Priore ed. restitueram: in ius uocat, rem ui pera gere'. Quod nunc feci: c'aliq. acturus ē, ī ius uocare et aptius est et Sched. ductibus magis convenit. Edd. tantum in fine habent

§. 181. Cf. SS. 171. 172. 163.

§. 182. Cf. §. 2. I. de poena tem.

(4, 16) cum Schradero. L. 1. D. de his q. not. inf. (3, 2). supra §. 60. §. 183. Cf. L. x11 tabb. init. (Dirksen p. 130 seq.) supra S. 46. büq. cit. Adde L. 6. L. 10. S. 3. L. 13. D. de in ius voc. (2, 4).

8

quales sunt 255 parentes, patronus et liberi parentesque pa\troni, et 'in eum, qui aduersus ea egerit, 'poena constituta est. 9 184. 'Cum 260 autem in ius uocatus fuerit aduersarius, ni eo die finitum fuerit negotium, uadimonium ei faciendum est, id est, ut promittat, se certo die sisti. 185. Fiunt autem uadimonia quibusdam ex causis pura, id est sine satisdatione, 251. quibusdam cum satisdatione, quibusdam iureiurando, quibusdam recuperatoribus suppositis, id est, ut qui non steterit, is protinus a recuperatoribus in summam uadimonii condemnetur: eaque singula diligenter praetoris edicto significantur. 186. Et siquidem iudicati depensiue agetur, tanti 'fit1 uadimonium, quanti ea res erit; si uero ex ceteris causis, quanti actor iurauerit non calumniae causa postulare sibi uadimonium promitti: nec tamen (pluris quam partis dimidiae, nec) pluribus quam sestertium c milibus fit uadimonium: itaque si centum milium res erit, nec iudicati depensiue agetur, non plus quam sestertium quinquaginta milium fit uadimonium. 187. Quas autem personas sine permissu praetoris inpune in ius uocare non possumus, easdem nec uadimonio inuitas obligare nobis possumus, praeterquam si praetor aditus permittit.

[ocr errors]

n(on)

[ocr errors]
[ocr errors]

algere. 255) Restitui. Notata erant p'se qr pr psonas quib. re-
uertia debet pmissu pris -
s(unt). In ius vel ad praetorem
extrahi vel pertrahi dicitur velut Schol. Horat. 1, 9. v. 65. Valer.
Max. 5, 2. S. 3. extr. L. 21. D. de in ius voc. (2, 4). 6) tiaonec pa-
trono C. unde ✶✶ actione cum patrono Bg. ed. 5. de sensu non solli-
citus. 7) Hic quoque C. ductus restitutioni ad sensum tantum factae
parum favent. et liberto
-niano ed. Bg. 5. liberto ed.

Bg. 8) Ex Goesch. ed. 9) Ex Goesch. ed. "poenam pecuniariam
condemnat' ed. Bg. suarum ope notarum. Sed ed.5. ut nos. 26) Ex
mea cj. q C. Quando ed. Bg. 1) fiat C. fiet edd. etiam mea prior.

L. 2. 3. C. eod. (2, 2).

§. 184. Cf. 3, 224. Keller Civilpr. §. 47. §. 185. Cf. Rubr. D. qui satisd. cogantur vel iurato promiltant, vel suae promissioni committantur. L. Rubr. c. 21 fin. Cornel. Nep. Attic. 9. §. 186. Cf. L. 4. §. 5. D. si quis caut. (2, 11). L. 3. §. 4. D. de eo, p. quem f. (2, 10). L. 115 pr. D. de verb. obl. (35, 1). Lib. meum Gaius' p. 135. S. 187. Cf. S. 183. L. 1... 3. D. in ius vocati (2, 6). L. 2. §. 2. D. qui satisd. cog. (2, 8).

GAII

RELIQ VA FRAGMΕΝΤΑ.

EX LIBRIS AD XII TABVLAS.

1. 1 Γάϊος ὁ νομογράφος μετὰ τὴν τῶν κυαιστώρων τὴν δεκανδρικὴν ἀρχὴν ἀναφέρει, ῥήμασι πρὸς ἑρμηνείαν τούτοις. πολλῆς δὲ συγχύ σεως τῶν νόμων, οἷα μὴ γράμμασι τεθειμένων, τοῖς πράγμασι γινομένης ἐκ τῆς τῶν ἀρχόντων καὶ τοῦ δήμου διαφορᾶς, δόγματι κοινῷ τῆς βουλῆς καὶ τοῦ δήμου πάντες μὲν οἱ ἄρχοντες ἐκινήθησαν, δέκα δὲ μόνοις ἀνδράσι τὴν οντίδα τῆς πολιτείας παρεισαν. αὐτοὶ δὲ στέλλουσιν

Gaius iurisconsultus post quaestorum magistratum de decemvirali verbis Graece versis explicat hisce: Magna uutem confusione legum, quippe quae scriptae non essent, in rep. ex discordia magistratuum plebisque coorta, communi senatus populique voluntate omnes magistratus sublati ac decem tantum viris cura reip. mandata est. ipsi vero, teste historia, Athenas mittunt Spurium Postumium, Αulum Marcium

1) De fide huius loci Gaiani non constat inter doctos viros. Cf. Dirksen Verm. Schr. p.56 seq. Mihi quidem persuasum est, Lydum hunc locum non quidem ut alterum de quaestoribus (1, 26), de quo iam nemo dubitat, errore tantum Gaio tribuisse et revera item ex L. 2. D. de orig. iur. (1, 2) sumsisse; plura enim et alia continet, quam Pomponius ibi §§. 3. 4. 24. tradit; sed nec ad verbum ex Gaii libris ad x11 tab. transtulisse, immo fortasse hos ipsos libros ne quidem vidisse; insunt enim complura, quae Gaius hoc modo vix dixerit. Potest etiam, ut ex Gaio tantum priora usque ad v. παρέδοσαν fluxerint, quae sequuntur, ex aliis historiae scriptoribus consuta sint.

1

(ἡ ἱστορία φησὶν εἰς Αθήνας Σπούριον Ποστούμιον, Αύλον Μάρκιον καὶ Πούπλιον Σουλπίκιον. τῶν δὲ ἐπὶ τριε τῆ χρόνον ἐκεῖ βραδυνόντων, ἕως καὶ τοὺς λειπομένους Αθηναίων νόμους ταῖς δέκα δέλτοις ἀναλάβωσι, δέκα προεβάλετο ὁ δῆμος ἄνδρας ἀνθ εξομένους τῶν πραγμάτων, ὧν ὁ πρῶτος τῆς πόλεως φύλαξ προσηγορεύθη, ὁ καθ ̓ ἡμᾶς πολίαρχος. ἐπίσημα δὲ τῆς ἐξουσίας ἦν αὐτῷ δυοκαίδεκα ῥάβδοι, τοῖς δὲ λοιποῖς οὐχ οὕτως, ὁπλοφόρος δὲ ἀν ̓ ἕκαστον εἷς καὶ μόνος. τῷ γὲ μὴν πολιάρχῳ καὶ τάξις ἀνδρῶν του[ατ ]ηφόρων καὶ ῥαβδοῦχοι καὶ δεσμὰ καὶ ὅσα ἴσμεν, παρῆσαν. — Io. Laur. Lyd. de mag. 1, 34.

et Publium Sulpicium. qui dum ibi per triennium commorantur, donec etiam reliquas Atheniensium leges decem tabulis colligant, decem viros populus creavit reip. praefuturos, quorum primus custos urbis dictus est (quem nunc praefectum urbi vocamus). insignia autem potesta tis illi erant duodecim fasces; at ceteris non item, sed singulis unus tantum armatus. praefecto urbis vero etiam cohors togatorum et lictorum et vincula et quae alia scimus, aderant.

1

2. Uerum in compositione, ut apud 'Gaium, reperimus

1) h. e. quas initio neglexerant.

1) Cavium Cdd. ed. Keil. Caium edd. antiquiores. Keilius suspicatur Calvum (Licinium, Ciceronis aequalem) significari, cuius tamen orationibus tantum Diomedes usus esse videtur, nec credibile est, hanc vocem nisi a poëta aut in formulis antiquis (velut auguralis disciplinae) a scriptore relatis usurpatam esse: quo etiam illud apud spectare videtur. Simili de causa de Gavio Basso cogitare non licebit (nec cogitaverunt Laur. Lersch. in Philol. I. p. 617 seq. et 0. Iahn. ad Pers. p. 213.), maxime quod is a grammatico semel tantum laudatus vix sine cognomine nominari potuerit. Sed librarii cogitare potuerunt, in nudo praenomine Caii vel Gaii offendentes, cuius Osca tantum forma Gavius sequente nomine etiam e diverso cum Latina saepe commutata est (cf. Lactant. 1, 22. Lyd. de mens. 1, 2). Quanquam igitur res incerta est, tamen maximam probabilitatem habet, Gaium legendum et intellegendum esse.

1

'effor' dictum. 2 Keil.

Diomed. lib. I. p. 375. Putsch. p. 379.

2) Si haec ad Gaium nostrum spectant, vix est, ut alium Gaii librum Diomedes tractarit praeter Institutiones, et in his, ut alio loco v. effor obvenerit atque in solemnibus verbis sacramenti actionis. Itaque 4, 15. in supplemento v. 20-24., quod informavi not. 14., ad litis contestationem eam retuli, quae quasi belli quaedam indictio hoc fortius quam aio verbum desiderare potuit.

« PreviousContinue »