non

vv. 3-5. | 26a... praedium 'nullum possessorum proprium, sed ne quidem ulla libera ciuitas est. 27. Praeterea hoc loco 22 admonendi sumus, etiam nexum Italici soli proprium3 | esse, prouincialis soli nexum 'esse; recipit enim nexus 3 | significationem solum non aliter 'quam si3 mancipi 'est, 3 prouinciale uero nec mancipi 'est. solum uero prouinciale, | quod ius Quiritium habet, soli Italici loco est, proinde mancipari quoque potest.1

28. Incorporales (res) traditionem non recipere manifestum est. 29. Sed iura praediorum urbanorum in iure tantum cedi possunt; rusticorum uero etiam mancipari possunt. 30. Ususfructus in iure cessionem tantum recipit: nam dominus proprietatis alii usumfructum in iure cedere potest, ut ille usumfructum habeat et ipse nudam proprietatem retineat. ipse usufructuarius in iure cedendo domino proprietatis usumfructum, efficit, ut a se discedat et conuertatur in proprietatem; alii uero in iure cedendo nihilominus ius suum retinet: creditur enim ea cessione nihil agi. 31. Sed haec scilicet in

C. antecedat m, sequi visum fuerit end (qualiter nulla vox Latina praeter absoletam endo' incipit), suspicor in C. fuisse communicaznem (communicationem) eamque ad ius commercii pertinuisse. Paullo post v. 3. init. C. habere videtur ē(st) quod) eo nomine. 22) Ad sensum restitui. In edd. tantum est praedium et postea ulla libera. 3) Haec omnia Goesch. supplementa sunt a me in contextum recepta, quorum primum tantum paullo immutavi. 4) Edd. tantum habent voces enim uero, prouincia, de mancipa (mancip errore ed. Bg.), ex quibus enimuero certissime Gaianum non est. Iterum inspectis Schedis scriptum fuisse statuo: est solum uero puinciale q. ius . habet soli italici loco e pide mancipari qq. p. Priore ed. dederam: Ulp. 19, 9. 10. supra 1, 134. §. 26. Cf. 1, 21 b. §. 26. Cf. Supra S. 7. §. 27. Cf. Frontin. de controv. agr. p. 36. Lachm. Cic. pro Flacco 32. §. 80. Illud quaero, sintne ista praedia censui censendo: habeant ius civile: sint, necne sint mancipi'. Notae iurid. L. I. Q. = Locus Iuris Quiritium; L. I. I. Q. Locus Italicus Iuris Quiritium. Cf. Zeitschr. f. gesch. RW. X. p. 59. solum uero] Cf. Sozom. hist. eccl. 7, 9. §. 28. Cf. L. 43. §. 1. D. de acq. rer. dom. (41, 1). supra §. 19. 29. Cf. S. 17. L. 39. D. de serv. pr. urb. (8, 2). §. 30. Cf. Fr. Vat. 45. 48. 54. 75 (3). Ulp. 19, 11. infra S. 33. S. 3. 1. de usufr. (2, 4). Paul. 3, 6. §. 32. §. 31. Cf. $. 1 I. de usufr. (2, 4). §. 4. I. de servit. (2, 4). L. 3 pr. D. de

Italicis praediis ita sunt, quia et ipsa praedia mancipationem | 62. et in iure cessionem recipiunt. alioquin in prouincialibus prae

pac

diis siue quis usumfructum siue ius eundi, agendi aquamue ducendi uel altius tollendi aedes aut non tollendi, ne luminibus uicini officiatur, ceteraque similia iura constituere uelit, tionibus et stipulationibus id efficere potest; quia ne ipsa quidem praedia mancipationem aut (in) iure cessionem 'recipiunt. 32. Sed 25 cum ususfructus et hominum et ceterorum animalium constitui possit, intellegere debemus, horum usumfructum etiam in prouinciis per in iure cessionem constitui posse. 33. Quod autem diximus, usumfructum in iure cessionem tantum recipere, non est temere dictum, quamuis etiam per mancipationem constitui possit eo, quod in mancipanda proprietate detrahi potest; non enim ipse ususfructus mancipatur, sed cum in mancipanda proprietate deducatur, eo fit, ut apud alium ususfructus, apud alium proprietas sit. 6 34. Hereditas quoque in iure cessionem tantum recipit. 35. Nam si is, ad quem ab intestato legitimo iure pertinet hereditas, in iure eam alii ante aditionem cedat, id est antequam heres extiterit, perinde fit heres is, cui in iure cesserit, ac si ipse per legem ad hereditatem uocatus esset: 63. post obligationem uero si cesserit, nihilominus ipse heres permanet, et ob id creditoribus tenebitur, debita uero pereunt, eoque modo debitores hereditarii lucrum faciunt; corpora uero eius hereditatis perinde transeunt ad eum, cui cessa est hereditas, ac si ei singula in iure cessa fuissent. 36. Testamento autem scriptus heres ante aditam quidem hereditatem in iure cedendo eam alii nihil agit; postea uero quam adierit si cedat, ea accidunt, quae proxime diximus de eo, ad quem ab intestato

habet Italici loco est et proinde mancipari potest. C. recipiunt. Et ed. Bg. 6) Sequitur linea vacua.

25) recipiunt' et

usufr. (7, 1). §. 33. Cf. S. 30. Fr. Vat. 47. 50. L. 32. D. de usufr. (7, 1). §. 34. Cf. Ulp. 19, 11. Serv. ad Aen. 3, 297. §. 35. Cf. 3, 85. Ulp. 19, 12—14. L. 1. C. de revoc. his q. in fraud. (7, 75). Senec. de benef. 6, 5. §. 3. cesserit] sive ipse heres, sive is, cuius is iuri postea subiectus est, velut si sua heres filia in manum eius convenerit (3, 81). Varr. de r. r. 3, 16. §. 2. ubi legendum hereditate'. §. 36. Cf. 3, 86. Ulp. 19, 13. 14. Plin. ep. 5, 1. §. 3.

cessa mi

27

legitimo iure pertinet hereditas, si post obligationem (in) iure cedat. 37. Idem et de necessariis heredibus diuersae scholae auctores existimant, quod nihil uidetur interesse, utrum (aliquis) adeundo hereditatem fiat heres, an inuitus existat : quod quale sit, suo loco apparebit: sed nostri praeceptores putant, nihil agere necessarium heredem, cum in iure cedat hereditatem. 38. Obligationes quoquo modo contractae nihil eorum recipiunt: nam quod mihi ab aliquo debetur, id si uelim tibi deberi, nullo eorum modo, quibus res corporales ad alium transferuntur, id efficere possum; sed opus est, ut iubente me tu ab eo stipuleris: quae res efficit, ut a me libe retur et incipiat tibi teneri. quae dicitur nouatio obligationis. 39. Sine hac uero nouatione non poteris tuo nomine agere, sed debes ex persona mea quasi cognitor | aut procurator 64. meus experiri.

40. Sequitur, ut admoneamus, apud peregrinos quidem unum esse dominium, 'ita ut (aut) dominus quisque sit, aut dominus non intellegatur. Quo iure etiam populus Romanus olim utebatur: aut enim ex iure Quiritium unusquisque dominus erat, aut non intellegebatur dominus. sed postea diuisionem accepit dominium, ut alius possit esse ex iure Quiritium dominus, alius in bonis habere. 41. Nam si tibi rem mancipi neque mancipauero neque in iure cessero, sed tantum tradidero, in bonis quidem tuis ea res efficitur, ex iure Quiritium uero mea permanebit, donec tu eam possidendo usucapias: semel enim impleta usucapione proinde pleno iure incipit, id est et in bonis et ex iure Quiritium tua res esse, ac si ea man

27) Excidisse videtur quae diximus' vel quid simile. 8) Ex Goesch. et Lachm, edd. p'sum' C. possumus ed. Bg. 9) Geminavi, itaut C. ita ant ex Lachm. cj. ed. Bg. ita ut ed. Goesch., a quo deinde sit el intellegatur mutuati sumus; est et intellegitur Lachm. Bg. edd.: quod vitium primum ex littera e voci sit a fronte adhaerente natum vide

§. 37. Cf. 3, 87. suo loco] S. 152 seq. §. 38. Cf. SS. 14. 19. 22. 3, 176. §. 39. Cf. 4, 82. 86. §. 40. Cf. 1, 54. 35. 167. 2, 88. 3, 166. Theoph. 1, 5. S. 4. §. 41. Cf. 1, 21b. 2, 26. 204. 3, 80. Ulp. 1, 16. L. 38. S. 2. D. de lib. causa (40, 12).

mo

cipata uel in iure cessa '(esset. 42. Usucapio autem) 30 bilium quidem rerum anno completur, fundi uero et aedium biennio; et ita lege XII tabularum cautum est.

43. Ceterum etiam earum rerum usucapio nobis competit, quae non a domino nobis traditae fuerint, siue mancipi sint eae res siue nec mancipi, si modo 'eas1 bona fide acceperimus, cum crederemus, eum, qui 'traderet,2 dominum esse. 44. quod ideo receptum uidetur, ne rerum dominia diutius in incerto essent, cum sufficeret domino ad inquirendam rem suam 65. anni aut biennii spatium, quod tempus ad usucapionem possessori tributum est.

Plautia.

45. Sed aliquando etiamsi maxime quis bona fide alienam rem possideat, numquam tamen illi usucapio procedit, uelut si qui rem furtiuam aut ui possessam possideat; nam furtiuam lex XII tabularum usucapi prohibet, ui possessam lex Iulia et 46. Item prouincialia praedia usucapionem (non) recipiunt. 47. (Item olim)3 mulieris, quae in agnatorum tutela erat, res mancipi usucapi non poterant, praeterquam si ab ipsa tutore (auctore) traditae essent: 'nam ita lege XII tabularum cautum erat. 48. Item liberos homines et res sacras

et religiosas usucapi non posse manifestum est. 49. Quod ergo uulgo dicitur, furtiuarum rerum et ui possessarum usu

tur. 30) Haec a Lachm. suppleta ut omitterentur, scriptura antiquioris codicis esset ucat post similem vocem cessa videtur effecisse. 1) Ex Goesch, ed. ea C. ed. Bg. ex Lachm. auctoritate, qui exemplis partim incertis partim dissimilibus id defendit. Ceterum puto, hanc vocem aliquando post bona fide ob viciniam omissam huc male translatam esse. 2) tradiderit edd. Sed in C. litteraedi' in fine versus lectae non sunt, nec, cum tradidit, sed cum tradebat, hoc nos credidisse necesse est; denique alias scribendum esset tradidisset. 3) res Sched. item' ed. Bg. Sed it. olim, quibus vv. quis res addiderat, ob similitudinem v. m-ulie-ris excidisse videtur, male

C

§. 42. Cf. Ulp. 19, 8. pr. I. de usuc. (2, 6) cum Theoph. Cic. Top. 4. S. 23. pro Caec. 19. infra SS. 54. 204. §§. 43. 44. Cf. pr. 1. cit. Ulp. ib. infra S. 49. L. 1. D. de usurp. (41, 3). §. 45. Cf. SS. 1. 2. 1. de usuc. (2, 6). §. 46. Cf. pr. 1. ib. L. un. C. eod. §. 47. Cf. 1, 192. Cic. ad Attic. 1, 5. §. 48. Cf.

(7, 31). supra SS. 7. 21.

S. 6. pro Flacco 34. et vid. ad Fr. Vat. 259. notata. §. 49. S. 3. 1. ib.

S. 1. 1. de usuc. (2, 6).

capionem per legem XII tabularum prohibitam esse, non eo pertinet, ut (ne ipse) fur quiue per uim possidet, usucapere possit (nam huic alia ratione usucapio non competit, quia scilicet mala fide possidet); sed nec ullus alius, quamquam ab eo bona fide emerit, usucapiendi ius habeat. 50. Unde in rebus mobilibus non facile procedit, ut bonae fidei possessori usucapio competat, quia qui alienam rem uendidit et tradidit, furtum committit; idemque accidit etiam si ex alia causa tradatur. sed tamen hoc aliquando aliter se habet; nam si heres rem defuncto commodatam aut locatam uel apud eum depositam existimans eam esse hereditariam, uendiderit aut donauerit, furtum non committit; 66. item si is, ad quem ancillae ususfructus pertinet, partum ' etiam 35 suum esse credens uendiderit aut donauerit, furtum non committit; furtum enim sine affectu furandi non committitur. aliis quoque modis accidere potest, ut quis sine uitio furti rem alienam ad aliquem transferat et efficiat, ut a possessore usucapiatur. 51. Fundi quoque alieni potest aliquis sine ui possessionem nancisci, 'cum ea uel ex negligentia domini uacet, uel quia dominus sine successore decesserit uel longo tempore afuerit: 'quam si ad alium bona fide accipientem transtulerit, poterit usucapere possessor; et quamuis ipse, qui uacantem possessionem nactus est, intellegat, alienum esse fundum, tamen nihil hoc bonae fidei possessori ad usucapionem nocet, cum inprobata sit eorum sententia, qui putauerint, furtiuum fundum fieri posse.

7

52. Rursus ex contrario accidit, ut qui sciat, alienam rem se possidere, usucapiat, uelut si rem hereditariam, cuius possessionem heres nondum nactus est, aliquis possiderit; nam ei concessum est usucapere, si modo ea res est, quae recipit usucapionem, quae species possessionis et usucapionis pro

retenta v. res. 34) id (in C. fuerit n) Sched. et' ed. Bg. 5) et Sched. Unde fuerit ei' eius. 6) quae C. Dig. edd. sc. pro cũ ea. 1) Ex Goesch. cj. n Sched. nam edd. 8) Ex Sched. et Bg. ed. 5.

fartum non comm.

Fundi afuerit]

S. 6. I. ib. Cf. L. 36. D. de usurp. (41, 3). committitur] L. 37 pr. D. eod. §. 51. Cf. §. 7. I. de usuc. (2, 6).

L. 37. S. 1. D. ib.

L. 38. D. eod. furtiuum f.] Cf. Gell. 11, 18. §. 52. Cf. 3, 201.