Page images
PDF
EPUB

filium et ex eo nepotem in potestate habebit, filium quidem potestate dimittere, nepotem uero in potestate retinere: uel ex diuerso filium quidem in potestate retinere, nepotem uero manumittere, uel omnes sui iuris efficere. eadem et de pronepote dicta esse intellegemus.

134. 145 Praeterea parentes etiam liberos in adoptionem datos in potestate habere desinunt. et in filio quidem, si in adoptionem datur, tres mancipationes | et duae intercedentes 37. manumissiones proinde fiunt, ac fieri solent, cum ita eum pater de potestate dimittit, ut sui iuris efficiatur. deinde aut patri remancipatur, et ab eo is, qui adoptat, uindicat apud praetorem, filium suum esse, et illo contra non uindicante 'a praetore uindicanti filius addicitur, aut 'non remancipatur7 patri, 'sed | ab eo uindicanti in iure ceditur, apud quem in tertia mancipatione est: sed sane commodius est patri remancipari. 9 in ceteris uero liberorum personis, seu masculini seu feminini sexus, una scilicet mancipatio sufficit, et aut remancipantur parenti aut 'non remancipantur. 150 Eadem et in prouinciis apud praesidem prouinciae solent fieri. 135. Qui ex filio semel iterumue mancipato conceptus est, licet post tertiam mancipationem patris sui nascatur, tamen in aui potestate est, et ideo ab eo et emancipari et in adoptionem dari potest. at is, qui ex eo filio conceptus est, qui in tertia mancipatione est, non nascitur in aui potestate: sed

145) Initium hoc deperditum ex scheni fere restitutione ad sensum demonstrandum supplevi. Nil enim inter hanc §. et 133. intercidisse, ex SS. 7. 8. Ï. quib. mod. i. pot. solv. (1, 12) apparet. 6) Hoc a fugitivum in C. inter uindicat et aput positum huc revocandum erat. 7) Ex Scheurlii cj. iure mancipatur C. edd. 8) Ex eiusdem egregia cj., quam errore non accurate Bg. ad h. 1. retulit. Hic ed. 5. cj.: le filium uindicanti suum ēe is mancipat ap. quem in tertia. 9) sc. ab eo, cui in adoptionem daturus est, ne aliam personam, cui mancipetur, adhibere necesse sit. Scheurl. 150) Ex eiusdem

infra S. 135. 2, 141. 3, 6. 4, 79. Dionys. 2, 27. §. 134. Cf. maxime Plin. ep. 8, 18. §. 4. praeterea Gell. 5, 19. Suet. Oct. 64. Cic. de fin. 1. 7. Tertull. apol. 9. L. ult. C. de adopt. (8, 18). §. 8. I. t. c. (1, 12). §. 135. Cf. §. 9. I. ib. supra SS. 132. 89.

cum Labeo quidem existimat in eiusdem mancipio esse, cuius et pater sit: utimur autem hoc iure, ut quamdiu pater eius in mancipio sit, pendeat ius eius; et si quidem pater eius ex mancipatione manumissus erit, 'cadat151 in eius potestatem; si uero 38. is, dum in mancipio sit, de cesserit, sui iuris fiat. 2 135a. Et de concepto ex nepote licet semel mancipato idem est, quod in filio, qui in tertia mancipatione est. nam3 ut supra diximus, quod in filio faciunt tres mancipationes, hoc facit una mancipatio in nepote. 136. 'Mulier | eo, quod in manum conuenit, nisi coemptionem fecerit, non | utique de patris potestate exit; nam de flaminica Diali lege Asinia Antistia ex auctoritate Cornelii Maximi et | Tuberonis cautum est, ut haec quod ad sacra tantum uideatur in manu esse, quod uero ad cetera perinde habeatur, atque si in manum non conuenisset. 'eae | uero mulieres, quae in manum conueniunt per coemp\tionem, potestate parentis liberantur; nec interest, an in uiri sui manu sint an extranei, quamuis hae solae loco filiarum habeantur, quae in uiri manu sunt.

5

4

137. 'Eae, quae in manu sunt, similiter eo iure liberantur atque filiae, quae in potestate sunt, uelut morte eius, cuius in ma\nu sunt, siue ei aqua et igni interdictum

cj. iure mancipantur C. edd. 151) Ex Bg. ed. 5. cadit ed. mea prior. 2) Ita C. et Bg. ed. 5. 3) Restitui; edd. tantum habent licet. Puta scriptum fuisse: c'cepto ex nepote licet semel mcipato idem est q. in filio q in tertia mancipatione est ǹ. 4) Ex his edd. tantum praestant fecerit et Maximi et Tuberonis. In restitutione maxime rationem habui Tacit. A. 4, 16. ad a. 24, cuius coss. fuerunt C. Asinius Pollio et C. Antistius Vetus. De re, an ita salvis religionibus lege caveri posset, iam Augusti aetate videtur tractatum esse (cf. Tacit. 1. c. Suet. Oct. 31. Dio 54, ult.) et tum IClis Cornelio Maximo et Tuberoni (L. 2. SS. 45. 46. D. de orig. iur. 1, 2. L. 16. §. 1. D. de instr. leg. 33, 7) ea sententia placuisse, ex qua Tiberii demum aetate lex lata est. Lachmanno de SCto ex auctoritate coss. a. 743. Pauli Fabii Maximi et Q. Aelii Tuberonis facto cogitanti multa adversantur, in quibus praeter Taciti auctoritatem etiam hoc, quod illi consules inverso ordine fuerunt. Initio puta scriptum fuisse ml (pro incerto mu vel qu). 5) Restitui.

§. 135. Cf. SS. 132. 134.

§. 137. Cf. SS. 127. 128.

§. 136. quamuis] Cf. §§. 111, 114. 115 ».

filium et ex eo nepotem in potestate habebit, filium quidem potestate dimittere, nepotem uero in potestate retinere: uel ex diuerso filium quidem in potestate retinere, nepotem uero manumittere, uel omnes sui iuris efficere. eadem et de pronepote dicta esse intellegemus.

134. 145 Praeterea parentes etiam liberos in adoptionem datos in potestate habere desinunt. et in filio quidem, si in adoptionem datur, tres mancipationes | et duae intercedentes 37. manumissiones proinde fiunt, ac fieri solent, cum ita eum pater de potestate dimittit, ut sui iuris efficiatur. deinde aut patri remancipatur, et ab eo is, qui adoptat, uindicat apud praetorem, filium suum esse, et illo contra non uindicante 'a praetore uindicanti filius addicitur, aut 'non remancipatur7 patri, 'sed | ab eo uindicanti in iure ceditur, apud quem in tertias mancipatione est: sed sane commodius est patri remancipari. 9 in ceteris uero liberorum personis, seu masculini seu feminini sexus, una scilicet mancipatio sufficit, et aut remancipantur parenti aut 'non remancipantur. 150 Eadem et in prouinciis apud praesidem prouinciae solent fieri. 135. Qui ex filio semel iterumue mancipato conceptus est, licet post tertiam mancipationem patris sui nascatur, tamen in aui potestate est, et ideo ab eo et emancipari et in adoptionem dari potest. at is, qui ex eo filio conceptus est, qui in tertia mancipatione est, non nascitur in aui potestate: sed

145) Initium hoc deperditum ex Goescheni fere restitutione ad sensum demonstrandum supplevi. Nihil enim inter hanc §. et 133. intercidisse, ex SS. 7. 8. Ï. quib. mod. i. pot. solv. (1, 12) apparet. 6) Hoc a fugitivum in C. inter uindicat et aput positum huc revocandum erat. 7) Ex Scheurlii cj. iure mancipatur C. edd. 8) Ex eiusdem egregia cj., quam errore non accurate Bg. ad h. 1. retulit. Hic ed. 5. cj.: le filium uindicanti suum ēe is mancipat ap. quem in tertia. 9) sc. ab eo, cui in adoptionem daturus est, ne aliam personam, cui mancipetur, adhibere necesse sit. Scheurl. 150) Ex eiusdem

infra S. 135. 2, 141. 3, 6. 4, 79. Dionys. 2, 27. §. 134. Cf. maxime Plin. ep. 8, 18. §. 4. praeterea Gell. 5, 19. Suet. Oct. 64. Cic. de fin. 1. 7. Tertull. apol. 9. L. ult. C. de adopt. (s, 18). §. 8. I. t. c. (1,12). §. 135. Cf. §. 9. I. ib. supra SS. 132. 89.

iure detinentur homines, sed plerumque hoc fit dicis gratia uno momento; nisi scilicet ex noxali causa manciparentur. 158

142. Transeamus nunc ad aliam diuisionem. nam ex his personis, quae neque in potestate neque in manu neque in mancipio sunt, quaedam uel in tutela sunt uel in curatione, quaedam neutro iure tenentur. uideamus igitur, quae in tutela uel in curatione sint: ita enim intellegemus ceteras personas, quae neutro iure tenentur. 143. Ac prius dispiciamus de his, quae in tutela sunt.

144. Permissum est itaque parentibus, liberis, quos in potestate sua habent, testamento (tuto)res dare: masculini quidem sexus inpuberibus, 'qui uocantur pupilli, (feminini uero sexus tam impuberibus quam puberibus:)9 ueteres enim uoluerunt feminas, etiamsi perfectae aetatis sint, propter animi leuitatem in tutela esse. 145. Itaque si quis filio filiaeque testamento tutorem dederit, et ambo ad pubertatem peruenerint, filius quidem desinit habere tutorem, filia uero nihilominus in tutela permanet: tantum enim ex lege Iulia et Papia Poppaea iure liberorum a tutela liberantur feminae. loquimur autem | 41. exceptis uirginibus Vestalibus, quas etiam ueteres in honorem sacerdotii liberas esse uoluerunt: itaque etiam lege XII tabularum cautum est. 146. Nepotibus autem neptibusque ita demum possumus testamento tutores dare, si post mortem nostram in patris sui potestatem1 160 recasuri non sint. itaque si filius meus mortis meae tempore in potestate mea sit, nepotes, quos ex eo (habeo), non 'poterunt1 ex testamento meo habere tutorem, quamuis in potestate mea fuerint; scilicet quia

156) mancip[ar]entur ed. Bg. Imperfectum minus recte pro perfecto positum pertinet ad illa in eo iure detinentur. 9) Scripsi. Vid. Gaius' p. 28. feminini autem etiam puberibus' ed. Bg. scilicet siglarum ope et inauditarum et ductibus Sched. prorsus dissimilium. 160) iure inserunt C. edd. Vid. 'Gaius' p. 28. 1) potesint C. poterint

§§. 142. 143. pr. 1. de tutelis (1, 13). 15. Fr. Vat. 229. §. 3. I. tit. cit. (1, 13); 34, 2. Cic. pro Mur. 12. Boeth. in Cic. Bait. Isidor. Or. 9, 7. §. 30. §. 145. 14. 15. Plutarch. Num. 10. Dio 56, 10.

§. 144. Cf. Ulp. 11, 1. infra S. 190. 2, 240. Liv. Top. 4. 11. p. 302. 335. 342 Cf. S. 194. 3, 44. Ulp. 11, §. 146. = S. 3. I. tit.

mortuo me in patris sui potestate futuri sunt. 147. Cum tamen in compluribus aliis causis postumi pro iam natis habeantur, et in hac causa placuit, non minus postumis quam iam natis testamento tutores dari posse, si modo in ea causa sint, ut si uiuis nobis nascantur, in potestate nostra fiant. hos '(enim) 162 etiam heredes instituere possumus, cum extraneos postumos heredes instituere permissum non sit. 148. (Vxori), quae in manu est, proinde ac filiae, item nurui, quae in filii manu est, proinde ac nepti tutor dari potest. 149. Rectissime autem tutor sic dari potest: LVCIVM TITIVM LIBERIS MEIS TVTOREM DO LEGO aut DO. sed et si ita scriptum sit: LIBERIS MEIS uel VXORI MEAE TITIVS TVTOR ESTO, recte datus intellegitur. 150. In persona tamen uxoris, quae in manu 42. est, recepta est etiam tutoris optio, id est, ut liceat ei permittere, quem uelit ipsa, tutorem sibi optare, hoc modo: TITIAE VXORI MEAE TVTORIS OPTIONEM DO. quo casu licet uxori '(tutorem optare) 3 uel in omnes res uel in unam forte aut duas. 151. Ceterum aut plena optio datur aut angusta. 152. Plena ita dari solet, ut proxime supra diximus. angusta ita dari solet: TITIAE VXORI MEAE TVTOR/S OPTIONEM DVMTAXAT 4 SEMEL DO, aut DVMTAXAT BIS DO. 153. Quae optiones plurimum inter se differunt: nam quae plenam optionem habet, potest semel et bis et ter et saepius tutorem optare: quae uero augustam habet optionem, si dumtaxat semel data est optio, amplius quam semel optare non potest; si tantum bis, amplius quam bis optandi facultatem non habet. 154. Vocantur autem hi, qui nominatim testamento tutores dantur, datiui, qui ex optione sumuntur, optiui.

155. Quibus testamento quidem tutor datus non sit, iis ex

ed. Bg. 162) Addidi. 3) Ita Lachm. ed. (Fefellit librarium similitudo litterarum -t ux-ori et tut. opt-are.) (eligere tutorem) ed. Bg. 4) dumtaxat tutoris optionem C. et Bg. ed. 5. divellendo v. duntaxat a suo verbo ita ut poetis tantum licet; nec aliud docet Hand. ad

cit.

[ocr errors]

S. 4. I. ib. — Cf. 2, 130. 242.

§. 147. §. 148. Cf. S. 114. 2, 159. §. 149. Cf. 2, 289. 193. Fr. Vat. 229. §§. 150153. Cf. Liv. 39, 19. Plaut. Truc. 4, 4. v. 6. Lex Flav. Salp. 22. §. 154. Cf. Ulp. 11, 14.

§. 155.

pr. 1. de leg. agn. tut. (1,15).

« PreviousContinue »