5 p. 2164. 65 P. p. 171-73 L. intuor, Inachii sunt hi tibi, concipe, reges: idem etiam aliud ab eo compositum in VIII libro Thebaidos extulit, contuor, ut namque modo infensos utero mihi contuor enses. | Sola itaque prima coniugatio syllabas genitivorum nominis custodire solet in verbi traductione, notatis illis paucis terminationibus in co vel in to vel in lo vel in cinor vel in cito vel in uo a quarta declinatione traductis [et in io a quinta], et siquae sunt tales derivationes, quas quasi praeter aliarum morem crescentes superius observavimus; illo quoque ge10 neraliter, ut omnis ambiguitas tollatur, addendo, | quod, licet duplex sit terminatio latinorum in positione verborum, id est aut o aut or indicativo praesenti desinens, absque corruptis, quae regulis analogiae carent, ut sum es est, possum prosum edo et similibus, sciendum est in or quidem desinentia verba, si passiva sint, suorum activorum coniugationem servare, 15 id est, sive vocalis seu consonans sit ante o, addita r littera non mutatur coniugatio, si permaneat eadem verbi significatio, ut curo curor, doceo doceor, scribo scribor, audio audior; mutato vero genere vel significatione verbi, licet nihil aliud nisi r adsumat, tamen non observat eandem coniugationem, ut sperno spernis spernor sperneris, aspernor deponens 20 aspernaris; conspicio conspicis aspicio aspicis conspicior conspiceris aspicior aspiceris, conspicor deponens conspicaris; sterno sternis sternor sterneris, consternor autem deponens consternaris; facio neutrum, gratificor gratificaris, ludificor ludificaris; sentio item sentis, adsentor deponens adsentaris; gero geris, morigeror morigeraris. et e quidem habentia ante 25 or secundae sunt coniugationis, ceu ante dictum est, ut liceor polliceor medeor reor mereor misereor vereor fateor tueor, et quae ex his singulis componuntur. i autem ante or habentia observationibus primae carentia coguntur ad quartam venire coniugationem, ut amicior blandior ordior largior molior opperior metior sortior partior adsentior, exceptis gradior 30 et morior et patior, quae tertiae sunt correptae solius. orior autem et potior tam tertiae quam quartae quosdam motus habent. in uor quoque desinentia primitiva tertiae sunt, ut fruor frueris liquor liqueris, loquor loqueris, sequor sequeris. quorum posteriora ad consonantium regulam pertinere videntur et in cor desinentium verborum habere praeteritum, 35 ut locutus sum, secutus sum. consonantibus vero solis antecedentibus in 1 inachii sunt (superser. hi corr. in marg. qui) tibi B inachis sunt tibi inachis gessideme sunt hi tibi f conciperegressus idem B concipe reges gessidem regio idem P concipere reges idem f 2 in VII libró P: Stat. Achill. I 131. cf. Prisc. 1. VIII p. 444, 12 4 utero] utroque corr. utrosque Buteroque enses] esse B 7 vel in lo vel in cinor om. B 8 et in io a quinta om. Bt 9 aliarum f aliorum corr. aliarum aliorum Pt 18 nisi r tantum adsumat non obseruat B 19 coningationem] significationem P spernis om. BP 28 blandior largior ordior languior mollior operior P 29 partior om. P adsentior om. B 35 secutus sum et reliqua P p. 173. 74 L. p. 2165-67 P. or desinentia, si passiva || non sint nec deriventur ab activis, ut illorum sequantur coniugationes, sive deponentia sint seu communia, uniformis illa regula vindicat ut primae tantum modo sint ipsa quoque coniugationis observationem secuta generalem, quia pleraque sunt a nominibus derivata, ut precor vador vagor suffragor [gratior] negotior auxilior opi- 5 tulor gratulor racemor rimor peregrinor dignor aucupor aquor miror adversor testor convivor rixor et similia: exceptis paucis, quae sunt tertiae correptae, ut labor fungor sequor liquor loquor queror revertor utor nitor, et quae ab his singulis componuntur, quae ideo excepta iure sunt tertiae coniugationis verborum, quia nullam videntur originis nominum 10 occasionem monstrare (idemque hoc etiam in superius relatis, id est in ior vel in uor desinentibus verbis, observari potest, quod ad tertiam illa pertinent coniugationem, quae quasi primitiva nominum carent communione, ut gradior morior patior orior potior fruor liquor sequor exsequor; a nominibus derivata i quidem paenultimam puram habentibus primae 15 sunt, hoc autem privata quartae coniugationi necessario deputantur, quod et in io desinentibus verbis, id est activis vel neutralibus, fieri praediximus, paucis illis superius notatis ad tertiam redeuntibus primitivis): exceptis etiam in cor desinentibus communibus vel deponentibus as vel es vel is ante cor habentibus, quae, sive primitiva sint seu derivativa, solius 20 tertiae sunt, ut nascor irascor vescor ulciscor nanciscor paciscor expergiscor comminiscor adipiscor vel antique apiscor obliviscor; meritoque haec quoque verba, licet quaedam ex his derivata sunt a nominibus, tertiam coniugationem non effugerunt, quae unam in sco terminationem tam in derivativis, quae formae sunt inchoativac, quam in || primitivis, 25 quae formae sunt perfectae, sola possidet. semelque hoc generaliter est observandum, quod in io seu in ior desinentia verba vel primae sunt tantum derivativa, vel quartae tam primitiva quam derivativa, sed observatione primae coniugationis carentia; consonantem vero ante o vel or habentia verba prima quidem coniugatio, quamvis plerumque derivativa, tamen habet interdum et primitiva. tertia vero absque in sco desinentibus inchoativis et communibus vel deponentibus in scor desinentibus, in quibus solis terminationibus habet derivativa, in omnibus reliquis finalitatibus non facile derivativa, sed primitiva tantum verba habere reperi 5 ut precor preces uador uas uagor suffragor gratulor negotior negotium gratior gratia auxilior auxilium opitulor racemor P gratior corr. gratulor B grator ƒ gratulor t 6 gratulor racemor om. Btf peregrinor moror dignor t aucupor aquor om. Bif 7 testor testificor et similia B testificor et similia tf. 10 quia non ullam P 14 exsequor nominibus diriuata P exsequor ex nominibus autem diriuata 15 penultimam puram habentia BP penultimam nominis puram habentia 5 aepiscor uel (superscr. antiqui) indepiscor B adipiscor uelut antiqui apiscor t 27 uel primae sint tantum diriuata P uel primae sunt cum sint tantum deriuatiua Bt 30 coniugatio (sibi add, t) uendicat quamuis Bt 34 non facile habet diriuatiua sed primitiua tantum uerba habere solet sed P 22 ad p. 2167. 68 P. p. 174. 75 L. tur. sed quia in omnibus iam ante dictis sunt tam primitiva, de quibus aliquid potest ignorari, quam derivativa, quorum dubia est originatio, nequid restet ambigui, placet etiam specialiter singulas terminationes verborum scrutari. quoniam autem de verbis in eo vel in eor vel in io vel 5 in ior vel in uo vel in uor desinentibus iam ante dictis nihil, ut opinor, addi potest, nisi hoc, quod nec secunda, quae semper in eo desinit, verbum potest habere disyllabum absque neo nes net verbo, quod nevi facit in praeterito, et fleo fles flet (unde et beo creo screo meo, licet in eo desinentia secundae deberent esse, tamen primae sunt; eo quoque et queo 10 quartae sunt coniugationis), nec in io desinentia, cuiuscumque sint coniugationis, minus tribus esse syllabis possunt, notatis primae quidem hio hias et pio pias, quartae vero fio fis, scio scis, et interdum cio cis, unde componitur excio excis excire, quod et cieo secundae coniugationis invenitur; reliquas terminationes verborum consonantibus praecedentibus per 15 ordinem in sequenti tamen libello contemplabimur. | LIBER II DE FINALITATIBVS Omnia in bo vel in bor desinentia verba quacumque vocali seu consonante praecedente primae sunt coniugationis, ut libo libas, probo pro20 bas, orbo orbas, titubo titubas, cubo cubas, excubo excubas, subo subas, Horatius in epodo iamque subando'. excipiuntur pauca quae ad tertiam correptam perveniunt coniugationem. a quidem antecedente longa unum deponens invenitur, labor läberis, unde labitur uncta vadis abies' apud Virgilium VIII libro Aeneidos legimus, a quo et || participium 25 lapsus fit; quamvis sub eodem sensu etiam primae coniugationis activum vel neutrum invenitur antecedente a, sed brevi, ut labo labas labat, unde in II libro Aeneidos Virgilius dixit labat ariete crebro ianua'. scaberet etiam, quod tertiae personae imperfecti temporis subiunctivi modi quandam speciem servans apud Horatium in I libro sermonum re30 peritur, ut saepe caput scaberet vivos et roderet ungues, notamus quasi tertiae coniugationis, licet nullum eius alium motum apud Р - quam diriuatiua uerba P 1 tam primitiua uerba 5 vel in uo vel in uor om. P 7 absque neo nes net uerbo quod neui faciat in praeterito et fleo et geo unde beo et creo screo meo P absque neo nes net et fleo fles flet uerbo quod neui et fleui fecerunt (corr. facit) in praeterito unde et beo creo meo B 9 esse sed tamen 13 excire om. B 15 tamen superscr. in B, om. t contemplabimur FINIT LIBER.I. DE DISCERNENDIS CONIUGATIONIBUS. INCIP. II. DE FINALITATIBUS P contemplabimur explicit lib. 1. incipit. 11. B 21 in epodo] 12, 11 iamque subando refert t 24 libro aeneidos octauo P: v. 91 27 in Il libro Aen.] v. 492 uirgilius dixit Custodes sufferre ualent labat ariete crebro ianua 29 in I libro serm.] 10, 79 (71) 32 notamus etiam quasi P p. 175. 76 L. p. 2168-70 P. aliquem inveniri cognovimus, nisi infinitivum || scabere apud Menippeum Varronem in Catamito; quod venire a positione verbi quod est scabio vel scabo, unde scabies nomen est derivatum, et verisimile potest existimari. i vero antecedente haec tantum sunt tertiae coniugationis, brevi quidem ut bibo bibis, longa vero ut scribo scribis. item u vocali longa antece-5 dente unum est tertiae coniugationis, ut nubo nubis; m vero consonante antecedente duo sunt, ut lambo lambis, unde Virgilius II libro Aeneidos dixit lambere flamma comas', et a verbo cumbo, quod simplex in usu non est, composita, incumbo incumbis, procumbo procumbis, | accumbo accumbis, succumbo succumbis, quorum primitivum sine m enuntiatur tamque simplex quam compositum sine m prolatum primae coniugationis est, ut cubo cubas, incubo incubas, procubo procubas, excubo excubas. In co desinentia verba primitiva seu derivativa quacumque vocali antecedente primae sunt coniugationis, ut placo placas, vaco vacas, neco 15 necas, seco plico mico dimico emico frico dico paenultima brevi, cuius futurum in I libro Aeneidos Virgilius posuit, conubio iungam stabili propriamque dicabo, unde dedico indico abdico componuntur: albico item albicas, Horatius carminum libro I nec prata canis albicant pruinis: vellico vellicas, idem sermonum libro I vellicat absentem Demetrius': claudico claudicas, vindico vindicas, duplico duplicas, eradico eradicas, Terentius in Andria 20 25 di te eradicent, ita me miseram territas: mendico mendicas, suffoco suffocas, loco locas, voco vocas, quod paenultimam nominis longam in verbo corripuit. notantur tertiae coniugationis coco cocis et quae ab eo componuntur, decoco percoco incoco. cui verbo licet nomen adhaeret cocus, tamen non ab eo verbum, sed a verbo nomen deduci monstratum in supra dictis sufficienter existimo. excipiun- 30 tur pauca etiam, quae tertiae sunt coniugationis differentiae causa: i quidem vocali longa antecedente, dico dicis, id est narro, ut distet || ab eo cui brevis i antecedit et sensu et coniugatione et tempore. unde merito suis respondent primitivis ab utroque composita, ut [edico edicis] praedico praedicis longitudinem primitivi servans tertiae est coniugationis, 35 1 inueniri interim BP interim inueniri f menippeum] memphum t memphium f 2 in camito Btf 7 uirg. lib. V aeneidos B: Aen. II 684 9 cumbo] cf. Prise. 1. X p. 507, 3 11 enuntiatur tamque simplex B enuntiatum tamque simplex P nuociatur tam simplex t 13 excubo excubas om. P 15 uoco uocas P 16 breui 5 breuis BP 17 ut conubio P: Verg. Aen. I 73 20 carm. libro 1] 4, 4: cf. Prise. 7. VIII p. 397, 10. 432, 1 21 nec] haec Bif 22 idem] item BP serm. libro 1] 10, 87 (79) demetrias Ptf 24 in Andria] [III 4, 22 25 di te eradicanti tamen miseram territam P te eridicant ita me miseriram territam t eradicent me tam miseram territamque f miserum B 27 notantur tf notatur BP 34 ab utraque P 10 15 p. 2170. 71 P. p. 176. 77 L. praeteritum perfectum tempus in xi faciens, ut praedixi, quando quod graece noolέy monstrat; praedico autem praedicas item brevitatem primitivi servans primae est, praeteritum perfectum tempus in avi faciens, ut praedicavi, cum quod graece znovбow significat. et indico tam in5 dicis longa i antecedente, ut apud Virgilium libro I Aeneidos et divum templis indicit honorem', apud eundem libro VII hoc et tum Aeneadis indicere bella Latinus, ex quo perfectum indixi fit, ut Lucanus libro II 'indixitque nefas'; quam indicas, ut apud Horatium carminum libro I me tabula sacer votiva paries indicat uvida vestimenta maris deo, et apud Ovidium in XI libro metamorphoseon omnia servavit, lapidis color indicat illud, apud eundem in XV cornua fronte gerit, quem vobis indicat auctor; ex quo perfectum fit indicavi. duco quoque u longa antecedente tam in simplici quam in omnibus compositionibus tertiae coniugationis est, ut 20 abduco abducis, adduco adducis, subduco subducis, induco inducis, educo educis, id est extraho. in una tantum compositione educo u brevi profertur differentiae causa, significans nutrio, et tum solum primae est coniugationis, ut apud Virgilium in libro X quattuor hic iuvenes, totidem quos educat Vfens. 25 tamen videtur educo educas verbum rationabilius a nomine verbali, quod est dux ducis, derivatum iure primae esse coniugationis, ut tempus etiam nominis in paenultima verbi servatum significat. Consonante quoque quacumque absque s antecedente in co finita | verba primae sunt coniugationis, ut pecco peccas, calco calcas, sulco 30 sulcas, mulco mulcas, trunco truncas, Lucanus in libro VI caesorum truncare cadavera regum', ex quo componitur obtrunco obtruncas. sic etiam verbum inesco inescas, quod Terentius in Adelphis ponit, 'nescis inescare homines, Sannio', primae est coniugationis, licet 5 libro primo tecta simul diuum templis indicat honorem t: Aen. 1 632 6 libro VII] v. 616 7 latinis P 8 Lucanus libro II] v. 4 9 ut] et P carm. libro I] 5, 13 11 uuida al, man. superscr. in B uinida t uiuido Pf 13 uestimenta deo maris P maris deo uestimenta t 14 in XI libro met.] v. 405 15 et illud corr. illum B 16 in XV] in XII Btf in duodecimo P: v. 596 17 geritq. corr. gerit quem B gerit quae 5 uobis ille indicat auctor B actor, h. e. actorum t 20 educo cis id est extraho in una t educo educis id est extraho Extra haec in una P educo inde educis ex (corr. extra) hoc in una B 23 in libro X] v. 518 25 uerbiali BP 30 Lucanus in libro VI] v. 584 caesorum bello truncare 5: cesorum truncare cepit cadauera regum f 32 inaesco inaescas P in Adelphis] II 2, 12 33 nescis inaescare P inescare, superscr. al, man, nescis B sane Ptf Sannio insanio B |