10. Qui ascenditis super nitentes asinos, et sedetis in judicio, et ambulatis in viâ, loquimini.

11. Ubi collisi sunt currus, et hostium suffocatus est exercitus, ibi narrentur justitiæ Domini et clementia in fortes Israel : tunc descendit populus Domini ad portas, et obtinuit principatum.

12. Surge, surge, Debbora, surge, surge, et loquere canticum:

surge, Barac, et apprehende captivos tuos, fili Abinoem.

13. Salvatæ sunt reliquiæ populi, Dominus in fortibus dimicavit:

14. Ex Ephraim delevit eos in Amalec: et post eum ex Benjamin in populos tuos, ô Amalec, de Machir principes descenderunt, et de Zabulon qui exercitum ducerent ad bellandum.

pria voluntate obtulistis vos: Hebr. devoventes vos populis, ut suprà, vers. 2. 10. Super nitentes asinos: quod dignitatem notabat, ut passim et Jud., X, 4; XII, 14. In judicio: Hebr. in Middin, quod alii nomen loci intelligunt; quem maximè hostes infestarent. Loquimini: meditamini; Hebr. attendite cantico.

11. Ubi collisi sunt currus: Hebr. a voce sagittariorum, inter fontes (sive puteos) ibi narrent justitias Domini, justitias villæ ejus in Israel. Israelitæ à tumultu bellico tuti, ad puteos seu fontes, ubi coire solet populus, justitiam Domini celebrabunt hostes ulciscentis, villasque terræ suæ priùs desertas pristina quieti ac frequentiæ restituentis. Ad portas : ubi conventus agebantur. Et obtinuit principatum: victoriam: Israeliticus populus de quo per totum versum. Sed hæc postrema verba desunt Hebr. et Septuag.

12. Apprehende captivos tuos : Israelitas tuos olim captivos, nunc autem liberatos, quod sequentia docent.

13. Salvatæ sunt reliquiæ populi : Israelitæ ex tot retrò calamitatibus ac servitutibus superstites: obvio sensu : sed Hebr. aliter. Tunc dominabitur superstes illustribus populi, hoc est, quos Israelitas ex tantis bellis superstites servaverat Dominus, illustribus populi Sisaræ dominabuntur. Dominus in fortibus: Hebr. Dominus dominabitur mihi in fortibus, eò quòd dixerat dominaturos Israelitas, subdit: imò non illi, sed Dominus per eos, in populi mei utilitatem, fortes illos Sisaræ vincet. Sepluaginta sic, et fortasse meliùs: residuum descendit fortibus: populus Domini descendit in potentibus, ex me, hoc est : Israelitarum reliquiæ, cum magnis viribus adversùs hostes, me duce, descenderunt.

14. Ex Ephraim. Hoc versu et seqq. ne sola tribus Zabulon et Nephthali, quæ hoc prælium gesserunt, commendare videatur, commemorat antiqua aliarum tribuum fortiter gesta; sic tamen ut primas Zabuloni et Nephthali tribuat, quorum recentem victoriam celebrandam susceperat. Chaldæus, eumque secuti plerique interpretes hîc intelligunt Josue Ephraimitam, qui primus vicit Amalecitas, et Saülem Benjamiten, qui posteà eos delevit. Sed nec satis cohærent omnia, nec videtur hic prophetandi de Saüle locus. Verisimile est notari gesta quædam ignota nobis in Amalecitas sensusque fuerit: Ut Ephraimitæ et Benjamitæ in Amalecitas, sic Zabulon et Nephthali in Chananæos egregiè pugnasse; vel Ephraimitæ deleverunt eos in monte Amalec, in tribu Ephraim sito, de quo Jud., XII, 15. Alii sic exponunt: Deus victos Chananæos in Ephraimitarum, atque inde in Benjamitarum fines, postremò extra terram Juda usque in Amalecitas pepulit. O Amalec: deest Hebr. et Septuag. De Machir principes. Machir filius Manassis, ut non tantùm Ephraim, sed etiam Manassis ejus fratris fortia facta commemoret Et de Zabulon, qui exercitum ducerent... Hebr. et de Zabulon trahentes in virgå scribe. Chaldæus autem hanc virgam intelligit stylum vel calamum. Sensus est: Ex Machir quidem vicisse duces, ex Zabulon verò, adeò omnes, ut et qui studiis litterarum operam dabant, pro stylo, jam arma caperent.

15. Duces Issachar fuere cum Debborâ, et Barac vestigia sunt secuti, qui, quasi in præceps ac barathrum, se discrimini dedit: diviso contra se Ruben, magnanimorum reperta est contentio.

16. Quare habitas inter duos terminos, ut audias sibilos gregum? diviso contra se Ruben, magnanimorum reperta est contentio.

19. Venerunt reges et pugnaverunt, pugnaverunt reges Chanaan in Tanach juxta aquas Mageddo : et tamen nihil tulere prædantes.

20. De cœlo dimicatum est contra eos stellæ manentes in ordine et cursu suo, adversùs Sisaram pugnaverunt.

21. Torrens Cison traxit cadavera eorum, torrens Cadumim, torrens Cison: conculca, anima mea, robustos.

17. Galaad trans Jordanem quiescebat, et Dan vacabat navibus: Aser habitabat in littore maris, 22. Ungulæ equorum ceciderunt, et in portubus morabatur. fugientibus impetu, et per præceps

18. Zabulon verò et Nephthali ob-ruentibus fortissimis hostium. tulerunt animas suas morti in re- 23. Maledicite terræ Meroz, dixit gione Merome. angelus Domini: maledicite habi

15. Duces Issachar... Jud., IV, 6, 10. Zabulon et Nephthali tantùm memorantur qui ad bellum citati sunt: hinc tamen liquet adfuisse ex tribu Issachar; sed duces tantùm, non populum. Et tamen Hebræus repetit Issachar cum Barac, quasi tota tribus affuerit, ex principibus denominatione ductâ. Qui quasi princeps Hebr. in vallem missus est pedibus suis, pedes irruit in vallem pugnaturus. Diviso contra se Ruben: Hebr. in divisionibus Ruben, magnæ cogitationes cordis. Ruben, Jordane à reliquis divisus, multa mihi cogitanda relinquit, cur subsidio non venerit.

16. Quare habitas: ut quid quiescis? Inter duos terminos, Hebr. mischpthaim, à radice, sphathaim, quæ significat res duas coordinatas, sibique mutuò respondentes; quæ vox legitur Genes., XLIX, 14, ubi sarcinæ intelligendæ videntur. Eadem vox, Psal. LXVII, 14, ubi vertitur, inter medios cleros, potestque intelligi, duas inter vias; sensus est: Quare habitas? ut quid quiescis? ut audias sibilos gregum? sibilos pastorum vocantium greges. Quid quiescis, ô Ruben, velut hæsitabundus, duas inter vias, et gregibus tantùm pascendis das operam, non autem adjuvandis civibus? Diviso: repetitio admirantis.

17. Galaad... quiescebat: Hebr. Galaad... habitabat ; et Dan cur peregrinabatur navibus? supple: Nec veniebat subsidio: ita et cæteræ tribus rem suam agebant, Zabulon verò et Nephthali publicam. Atque hoc pertinebat ad instimulandos reliquorum animos, quem vel pulcherrimum horum canticorum fructum fuisse, in Præfatione diximus.

18. In regione Merome: seu nomen loci, seu ager excelsus, ut vertunt Sept. 19. Pugnaverunt reges Chanaan: auxiliares copiæ regum vicinorum.

20. De cœlo dimicatum est... Hebr. de cœlis bellaverunt stellæ; de exaltatione sua bellaverunt cum Sisara: seu tantùm indicat pugnatum esse de cœlis; neque humana, sed cœlesti ope confectam esse rem; sive stellarum nomine, designat angelos stellis præsidentes. Utcumque est, significat cœlestes potestates permanentes licèt in ordine suo, nec stationem deserentes, tamen decertasse, immissa, velut ex alto, virtute, nusquam intermissis consuetis operibus ac ministeriis.

22. Ungulæ equorum: tam effusa præcepsque fuga, ut equi excussis soleis, ungulisque ruptis, caderent.

23. Maledicite terræ Meroz: vicinis terris, quas Hebræi incolebant. Dixit angelus Domini: ille angelus scilicet, datus à Deo sanctæ plebi dux, præsesque :

tatoribus ejus, quia non venerunt | ad auxilium Domini in adjutorium fortissimorum ejus.

24. Benedicta inter mulieres Jahel uxor Haber Cinæi, et benedicatur in tabernaculo suo.

28. Per fenestram respiciens, ululabat mater ejus et de cœnaculo loquebatur: Cur moratur regredi currus ejus? quare tardaverunt pcdes quadrigarum illius?

29. Una sapientior cæteris uxo

25. Aquam petenti lac dedit, et ribus ejus, hæc socrui verba resin phiala principum obtulit buty-pondit:

rum.

26. Sinistram manum misit ad clavum, et dexteram ad fabrorum malleos, percussitque Sisaram,quærens in capite vulneri locum, et tempus validè perforans.

27. Inter pedes ejus ruit: defecit, et mortuus est: volvebatur ante pedes ejus, et jacebat exanimis et miserabilis.

30. Forsitan nunc dividit spolia, et pulcherrima fœminarum eligitur ei: vestes diversorum colorum Sisaræ traduntur in prædam, et supellex varia ad ornanda colla congeritur.

31. Sic pereant omnes inimici tui, Domine : qui autem diligunt te, sicut sol in ortu suo splendet, ita rutilent.

de quo Exod., XXIII, 20, 23, et alibi passim ; ut intelligant non à se tantùm, sed ab illo angelo maledictos, qui decertantes fratres per socordiam deserant.

24. Benedicta inter mulieres Jahel: ab illo quoque angelo: decebat enim ut qui maledicebat improbis, bonis benediceret; quibus patet à Jahele instinctu divino rem gestam.

30. Pulcherrima fœminarum eligitur ei: more regum barbarorum, imò et Græcorum quibus id victoriæ præmium. Vide autem quàm à certà victoriæ spe dejecti sint: quæ ut superiora à versu ferè 17 hujus Cantici plana sunt; sed ejusmodi, ut clarissimorum apud Græcos et Latinos ingeniorum ornatum et copiam facilè exsuperent: ut eloquia divina, ne has quidem delicias desiderare nos sinant.

CANTICUM ANNE,

GRATIARUM ACTIONIS, PROPHETICUM.

Canitur Feriâ IV, eò quòd Anna, concepto Samuele, sanctæ Elisabethæ patrui, quin etiam Deiparæ Virginis fœcunditati præluserit, Novique Testamenti gratiam iisdem fere, quibus beala Maria, sententiis prædixerit, vers. 4, 5, et seqq.

Postquàm Anna Elcanæ uxor, voto conceptum Samuelem peperit, eumque Domino commodavit, deleto sterilitatis opprobrio: sic oravit, I Reg.1, 28.

I. REGUM CAPUT II.

1. Exultavit cor meum in Domi- no, et exaltatum est cornu meum 1. Cornu: virtus. Dilatatum est os meum: præ lætitiâ et fiduciâ in Deum: quo

in Deo meo: dilatatum est os meum | deducit ad inferos et reducit. super inimicos meos: quia lætata sum in salutari tuo.

2. Non est sanctus, ut est Dominus: neque enim est alius extra te, et non est fortis sicut Deus noster. 3. Nolite multiplicare loqui sublimia, gloriantes : recedant vetera de ore vestro quia Deus scientiarum, Dominus est, et ipsi præparantur cogitationes.

4. Arcus fortium superatus est: et infirmi accincti sunt robore.

5. Repleti priùs, pro panibus se locaverunt et famelici saturati sunt; donec sterilis peperit plurimos, et quæ multos habebat filios, infirmata est.

7. Dominus pauperem facit et ditat: humiliat et sublevat.

8. Suscitat de pulvere egenum, et de stercore elevat pauperem : ut sedeat cum principibus, et solium gloriæ teneat. Domini enim sunt cardines terræ, et posuit super eos orbem.

9. Pedes sanctorum suorum servabit, et impii in tenebris conticescent: quia non in fortitudine suâ roborabitur vir.

10. Dominum formidabunt adversarii ejus et super ipsos in cœlis tonabit: Dominus judicabit fines terræ, et dabit imperium regi suo, et sublimabit cornu Christi

6. Dominus mortificat et vivificat, sui. spiritu Paulus: Os nostrum patet ad vos, & Corinthii, cor nostrum dilatatum est. II Cor., VI, 11.

3. Loqui sublimia gloriantes: Hebr. sublimia sublimia, Gevohah, Gevohah: valdė sublimia, ne multùm loquamini, neve multa grandiloqua. Ipsi præparantur: opera et consilia ordinat, sua et nostra: Septuag. Et Deus præparans studia sua, omnia ex altissimo meditatoque consilio, ab æterno prospicit.

4. Arcus fortium... Hebr. arcus et fortes confracti.

5. Et famelici saturati sunt: Hebr. cessarunt, defuerunt, cessarunt esse famelici. Sterilis peperit plurimos: Hebr. septem, more Hebræorum pro multis: quæ omnia cum Cantico sanctæ Mariæ mirificè congruunt: Dispersit superbos... deposuit potentes... esurientes implevit bonis, et divites dimisit inanes, Luc., 1, 51-53, quibus præluditur gratiæ Novi Testamenti, per Christum exaltantem humiles, et deprimentem superbos, Matth., XXIII, 12, et alibi passim.

10. Et sublimabit cornu Christi sui: insigne vaticinium, quod Samuel uncturus esset Saülem et Davidem, atque in his Christum præfiguraturus.

Canitur Feriâ II, ad memoriam sempiternam solutæ captivitatis per servatorem Christum,

Prædicit Isaias populum Israeliticum è captivitate Babylonicâ liberandum, in figurâ datæ per Christum libertatis.

ISAIE CAPUT XII.

1. Et dices in die illa: Confitebor tibi, Domine, quoniam iratus es

mihi conversus est furor tuus, et | mini Domino, et invocate nomen consolatus es me.

ejus notas facite in populis adin-
ventiones ejus mementote quo-
niam excelsum est nomen ejus.
5. Cantate Domino, quoniam

2. Ecce Deus salvator meus, fiducialiter agam, et non timebo : quia fortitudo mea, et laus mea Dominus, et factus est mihi in sa-magnificè fecit: annuntiate hoc in lutem. universå terrâ.

3. Haurietis aquas in gaudio de fontibus salvatoris :

6. Exulta et lauda, habitatio Sion: quia magnus in medio tui

4. Et dicetis in die illâ : Conâte-sanctus Israel.

1. In die illà: quâ levabit Dominus manum suam super flumen (Euphratem) in fortitudine spiritùs sui, et percutiet eum in septem rivis ; ita ut transeant per eum calceati. Et erit via residuo populo meo, qui relinquetur ab Assyriis, sicut fuit Israeli in die illâ, quâ ascendit de terrâ Ægypti. Isa., XI, 15, 16. Sensus igitur est : Qui siccato mari Rubro, dixeratis: Cantemus Domino; nunc, superato Euphrate, dicetis: Confitebor tibi, Domine.

3. Haurietis aquas. Alludit ad aquas è petrâ per Mosen eductas, cujus beneficii memoriam agebant in festo Tabernaculorum, haustà aquà; atque hâc occasione Christus aquam illam vivam, è fidelium veluti visceribus erupturam, promisit, Joan., VII, 38 et 39. Fontes autem Jonathas interpretatur doctrinam novam, ab electis justis promulgandam. Salvatoris: Hebr. salutis; fontes autem servatoris ii sunt, quos gratiâ suå servator aperit; Hebræis quidem è petrâ ad reficiendum corpus; christianis verò per apostolos rudes et imperitos ad servandas animas. 4. Confitemini Domino: hæc desumpta ex Psal. xcv, XCVII, CIV, ut et illa quæ suprà vers. 2. Fortitudo mea: ex Psal. CXVII, 14, qui in eodem festo Tabernaculorum canebatur, et in quo hosanna. Quare hoc canticum ex multis psalmis coagmentatum videtur. Imò verò non unum simplexque canticum, sed plurimorum initia, ad quæ, prophetâ indicante, populus recurrat, solutâ captivitate, vers. 1, 4.

ALTERUM ISAIE CANTICUM,

ITEM CONSOLATIONIS ET SPEI.

Soluta captivitate Babylonicâ, ipsâ urbe eversâ, atque exciso impiorum regno: Christi Ecclesiâ à peccatis liberatâ : denique præcipitatâ morte in sempiternum, fletuque in æternum gaudium verso per beatam resurrectionem: Isa. xxv, 1, 2, 8 et seqq. Sanctus Isaias, tantas res mente complexus, hæc cantanda docuit.

ISAIE CAPUT XXVI.

1. In die illâ cantabitur canticum | istud in terrâ Juda.

1. In die illà: populo è captivitate reduce. Sion: deest Hebr. salutem ponet nobis muros et antemurale, ibid., quod rectè vertit Hieronymus, salvatorem; atque is nobis et murus firmissimus, et murorum tutissimum propugnaculum, intrà et extrà, fidâ custodiâ.