T vos in voftris voltis mercimoniis Emundis vendundifque me lætum lucris Afficere, atque adjuvare in rebus omnibus Et ut res, rationefque veftrorum omnium Bene expedire voltis, peregrique & domi, Bonoq; atq; amplo auctare perpetuo lucro Quafque incœpiftis res, quafque incoeptabitis: Et uti bonis vos voftrofque omnis nuntiis Me afficere vultis: ea afferam, ea ut nuntiem, Quæ maxime in rem voftram communem fient : Nam vos quidem id jam fcitis conceffum & datum Mihi effe ab diis aliis, nuntiis præfim & lucro : Hæc ut me vultis approbare, annitier Lucrum ut perenne vobis femper fuppetat: Ita huic facietis fabulæ filentium,
Itaque æqui & jufti hic eritis omnes arbitri.
Nunc cujus juffu venio, & quamobrem venerim,
Dicam fimulque ipfe eloquar nomen meum.
Jovis juffu venio nomen Mercurii eft mihi.
Pater huc me mifit ad vos oratum meus,
Tametfi pro imperio, vobis quod dictum foret,
Scibat facturos: quippe qui intellexerat
Vereri vos fe & metuere, ita ut æquum eft, Jovem :
Verum profecto hoc petere me precario
A vobis juffit leniter dictis bonis.
A 2
Etenim ille cujus huc juffu venio, Juppiter,
Non minus quam voftrum quivis formidat malum :
Humana matre natus humano patre,
Mirari non eft æquum, fibi fi prætimet.
Atque ego quoque etiam, qui Jovis fum filius,
Contagione mei patris metuo malum:
Propterea pace advenio, & pacem ad vos affero.
Juftam rem & facilem effe oratum a vobis volo.
Nam jufte ab juftis juftus fum orator datus.
Nam injufta ab juftis impetrari non decet :
Jufta autem ab injuftis petere, infipientia 'ft,
Quippe illi iniqui jus ignorant, neque tenent.
Nunc jam huc animum omnes ea quæ loquar advortite. Debetis velle quæ velimus. meruimus
Et ego & pater de vobis & republica.
Nam quid ego memorem, ut alios in tragediis
Vidi, Neptunum, Virtutem, Victoriam,
Martem, Bellonam, commemorare quæ bona
Vobis feciffent? quîs benefactis meus pater,
Deorum regnator, architectus omnibus.
Sed mos numquam illic fuit patri meo,
Ut exprobraret quod bonis faceret boni.
Gratum arbitratur effe id a vobis fibi,
Meritoque vobis bona fe facere quæ facit.
Nunc quam rem oratum huc veni, primum proloquar, 50
Poft argumentum hujus eloquar Tragœdiæ.
Quid contraxiftis frontem quia Tragoediam
Dixi futuram hanc? deus fum: commutavero
Eamdem hanc, fi voltis: faciam ex Tragoedia,
Comadia ut fit omnibus iifdem verfibus.
Utrum fit an non, voltis fed ego ftultior,
Quafi nesciam vos velle, qui divus fiem.
Teneo, quid animi voftri fuper hac re fiet.
Faciam ut commixta fit Tragicocomœdia:
Nam me perpetuo facere ut fit Comœdia,
Reges quo veniant & dii, non par arbitror.
Quid igitur quoniam hic fervus quoque parteis habet
Faciam fit, proinde ut dixi, Tragicocomœdia.
Nunc hoc me orare a vobis juffit Juppiter,
Ut conquifitores finguli in fubfellia
Eant per totam caveam, fpectatoribus,
Si cui fautores delegatos viderint,
Uti his in cavea pignus capiantur toge.
Sive qui ambiffent palmam hiftrionibus,
Seu cuiquam artifici, feu per fcriptas litteras,
Sive qui ipfi ambiffent, feu per internuntium,
Sive adeo ædiles perfidiofe quoi duint,
Sirempfe legem juffit effe Juppiter;
Quafi magiftratum fibi alterive ambiverit.
Virtute dixit vos victores vivere,
Non ambitione, neque perfidia. quf minus
Eadem hiftrioni fit lex, quæ fummo viro?
Virtute ambire oportet, non favitoribus.
Sat habet favitorum femper, qui recte facit:
Si illis fides eft, quibus eft ea res in manu.
Hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit
Ut conquifitores fierent hiftrionibus,
Qui fibi mandaffent, delegati ut plauderent;
Quive, quo placeret alter, feciffent, minus,
Eis ornamenta & corium uti conciderent.
Mirari nolim vos, quapropter Juppiter
Nunc hiftriones curet. ne miremini:
Ipfe hanc afturu 'ft Juppiter Comœdiam.
Quid admirati eftis? quafi vero novum
Nunc proferatur, Jovem facere hiftrioniam.
Etiam hiftriones anno cum in profcenio hic
Jovem invocarunt, venit: auxilio eis fuit.
Præterea certo prodit in Tragoedia.
Hanc fabulam, inquam, hic Juppiter hodie ipfe aget,
Et ego una cum illo. nunc animum advortite,
Dum hujus argumentum eloquar Comœdiæ.
Hæc urbs eft Thebe: in illifce habitat ædibus
Amphitruo, natus Argis ex Argo patre,
Qufcum Alcumena eft nupta Electri filia,
Is nunc Amphitruo præfectu 'ft legionibus.
Nam cum Telebois bellum eft Thebano poplo.
Is priufquam hinc abiit ipfemet in exercitum,
Gravidam Aicumenam uxorem fecit fuam.
Nam ego vos noviffe credo jam, ut fit pater meus :
Quam liber harum rerum multarum fiet:
Quantufque amator fiet, quod complacitum eft femel.
Is amare occoepit Alcumenam clam virum
Ufuramque ejus corporis cepit fibi,
Et gravidam fecit is eam compreffu fuo.
Nunc, de Alcumena ut rem teneatis rectius
Utrimque eft gravida, & ex viro, & ex fummo Jove.
Et meus pater nunc intus hic cum illa cubat :
Et hæc ob eam rem nox eft facta longior,
Dum ille qua cum volt voluptatem capit.
Sed ita affimilavit fe, quafi Amphitruo fiet.
Nunc ne hunc ornatum vos meum admiremini,
Quod ego proceffi fic cum fervili schema,
Nam meus pater intus nunc eft, eccum, Juppiter :
In Amphitruonis vortit fe fe imaginem;
Veterem atque antiquam rem novam ad vos proferam : Propterea ornatus in novum inceffi modum.
Omnefque eum effe cenfent fervi, qui vident:
Ita verfipellem fe facit, quando lubet.
Ego fervi fumfi Sofiæ mihi imaginem,
Atque ut ne, qui effem, familiares quærerent,
Verfari crebro hic cum viderent me domi.
Qui cum Amphitruone abiit hinc in exercitum :
Ut præfervire amanti meo poffem patri :
Nunc cum effe credent fervum, & confervum fuum,
Haud quifquam quæret, qui fiem, aut quid venerim. 130
Pater nunc intus fuo animo morem gerit:
Cubat complexus, cujus cupiens maxume eft.
Quæ illi ad legionem facta funt, memorat pater
Meus Alcumenæ. illa illum cenfet virum
Suum effe, quæ cum moecho eft. ibi nunc meus pater 135
Memorat, legiones hoftium ut fugaverit:
Quo pacto fit donis donatus plurimis .
Ea dona, quæ illic Amphitruoni funt data,
Abftulimus facile meus pater quod volt facit.
Nunc hodie Amphitruo veniet huc ab exercitu,
Et fervus, cujus ego hanc fero imaginem.
Nunc internoffe ut nos poffitis facilius,
Ego has habebo hic ufque in petafo pinnulas .
Tum meo patri autem torulus inerit aureus
Sub petafo id fignum Amphitruoni non erit.
Ea figna nemo horum familiarium
Videre poterit: verum vos videbitis.
Sed Amphitruonis illic eft fervus Sofia,
A portu illic nunc cum laterna advenit.
Abigam jam ego illum advenientem ab ædibus.
Adelt ferit operæ pretium hic fpectantibus
Jovem atque Mercurium facere hiftrioniam.
Ui me alter eft audacior homo? aut qui me confidentior?
Juventutis mores qui fciam, qui hoc noctis folus
bulem? Quid faciam nunc, fi Trefviri me in carcerem compegerint? Inde cras e promtuaria cella depromar ad flagrum: Nec caufam liceat dicere mihi, neque in hero quidquam
Nec quifquam fit quin me omnes effe dignum deputent: ita
Quafi incudem me miferum homines octo validi cedant ita
Peregre adveniens hofpitio publicitus accipiar.
Hæc heri immodeftia coegit, me qui hoc
Noctis a portu ingratis excitavit.
Nonne idem hoc luci me mittere potuit ?
Opulento homini hoc fervitus dura eft,
Hoc magis mifer eft divitis fervos :
Noctefque diefque affiduo fatis fuperque eft,
|