rio quarta ex teftamento erat falva, toties hereditatem reftituebat ex SC. Trebelliano: fin plus dodrante effet reftituendum; quartam ex SC. Pegafiano detrahebat, & de obligationibus fibi cavebat interpofitis ftipulationibus. §. 6. Inft. b. t. Aft quum ftipulatiomes illæ multis viderentur captiofa: placuit Juftiniano, explofo SC. Pegafiano, Trebelliauo omnem auctoritatem præftare, vel potius ex duobus facere unicum, ita quidem, ut quartam heres femper haberet falvam, a&t one que inter eum & fideicommiffarium pro rata dividerentur, heredi vero fimul adeundi hereditatem imponeretur neceffitas. §.7. Inft. b. t. Immo jure noviffimo, fi heres adire quartaque contentus effe ncllet, deficientibus coheredibus aut fubftitutis, ipfe fideicommiffarius adire poteft per Novell. 1, cap. 1. §.1.

VIII. Ad fideicommiffa pertinet quoque VII. ScSC. Apronianum, Nec municipia enim olim,natufons nec municipes beredes inftitui poterant, quo- fulcum niam incertum corpus erat, ut neque cer Apronianere univerfi, neque pro herede gerere pof. num. fent, Ulpian. Fragm. XX, I, 5. Plin. Epift. V, 7. Fideicommiffaria tamen hereditas municipibus reftituenda erat per SC. Apronianum, de cujus ætate jam Lib. II. Tit. XIV. .§. 2. differuimus.

II. Hac de fideicommiffis univerfalibus. Ad IX.Diffingularia jquod attinet, magna olim erat inter ferentia ea & legata differentia. In legatis rigor juris, inter lein fideicommiffis favor voluntatis regnabat gata &fiI. pen. D. de Legat. 1. Fideicommiflum admiffa fineum, cui aliquid dimiffum erat, poterat perve gularia. A a 3

aire,

deicom

nire, herede licet mortuo, li talis erat conditio teftamenti: legatum ita relinqui non poterat. Fideicommiffum codicillis, etiamfi per tellamentum non effent confirmati, relinqui poterat, legatum codicillis relictum non valebat, nifi illi effent teftamento confirmati. A legatario legatum alteri relinqui non poterat, fed fideicommiffum poterat. Per legatum fervo alieno directa libertas dari non poterat: per fideicommiffum poterat. Fideicommiffis tardius, quam fcriptum erat, folutis, ufuræ & fructus debebantur, legatorum non ufura, fed duplum debebatur, fi inficiaretur heres. (d) Hec omnia tradit Cajus Inft. II, 7. 8. X. At Juftinianus, ne quid antiqui juris infuftulit tegrum relinquerer, legata & fideicommiffa Juftinia- per omnia, quod ad effectum attinet, exæquavit. §. 3. Inft. de legat. L.2.C.comm.de leg. XI. Co- XI. Quemadmodum fideicommiffa eludendicillo- dis legibus fuerant reperta; ita declinandæ jumen & ris teftamentarii fubtilitati acceptus eft ufus natura. codicillorum. Codicilli-vero voce nihil de

X. Eam

nus.

rum no

notabant aliud, quam fcripturam quamdam. ad alios miffam. Hinc fæpe codicillos pro epiftolis ponit Cicero Epift. ad Fam.IV, 12.VI, 18. ad Att.XII. 8. ad Quint. Fratr. II, 10. Præcipue tamen id nomen tribuebatur epiftolis ad præfentes miffis. Unde Seneca Epilt.LV.Video te, mi Lucili, quum maxime audio, adeo

te

(d) Ultimam hanc differentiam, ex qua fe expedire haud poffunt Aleander & Ollel. ad Caji 1. C. accurate explicant atque illuftrant V. C. Schulting Jurifpr. Antiq. p. m. 130. Gerard. Nood. de fænor. & ufur. II, 7.

tecum fum, at dubitem, an incipiam non epiftolas, fed codicillos tibi fcribere. Unde reEte colligas, codicillos, quos deinde Imperatores tanquam ultimæ voluntatis genus adprobarunt, nihil aliud fuiffe, quam epiJiolas fcriptas ad heredes de eo quod poft mortem fuam fcribentes ab heredibus fieri vellent. (e) Boehm. Diff. de Codicil. fine teftib. valid. Cap. I. §. 3. 4. p. 5. 6.

XII. Primus ejusmodi codicillos ad Au-XII.Eoguftum fcripferat L. Lentulus, (quem an- rumdem no U. C. CCLI. cum M. Valerio Meffali- origo. no Confulem fuiffe, ex Reinefii Infer. Claff. X. n. 3. p. 597. difcimus,) qui Romæ fecerat teftamentum, & Auguftum filiamque heredem inftituerat, deinde vero, decedens in Africa, fcripferat codicillos, quibus aliquid ab heredibus fieri petierat. Quamvis vero ante ea tempora inauditum effet, per epiftolam vel codicillos heredi aliquid injungi, quod ei neceffitatem imponeret, ultimam illam defuncti voluntatem implendi: parebat tamen Auguftus Lentul codicillis, ipfaque filia ex iis legata præftabat. Exemplum principis facile imitáti funt alii. Quare Auguftus, convocatis fapientibus viris, interque eos C. Trebatio Tefta, cujus

(e) Hinc codicilli etiam Epiftole vocantur L. 89. pr. D. de legat. 2. L. 41. §. 2. D. de legat 3. Et quamvis vulgo differentiam ftatuant inter codicillos & epiftolas fideicommiffarias, ut facit Petr. Muller ad Struv. Ex. XXIV. 68. non opus tamen effe hac fubtilitate, præclare vicit laudatiffimus Boehmerus Diff. alleg. I, 7. & 8.

cujus tum auctoritas maxima erat, quæfivit, an poffit recipi, nec abhorreret a juris ratione codicillorum ufus ? Annuente Trebatio & illud codicillorum inftitutem magnopere probante, Auguftus auctoritatem illi accommodavit. Poft quæ tempora, quum & Antiftius Labeo, (qui tamen nibil, nifi quod juftum fan&tumque esse in Romanis antiquitatibus legiffet, ratum penfumque habere folebant. Gell. Noct. Att. XIII, 12. ac proinde magna erat apud omnes au&toritate, tefte Tac. Annal. III, 75.) codicillos feciffet: jam nomini dubium erat, quin jure optimo codicilli admitterentur. Ita rem refert Juftinianus ipfe princ. Inftit.

b. t.

XIII. XIII. Non aliter vero concipi folebant Formulacodicilli ac epiftola. Hinc præmittebatur codicil- follemnis illa, qua epiftolas aufpicari folorum. Jebant, falutatio: L. Titius heredibus pri

mis fubftitutis falutem. L. 56. D. de fideic. libert. Conf. L. 37. §. 2. L. 32. §. 3. D. de leg. 3. L. 30. §. 1. de adim. vel transf. leg. Nec tamen femper ad heredes, fed & nonnunquam ad ipfos fideicommiffarios verba dirigebantur. Cujus rei exemplum exftat L. 75. pr. D. de leg. 2. Integras formulas Latinas æque ac Græcas magno ftudio collegerunt Barn. Briffon. de Form. VIII. p. 686. fequ. & Guido Pancirol. Thefaur. XIV. Var. Lect. I, 29.

Codicilli XIV. Cenfirmati tamen codicilli effe detefta- bebant teftamento, fi heredi neceffitas impoconfir- ni deberet, præftandi, quod erat rogatus

mento

mati.

Hinc

Hinc teftamentis inferi folebat formula; Si quos codicillos reliquero, valere volo. L. 56. pr. D. de fideic. libert. Álias ultimam defunti voluntatem implere non debebat hores, nifi ultro vellet, quod facere fe folere, ait Plinius Epift. II, 16. Sed poftea per Severi & Antonini conftitutionem illa codicillos confirmandi neceffitas remiffa eft, modo adpareret, teftatorem a voluntate, quam in codicillis exprefferat, non receffiffe. Ant. Faber. Conject. XV, 16.

XV. Ex his ergo facile adparet, in codi-XV. Socillis non magis, quam in epiftolis, defide- lemnitaratam effe ullam follemnitatem. §. 3. Inft. tibus an b. t. Non ergo teftibus opus erat in codicil-pus fuerit in colis teftamento confirmatis, qui omnem virtu- dicillis? tem atque efficaciam fuam a teftamento muItuabantur, ut recte animadvertunt Bachov.

ad tit. Inft. de fideic. hered. §. ult. & Boehm. Diff. alleg. I, 19. Sane in Digeftis nunquam exiguntur teftes, immo alia omnia elucent ex L. 8. §. 2. D. de jure codicill. & L. 89. pr. D. de legat. 2. Quin nec in codicillis ab inteftato neceffarios vifos effe teftes, erudite probat laudatiffimus Boehmerus Diff. alleg. 1, 23. p. zz.

introdu

XVI. Sed & hanc antiqui juris fimplicita-XVI. Jus tem fenfim pervertit Imperatorum νομοδεσία . novum Sic permiffum, ut codicilli etiam nuncupa- feufim tione, fine ulla fcriptura fierent. L. 8. §. 3. C. de SS. Ecclef. L. 3. pr. C. de bon. libert. Id quod tamen codicillorum ab indole plane abhortet. Hinc ex eo tempore etiam tegibus opus vifum eft, quos in codicillis ab inte

ftato