'Quid obseratis auribus fundis preces?
Non saxa nudis surdiora navitis
Neptunus alto tundit hibernus salo.
Inultus ut tu riseris Cotytia

Volgata, sacrum liberi Cupidinis,
Et Esquilini pontifex venefici

Impune ut urbem nomine impleris meo?
Quid proderit ditasse Paelignas anus
Velociusve miscuisse toxicum?

Sed tardiora fata te votis manent:
Ingrata misero vita ducenda est in hoc,
Novis ut usque suppetas laboribus.
Optat quietem Pelopis infidi pater
Egens benignae Tantalus semper dapis,
Optat Prometheus obligatus aliti,
Optat supremo conlocare Sisyphus

In monte saxum: sed vetant leges Iovis.
Voles modo altis desilire turribus,
Modo ense pectus Norico recludere
Frustraque vincla gutturi nectes tuo
Fastidiosa tristis aegrimonia:

Vectabor umeris tunc ego inimicis eques
Meaeque terra cedet insolentiae.
An quae movere cereas imagines,
Ut ipse nosti curiosus, et polo
Deripere lunam vocibus possim meis,
Possim crematos excitare mortuos

Desiderique temperare pocula,

55

60

65

170

75

80

Plorem artis in te nil agentis exitus?'

XVII v. 55 albo A. Palmer class. review 5, 1891, p. 142 | 56 Cotytia] Cruquius recte v. Buechelerum mus. phil. 43, 296: cocytia etc. | 60 proderat 62 si | 64 doloribus 65 infidus (v) | 67 alite | 72 innectes 80 poculum | 81 exitum

SATIRARUM

LIBER PRIMUS.

I

5

10

15

200

25

Qui fit, Maecenas, ut nemo, quam sibi sortem
Seu ratio dederit seu fors obiecerit, illa
Contentus vivat, laudet diversa sequentis?
'O fortunati mercatores!' gravis annis

Miles ait, multo iam fractus membra labore;
Contra mercator, navim iactantibus Austris,
'Militia est potior. Quid enim? concurritur; horae
Momento cita mors venit aut victoria laeta.'
Agricolam laudat iuris legumque peritus,

Sub galli cantum consultor ubi ostia pulsat;
Ille datis vadibus qui rure extractus in urbem est,
Solos felicis viventis clamat in urbe;

Cetera de genere hoc, adeo sunt multa, loquacem
Delassare valent Fabium; ne te morer, audi
Quo rem deducam: si quis deus ‘en ego' dicat
'Iam faciam quod voltis; eris tu, qui modo miles,
Mercator, tu consultus modo, rusticus; hinc vos,
Vos hinc mutatis discedite partibus.

Eia!

Quid statis?' nolint; atqui licet esse beatis.
Quid causae est, merito quin illis Iuppiter ambas
Iratus buccas inflet neque se fore posthac

Tam facilem dicat, votis ut praebeat aurem?

Praeterea

Percurram

ne sic, ut qui iocularia, ridens

quamquam ridentem dicere verum

Quid vetat? ut pueris olim dant crustula blandi

I v. 4 armis I. Bouhier mém. de Trévoux a. 1715 teste et patrono F. A. Wolfio (Hor. erste Satire Berol. 1813 p. 13) | 8 aut cita | 17 decedite H. Usener mus. phil. 24, 344

Doctores, elementa velint ut discere prima
Sed tamen amoto quaeramus seria ludo
Ille gravem duro terram qui vertit aratro,
Perfidus hic caupo, miles nautaeque, per omne
Audaces mare qui currunt, hac mente laborem
Sese ferre, senes ut in otia tuta recedant,
Aiunt, cum sibi sint congesta cibaria, sicut
Parvola nam exemplo est magni formica laboris
Ore trahit quodcumque potest atque addit acervo,
Quem struit, haud ignara ac non incauta futuri.
Quae, simul inversum contristat Aquarius annum,
Non usquam prorepit et illis utitur ante
Quaesitis sapiens, cum te neque fervidus aestus
Demoveat lucro neque hiems, ignis, mare, ferrum,
Nil obstet tibi, dum ne sit te ditior alter.
Quid iuvat, inmensum te argenti pondus et auri
Furtim defossa timidum deponere terra?
'Quod, si conminuas, vilem redigatur ad assem.'
At ni id fit, quid habet pulchri constructus acervus?
Milia frumenti tua triverit area centum,

Non tuus hoc capiet venter plus ac meus, ut, si
Reticulum panis venalis inter onusto

Forte vehas umero, nihilo plus accipias quam
Qui nil portarit. Vel dic, quid referat intra
Naturae finis viventi, iugera centum an

Mille aret? At suave est ex magno tollere acervo.
Dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas,
Cur tua plus laudes cumeris granaria nostris?
Ut tibi si sit opus liquidi non amplius urna
Vel cyatho et dicas magno de flumine malim,
Quam ex hoc fonticulo tantundem sumere.'
Plenior ut si quos delectet copia iusto,
Cum ripa simul avolsos ferat Aufidus acer.

30

35

40

45

50

Eo fit,

At qui tantuli eget, quanto est opus, is neque limo
Turbatam haurit aquam neque vitam amittit in undis.
At bona pars hominum decepta cupidine falso
'Nil satis est,' inquit 'quia tanti quantum habeas sis.'
Quid facias illi? iubeas miserum esse, libenter
Quatenus id facit, ut quidam memoratur Athenis

55

60

I v. 38 patiens | 46 quam | 55 mallem | 59 tantulo (v) | 61 at] (v): ut 63 miseram Bentl.

65

70

75

80

85

90

95

Sordidus ac dives, populi contemnere voces
Sic solitus: 'populus me sibilat, at mihi plaudo
Ipse domi, simul ac nummos contemplor in arca.'
Tantalus a labris sitiens fugientia captat
Flumina. Quid rides? mutato nomine de te
Fabula narratur: congestis undique saccis
Indormis inhians et tamquam parcere sacris
Cogeris aut pictis tamquam gaudere tabellis.
Nescis quo valeat nummus? quem praebeat usum?
Panis ematur, holus, vini sextarius, adde
Quis humana sibi doleat natura negatis.

An vigilare metu exanimem, noctesque diesque
Formidare malos fures, incendia, servos,
Ne te compilent fugientes, hoc iuvat? horum
Semper ego optarim pauperrimus esse bonorum.
At si condoluit temptatum frigore corpus
Aut alius casus lecto te adflixit, habes qui
Adsideat, fomenta paret, medicum roget, ut te
Suscitet ac reddat gnatis carisque propinquis?
Non uxor salvum te volt, non filius, omnes
Vicini oderunt, noti, pueri atque puellae:
Miraris, cum tu argento post omnia ponas,
Si nemo praestet, quem non merearis, amorem?
'At si cognatos, nullo natura labore

Quos tibi dat, retinere velis servareque amicos,
Infelix operam perdas, ut siquis asellum
In campo doceat parentem currere frenis.'

Denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus,
Pauperiem metuas minus et finire laborem
Incipias, parto quod avebas, ne facias quod
Ummidius quidam non longa est fabula: dives,
Ut metiretur nummos, ita sordidus, ut se

Non umquam servo melius vestiret, ad usque
Supremum tempus, ne se penuria victus
Opprimeret, metuebat; at hunc liberta securi

I v. 79 optarem | 81 ad(s. af)fixit (v) | 83 gnatis (et natis) reddat | 88-91 avaro tribuendos esse inde ab a. 1851 in scholis tum Berolini habitis exposui; idem paulo post in diss. quadam Berolinensi frustra nunc a me quaesita inter sententias controversas proponi memini; v. 88 sq. signo in fine v. 89 posito eidem avaro assignavit H. Keck act. gymn. a. 1856 p. 861 sq. | 88 at] v: an v ac (v) | 89 sq. amicos infelix, Doederleinius | 91 frenis? al. | 95 qui tam Bentl.

Divisit medium, fortissima Tyndaridarum.
'Quid mi igitur suades? ut vivam Naevius aut sic
Ut Nomentanus?' Pergis pugnantia secum
Frontibus adversis componere; non ego, avarum
Cum veto te fieri, vappam iubeo ac nebulonem.
Est inter Tanain quiddam socerumque Viselli:
Est modus in rebus, sunt certi denique fines,
Quos ultra citraque nequit consistere rectum.
Illuc, unde abii, redeo, qui nemo, ut avarus,
Se probet ac potius laudet diversa sequentis,
Quodque aliena capella gerat distentius uber
Tabescat, neque se maiori pauperiorum

100

105

110

Turbae comparet, hunc atque hunc superare laboret
- Sic festinanti semper locupletior obstat

Ut, cum carceribus missos rapit ungula currus,

115

Instat equis auriga suos vincentibus, illum
Praeteritum temnens extremos inter euntem.
Inde fit, ut raro, qui se vixisse beatum
Dicat et exacto contentus tempore vita
Cedat uti conviva satur, reperire queamus.
Iam satis est; ne me Crispini scrinia lippi
Compilasse putes, verbum non amplius addam.

II

Ambubaiarum collegia, pharmacopolae,

120

Mendici, mimae, balatrones, hoc genus omne

Maestum ac sollicitum est cantoris morte Tigelli:

Quippe benignus erat. Contra hic, ne prodigus esse
Dicatur metuens, inopi dare nolit amico,

5

272

Frigus quo duramque famem propellere possit.
Hunc si perconteris, avi cur atque parentis
Praeclaram ingrata stringat malus ingluvie rem,
Omnia conductis coemens obsonia nummis,
Sordidus atque animi quod parvi nolit haberi,

10

I v. 101 quid? mi igitur suades, ut E. Goebel ann. phil. 125, Meuius (v) Maenius (= epp. I 15, 26) Glareanus, Lambinus | 104 te, fieri vappam al. | 108 qui nemo] Ba: nemon | 113 parenthesin esse perspexit V (v. ind. lect. Berol. aest. a. 1886 p. 18 sqq. | obstet | 120 lippum Bentl.

II v. [6] Ms* | depellere