95 Nam res mortifera est inimicus pumice levis.
Qui modo secretum commiserat, ardet et odit,
Tamquam prodiderim, quidquid scio. Sumere ferrum,
Fuste aperire caput, candelam apponere valvis
Non dubitat. Nec contemnas aut despicias, quod
100 His opibus numquam cara est annona veneni.
Ergo occulta teges, ut curia Martis Athenis.
O Corydon, Corydon, secretum divitis ullum
Esse putas? Servi ut taceant; jumenta loquuntur
Et canis et postes et marmora. Claude fenestras,
105 Vela tegant rimas, junge ostia, tollito lumen

E medio; clamant omnes. Prope nemo recumbat:
Quod tamen ad cantum galli facit ille secundi,
Proximus ante diem caupo sciet; audiet et, quæ
Finxerunt pariter librarius, archimagiri,

110 Carptores. Quod enim dubitant componere crimen
In dominos, quoties rumoribus ulciscuntur
Baltea? Nec deerit, qui te per compita quærat

103. loquuntur 13. 22. 24. et X MSS. Paris. quod nunc pro vulg. loquentur revocavi cum Ach. quia sequitur clamant.

105. tolle 15. tollito pro vulg. tollite nunc recepi cum Ach. ex 10. 13. 16. 17 a m. sec. 18. 19. 25. 27. 46-50. 5469. 71–74. 77. et quibusdam codd. Paris. nam verba claude et junge præcedunt.

106. clamant et clament omnes codd. nostri et Paris., nec non 45-50. 54. 55. 57-69. 71. 72.73. 77. taceant substituit Pithoeus, quem secuti sunt editores recentt. putantes, illud contra mentem poetæ dici. Sed recte eam cepisse videtur Ach. quo præeunte veram et ant. lect. omnium librorum nunc restitui et mutavi distinctionem. Tollite lumen E medio,

claves omnes, prope nemo recumbat emend. Schurzfl. quia non apte dicatur omnes, si soli aut bini sint intra conclavia. Ipse olim suspicabar jaceant sc. in lecto s somno et media nocte (ad cantum galli v. 107. quo potissimum tempore aliquid clam fieri potest et solet) omnes servi ac reliqui, qui in ædibus sunt, et remoti a cubiculo domini, prope hoc cubiculum nemo recumbat cet. Sed non est, quod emendemus, quæ satis conveniunt, et reponamus taceant, quod male repeteretur.

107. galli cantum 11. 14. — ipse 20. secundum 17. 72.

108. sciat 45.

109. libarius, h. e. dulciarius, conj. non nemo, teste Plathuero.

110. Raptores 4. Fartores 6. 21. Captores 14. Nec defuere, quibus hæc arriderent. Eos tamen non bonos veterum conviviorum arbitros fuisse, dicit Lips. Saturn. Serm. II, 2.quid 17 a m. pr. 19. 46. 48. 59. 60. 64. 65. qui 47. Sed gravius est quod crimen. Nullum est crimen, quod non componant cet. — carmen 49. 60. 65.

111. dominum 24.

Nolentem, et miseram vinosus inebriet aurem.
Illos ergo roges, quidquid paulo ante petebas
115 A nobis. Taceant illi: sed prodere malunt
Arcanum, quam subrepti potare Falerni,

Pro populo faciens quantum Laufella bibebat..
Vivendum recte est, cum propter plurima, tum his
Præcipue causis, ut linguas mancipiorum

120 Contemnas: nam lingua mali pars pessima servi.
Deterior tamen hic, qui liber non erit illis,
Quorum animas et farre suo custodit et ære.

*Idcirco ut possim linguam contemnere servi, Utile consilium modo, sed commune, dedisti: 125 Nunc mihi quid suades post damnum temporis et spes Deceptas? Festinat enim decurrere velox Flosculus angustæ miseræque brevissima vitæ Portio: dum bibimus, dum serta, unguenta, puellas Poscimus, obrepit non intellecta senectus.

130 Ne trepida: numquam pathicus tibi deerit amicus, Stantibus et salvis his collibus; undique ad illos Convenient et carpentis et navibus omnes,

-74.

118. est recte 18. 25. 46-49. 54. 5760. 64. 65. recte pro recte est 10. 13—17. 19-24. 45. 50. 56. 61-63. 66-69. 71 ·tum propter 10. 13. 15. 16. 19. 20. 27. 45. -pluria 11.- tum his revocavi ex 11. 19. 20. 24. 31 a. 50. 56. 59. 61. 62. 63. 68-74. tum de his 60. 65. et codd. Ascens. ac Pontani. tum istis 64. tunc his reliqui,. etiam Hennin. Omnia hæc substituta, ut fulciretur versus, qui tamen non ruit: nam litera m et vocales in fine vocis sæpe non eliduntur, et tum propter cæsuram atque hiatum, qui Juvenali frequentissimus est, producuntur. Cf. ad I, 151. et XV, 7. Oudend. ad Lucan. V, 526. Brækhus. ad Tibull. I, 5, 33. et ad Prop. II, 12. (al. 15.) 1. 23, 101. Drakenb. et nos ad Sil. I, 109. X,

23. 29. XIV, 515. Hæc loca eorumque interpretes consulantur ab Ach. cujus nota est: quum litera m non eliditur, brevis fieri debet ante vocalem, quod intelligere est in circumeat, circumagat cet. 120. pars maxima 25. 45-48. 55-60. 65.

123. possis 17. 18. 24. 46-49. possit 19. Cf. Excurs. ad h. 1.

124. consilium nunc, sed commune 16. 19. consilium, sed nunc c. 18. consilium mihi, sed c. 25. 27. 45-50. 54. 55. 5760. 64. 65.

130. paticus numquam 20. paticus scribendum putabat H. Vales. ùt sit quasi patens, patulus, cinædus sugurgwxros, xaxxórgwxros, unde in Priapeiis nec tibi tener puer Patebit ullus et qui (cunnus) tanto patet indecens hiatu et al. Sed pathicus videtur potius esse rabıxòs, (etsi hæc vox non in usu fuit) qui muliebria patitur, πάσχει, παθεῖ, παθικεύεται.

132. Conveniunt 10. 11. 12. 14-25. 27. 45-50. 54-69. 71-74. 77. et multi codd. Paris.

Qui digito scalpunt uno caput. Altera major
Spes superest: tu tantum erucis imprime dentein.
135 Hæc exempla para felicibus: at mea Clotho
Et Lachesis gaudent, si pascitur inguine venter.
O parvi nostrique Lares, quos thure minuto
Aut farre et tenui soleo exorare corona,

Quando ego figam aliquid, quo sit mihi tuta senectus 140 A tegete et baculo? viginti millia fenus

Pigneribus positis, argenti vascula puri,

Sed

quæ Fabricius censor notet, et duo fortes
De grege Mosorum, qui me cervice locata
Securum jubeant clamoso insistere Circo.
145 Sit mihi præterea curvus cælator et alter,

Qui multas facies pingat cito. Sufficiunt hæc,
Quando ego pauper ero. Votum miserabile, nec spes
His saltem: nam, quum pro me Fortuna rogatur,

135. Cloto quidam edidere. Sed est marg. 16. 18. 45. 46. 49. 55. 58. v. sup. Κλωθώ.

ad VII, 132. et Pontani Analecta II, 11. - Mox legendum crediderim: qui me

136. gaudet 15. 137. ture scriptum in 17. 19. 20. 22. (in) cervice locantes h. e. ponentes. 60. 65. ut in plerisque libris vett. Thus vero a Jú, non a tundendo dictum vi. detur.

138. exornare 11. 15. 16. 23. 24. 25. 27. 45-50. 55-69. 71-74. et XIII codd. Paris. Quod non plane respuendum: nam sæpius verbum pluribus jungitur nominibus, quamvis uni tantum et postremo prorsus conveniat.

In

139. fingam 11. 14. 20. 29. Utraque lectio notatur vet. scholio: "Constituam, componam, habeam: aut certe, quia in ceris vota figuntur apud templa." cod. Schurzf. hoc scholion forte rectius legitur:" Quando ego comminiscar quid, constituam aut quia certa in picturis vota figuntur."

141. Pigneribus pro Pignoribus 14. 23. et Priscian. lib. VI. quos sequutus sum. Sic plerumque pignerare, (ut sup. VII, 73.) et ubivis oppignerare scriptum reperies in libris antt. Conf. ad XI, 40. 142. Et 15. Fabritius 24. 60. 65. v. ad II, 154. notat 15.

145. Messorum 11. 15. 19. 22. 25. 24. Masolorum 27. 47. Mysorum Calder. nescio qua auctoritate. Medorum 11 in

145. Sit tibi 21.. calator curvus 22. torvus calator 16. servus celator vel cælator 11. forte et 1. nam vetus schol. est: opifices, servi argentarii, laboriosi, anagly. pharii.

146. multa 8. unde maltha facies pingit conj. Pith. et rectius maltha f. fingit Salmas. Exerc. Plin. p. 1096. Conf. de maltha Harduin. ad Plin. II, 104. s. 108. pingat 10. 11. 12. 14-27. 45-50. 54.

55. 57-69. 71. 72. 73. 76. 77. et omnes

codd. Paris. e quibus illud nunc revocavi cum Ach. pingit 8. 75. fingit 56. 70. 82. quod aptius videri potest, ut plastes designetur, qui ex uno modulo vel archetypo multas facies s. typos cito (quod pictori minus congruit) exprimere et potest et solet. Cf. Salmas. 1. 1. Hinc olim reposueram fingat, quod usui linguæ conve nientius est. Sed v. Comm. sufficient 25. 27. 46-50. 54. 55. 57-63. 65-69.

71. 72. sufficiant 73. 77. Parum interest. Nonnulli interpungunt: Sufficiunt hæc. Quando ego pauper ero? h. e. (ut exponit H. Valesius) quando ad hanc paupertatem seu ad hæc parva et pauca perveniam, ne semper, ut nunc, inops et egens sim?

Affigit ceras illa de nave petitas,

150 Quæ Siculos cantus effugit remige surdo.

HOMINES ubivis fere terrarum vera ignorant bona et opinata omnibus plerumque votis expetunt, in primis divitias, honores, eloquentiam, militarem gloriam, senectutem, pulcritudinem et robur corporis, quæ tamen vel supervacua, vel etiam perniciosa sunt optantibus. v. 1-11. Divitias qui possident, iis verendum est, ne jussu tyrannorum, ut Cassius Longinus et Seneca, vel manu latronum velweneno necentur. 12-27. Non mirum itaque, stultitiam hominum semper Heraclito fletum movisse et risum contra Democrito, qui multo magis risisset, si nostris vixisset temporibus, quibus longe major est luxus ac fastus. 28—55. Maxima potentia summique honores, ad quos nonnulli adspirant, magnam iis invidiam, perniciem ruinamque parant, nec nisi a mobili plebis animo et Fortunæ favore pendent, quo mutato is, qui paulo ante adorabatur a vulgo, ab eodem male tractatur et ad scalas Gemonias indeque in Tiberim unco trahitur; quod suo damno experti sunt Sejanus, (56—107.) et jam ante eum Crassi, Pompeius, Cæsar et alii: nam pauci fuere reges vel principes civitatis et tyranni, qui non violentam passi sint mortem. 108-113. Eloquentia summis nonnumquam oratoribus, ut Ciceroni ac Demostheni, mortis causa fuit. 114-132. Gloria bellica cum vana brevisque est, tum maximis sæpe imperatoribus exitiosa, ut olim Hannibali, Alexandro et Xerxi. 133–187. Longa vita multis obnoxia est incommodis ac malis ; quippe senes plerumque deformes, rugosi, infirmi, tremuli, calvi, mucidi, edentuli, uxori, liberis, sibi ipsisque captatoribus graves, expertes gustus, ad rem Veneream inhabiles, surdi, cæci, manci, obliviosi. 188–239. Quodsi vero corpore etiam ac mente valent in senectute homines, sentiunt tamen ac lugent alia eaque majora mala, vel publica vel privata ac propria, qualia passi sunt Nestor, Peleus, Priamus, Hecuba, Mithridates, Cræsus, Marius, Pompeius, quibus feliciores fuere Lentulus, Cethegus et Catilina. 240–288. Pulcritudo denique raro pudicitiam tuetur, multisque insidiis, injuriis ac periculis subjecta est; quod docent exempla Lucretie, Virginiæ, Hippolyti, Bellerophontis et C. Silii. 289–345. Quæ