Page images
PDF
EPUB

urbem venires, poni inscribique jussisti, ut omnium inimicorum animos accusatorumque tardares. Quis enim tibi molestus esset, aut quis appellare auderet, cum videret statuas ab negotiatoribus, ab aratoribus, a communi Sicilia? Quod est aliud in illa provincia genus humanum? nullum. Ergo ab universa provincia, generatimque a singulis ejus partibus non solum diligitur, sed etiam ornatur. Quis hunc attingere audeat? Potes igitur dicere, nihil tibi obesse oportere aratorum, negotiatorum, Siculorumque omnium testimonia, cum eorum nominibus in statuarum inscriptione positis omnem te speraris invidiam atque infamiam tuam posse exstinguere? an, quorum auctoritate tu statuas cohonestare tuas conatus es, eorum ego dignitate accusationem meam comprobare non potero?

Nisi forte, quod apud publicanos gratiosus fuisti, in ea re spes te aliqua consolatur. Quæ gratia ne quid tibi prodesse posset, ego mea diligentia perfeci: ut etiam obesse deberet, tu tua sapientia curasti. Etenim rem totam, judices, breviter cognoscite.

LXX. In scriptura Siciliæ pro magistro est quidam L. Carpinatius, qui et sui quæstus causa, et fortasse quod sociorum interesse arbitrabatur, bene penitus in istius familiaritatem sese dedit. Is cum prætorem circum omnia fora sectaretur, neque ab eo umquam discederet : in eam jam venerat familiaritatem consuetudinemque in vendendis istius decretis

1 Amicos.

de tous vos ennemis et de tous vos adversaires. Oserait-on vous inquiéter, ou vous offenser seulement de paroles, en voyant des statues érigées au nom des agriculteurs et des commerçans, au nom de toute la Sicile en corps? Est-il dans cette province quelque autre classe d'hommes? Aucune. Verrès est donc, non-seulement chéri, mais encore honoré par chaque partie de la province, par toute la province ensemble. Qui oserait l'attaquer? Pouvez-vous donc dire que les dépositions des agriculteurs, des commerçans, de tous les Siciliens, ne doivent vous porter aucun préjudice, lorsqu'en plaçant leurs noms dans l'inscription des statues, vous avez espéré pouvoir arrêter la haine qui vous poursuit, effacer le déshonneur dont vous êtes couvert? Ne pourrai-je point fortifier mon accusation de l'autorité de ceux dont vous avez employé le nom pour donner du prix et du lustre à vos statues ?

Mais peut-être vous rassurez-vous, parce que vous vous êtes rendu favorables les fermiers publics. Je suis parvenu par mes soins à empêcher que leur crédit ne pût vous être utile, et vous, par un effort de génie, vous avez même travaillé à vous le rendre nuisible: car écoutez, Romains, en peu de mots, et apprenez tout ce qui regarde ce fait.

LXX. Il est un certain Carpinatius, vice-administrateur 7o en Sicile de la ferme des pâturages publics: cet homme, pour son propre avantage, et peut-être parce qu'il croyait que c'était l'intérêt de la ferme, s'était livré à Verrès, était entré fort avant dans son amitié. Comme il suivait le préteur dans toutes les villes*, et ne le quittait pas, et ne le quittait pas, il avait contracté

* Circum omnia fora, c'est-à-dire, circum omnes urbes in quibus prætor jus dicebat ; car on appelait forum une ville où le préteur rendait la justice.

et judiciis, transigendisque negotiis, ut prope alter Timarchides numeraretur. Hoc erat etiam capitalior, quod idem pecuniam iis, qui ab isto aliquid mercabantur, fœnori dabat. Ea autem fœneratio erat hujusmodi, judices, ut etiam hic quæstus huic cederet: nam, quas pecunias iis ferebat expensas, quibuscum contrahebat; aut scribæ istius, aut Timarchidi, aut etiam ipsi isti referebat acceptas. Idem præterea pe¬ cunias istius extraordinarias grandes suo nomine fœnerabatur.

[ocr errors]
[ocr errors]

Hic primo Carpinatius, antequam in istius tantam familiaritatem pervenisset, aliquoties ad socios litte¬ ras de istius injuriis miserat. Canulejus vero, qui in portu Syracusis operas dabat, furta quoque istius permulta nominatim ad socios' perscripserat, ea quæ sine portorio Syracusis erant exportata: portum autem et scripturam eadem societas habebat. Ita factum est, ut essent permulta, quæ ex societatis litteris dicere in istum ac proferre possemus. Verum accidit, ut Carpinatius, qui jam cum isto summa consuetudine, præterea re, ac ratione conjunctus esset, crebras postea litteras ad socios de istius summis officiis in rem communem beneficiisque mitteret. Etenim cum iste omnia, quæcumque Carpinatius postulabat, facere ac decernere solebat; tum ille etiam plura scribebat ad socios; ut, si posset, quæ antea scripserat, ea plane exstingueret. Ad extremum vero, cum jste jam decedebat, ejusmodi litteras ad eos misit, ut

[blocks in formation]
[ocr errors]

avec lui une liaison si intime, en vendant ses décrets et ses ordonnances, en transigeant pour lui, qu'on le regardait presque comme un autre Timarchide. Et même le talent de Carpinatius était d'autant plus funeste, que l'argent de ceux qui achetaient de Verrès, il le leur laissait à intérêt. Or tel était, Romains, le produit de cet intérêt, que ce dernier bénéfice surpassait l'autre. L'argent qu'il écrivait avoir donné à ceux auxquels il prêtait, il marquait l'avoir reçu de Timarchide, ou du secrétaire de Verrès, ou de Verrès luimême. De plus, il plaçait à intérêt, en son propre nom, de grandes sommes de Verrès non portées sur les registres. Avant que de devenir l'intime de celui-ci, Carpinatius avait écrit quelquefois à la ferme sur les injustices du préteur; Canuléius, chargé de la perception des droits de douane qu'on paye à Syracuse, avait aussi écrit et marqué une infinité de vols de Verrès, qu'on avait transportés de Syracuse sans payer les droits : car la même compagnie avait les droits de douane et de pacage. Nous pourrions donc tirer plusieurs charges contre Verrès des lettres même écrites à la ferme. Or il arriva depuis que Carpinatius, qui s'était lié avec Verrès, non-seulement d'amitié, mais d'intérêt, écrivait fréquemment aux fermiers publics sur son empressement à obliger la compagnie, sur son ardeur à lui rendre les plus grands services. De son côté, Verrès faisait et prononçait tout ce que demandait Carpinatius; celui-ci, du sien, écrivait plus souvent aux associés de la ferme, afin de détruire, s'il le pouvait, ce qu'il avait écrit d'abord. Enfin, lorsque Verrès quittait sa province, il les engagea par lettres à venir au-devant de lui en grand nombre, à lui faire des remercîmens,

* Les fermiers-généraux de Sicile demeuraient à Rome ; ils envoyaient un d'entre eux en Sicile, pour administrer en leur nom.

I

huic frequentes obviam prodirent, gratiasque agerent; facturos se, si quid imperasset, studiose pollicerentur. Itaque socii fecerunt, vetere instituto publicanorum non quo istum ullo honore dignum arbitrarentur, sed quod sua interesse putabant, se memores gratosque existimari, gratias isti egerunt : Carpinatium sæpe ad se de ejus officiis litteras mi

sisse dixerunt.

LXXI. Iste cum respondisset, se ea libenter fe'cisse, operasque Carpinatii magnopere laudasset : dat amico suo cuidam negotium, qui tum magister erat ejus societatis, ut diligenter caveret atque prospiceret, ne quid esset in litteris sociorum, quod contra suum caput atque existimationem valere posset. Itaque ille, multitudine sociorum remota, decumanos convocat: rem defert. Statuunt illi atque decernunt, ut ex litteræ, quibus existimatio C. Verris læderetur, removerentur, operaque daretur, ne ea res C. Verri fraudi esse posset. Si ostendo, hoc decrevisse decumanos, si planum facio, hoc decreto remotas esse litteras: qui exspectatis amplius? possumne rem magis judicatam afferre, magis reum condemnatum in judicium adducere? At quorum judicio condemnatum? nempe eorum, quos ii, qui severiora judicia desiderant, arbitrantur res judicare oportere, publicanorum judicio; quos videlicet nunc populus judices poscit, de quibus, ut eos judices habeamus, le

[blocks in formation]
« PreviousContinue »