Vt praeco, ad merces turbam qui cogit emendas, 420 Adsentatores iubet ad lucrum ire poeta
Dives agris, dives positis in fenore nummis.
Si verost, unctum qui recte ponere possit
Et spondere levi pro paupere et eripere artis
Litibus inplicitum, mirabor, si sciet inter
425 Noscere mendacem verumque beatus amicum.
Tu seu donaris seu quid donare voles cui,
Nolito ad versus tibi factos ducere plenum
Laetitiae; clamabit enim 'pulchre, bene, recte;'
Pallescet super his et iam stillabit amicis
430 Ex oculis rorem, saliet, tundet pede terram.
Vt qui conducti plorant in funere, dicunt
Et faciunt prope plura dolentibus ex animo, sic
Derisor vero plus laudatore movetur.
Reges dicuntur multis urguere culillis
435 Et torquere mero, quem perspexisse laborant,
An sit amicitia dignus; si carmina condes,
Numquam te fallant animi sub volpe latentes.
Quintilio siquid recitares, 'corrige, sodes,
Hoc' aiebat et hoc.' Melius te posse negares,
440 Bis terque expertum frustra: delere iubebat
Et male tornatos incudi reddere versus.
Si defendere delictum quam vertere malles,
Nullum ultra verbum aut operam insumebat inanem,
Quin sine rivali teque et tua solus amares.
445 Vir bonus et prudens versus reprendet inertes,
Culpabit duros, incomptis adlinet atrum
Transverso calamo signum, ambitiosa recidet
Ornamenta, parum claris lucem dare coget,
Arguet ambigue dictum, mutanda notabit,
450 Fiet Aristarchus; non dicet 'cur ego amicum
Offendam in nugis?' Hae nugae seria ducent
In mala derisum semel exceptumque sinistre.
Vt mala quem scabies aut morbus regius urguet
Aut fanaticus error et iracunda Diana,
455 Vesanum tetigisse timent fugiuntque poetam,
Qui sapiunt; agitant pueri incautique sequuntur.
Hic dum sublimis versus ructatur et errat,
Si veluti merulis intentus decidit auceps
In puteum foveamve, licet 'succurrite' longum
Clamet 'io cives,' non sit qui tollere curet.
Si curet quis opem ferre et demittere funem:
Qui scis, an prudens huc se proiecerit atque
Servari nolit?" dicam Siculique poetae
Narrabo interitum. Deus inmortalis haberi
Dum cupit Empedocles, ardentem frigidus Aetnam
Insiluit. Sit ius liceatque perire poetis:
[Invitum qui servat, idem facit occidenti.]
Nec semel hoc fecit, nec si retractus erit iam
Fiet homo et ponet famosae mortis amorem.
Nec satis adparet, cur versus factitet, utrum
Minxerit in patrios cineres an triste bidental
Moverit incestus: certe furit, ac velut ursus,
Obiectos caveae valuit si frangere clathros,
Indoctum doctumque fugat recitator acerbus;
Quem vero arripuit, tenet occiditque legendo,
Non missura cutem nisi plena cruoris hirudo.
C. SVETONI TRANQVILLI
VITA Q. HORATI FLACCI.
Q. Horatius Flaccus Venusinus, patre, ut ipse tradit, libertino et auctionum coactore, ut vero creditum est, salsamentario, bello Philippensi excitus a M. Bruto imperatore tribunus militum meruit; victisque partibus venia inpetrata scriptum quaestorium conparavit. ac primo Maecenati, mox Augusto insinuatus non mediocrem in amborum amicitia locum tenuit. Maecenas quanto opere eum dilexerit, satis testatur illo epigrammate:
ni te visceribus meis, Horati,
plus iam diligo, tu tuum sodalem
Ninnio videas strigosiorem;
sed multo magis extremis iudiciis tali ad Augustum
elogio: Horati Flacci, ut mei, esto memor.' Augustus
epistularum quoque ei officium obtulit, ut hoc ad Maece-
natem scripto significat: ante ipse sufficiebam scribendis
epistulis amicorum: nunc occupatissimus et infirmus
Horatium nostrum a te cupio abducere. veniet ergo ab
ista parasitica mensa ad hanc regiam et nos in epistulis
scribendis adiuvabit.' ac ne recusanti quidem aut suc-
censuit quicquam aut amicitiam suam ingerere desiit. ex-
stant epistulae, e quibus argumenti gratia pauca subieci:
'sume tibi aliquid iuris apud me, tamquam si convictor
mihi fueris; recte enim et non temere feceris, quoniam
id usus mihi tecum esse volui, si per valetudinem tuam
fieri possit.' et rursus: tui qualem habeam memoriam,
poteris ex Septimio quoque nostro audire; nam incidit ut
illo coram fieret a me tui mentio.
neque enim si tu
superbus amicitiam nostram sprevisti, ideo nos quoque
ἀνθυπερηφανοῦμεν. praeterea saepe inter alios iocos
purissimum penem et homuncionem lepidissimum appellat,
unaque et altera liberalitate locupletavit. scripta quidem
eius usque adeo probavit mansuraque perpetuo opinatus est, ut non modo saeculare carmen conponendum iniunxerit, sed et Vindelicam victoriam Tiberii Drusique privignorum suorum inlustrandam, eumque coegerit propter hoc tribus carminum libris ex longo intervallo quartum addere: post sermones vero quosdam lectos nullam sui rationem habitam ita sit questus: 'irasci me tibi scito, quod non in plerisque eiusmodi scriptis mecum potissimum loquaris. an vereris, ne apud posteros infame tibi sit, quod videaris familiaris nobis esse?' expressitque eclogam ad se, cuius initium est:
cum tot sustineas et tanta negotia solus,
res Italas armis tuteris, moribus ornes,
legibus emendes: in publica commoda peccem,
si longo sermone morer tua tempora, Caesar.
Horatius habitu corporis fuit brevis atque obesus; qualis et a semet ipso in saturis describitur et ab Augusto hac epistula: 'pertulit ad me Onysius libellum tuum, quem ego, ut alios ante, quantuluscumque est, boni consulo. vereri autem mihi videris, ne maiores libelli tui sint quam ipse es. sed si tibi statura dest, corpusculum non dest. itaque licebit in sextariolo scribas: quo circuitus voluminis tui sit ỏɣкшdéσтαтos, sicut est ventriculi tui.' ad res venerias intemperantior traditur. vixit plurimum in secessu ruris sui Sabini aut Tiburtini; domusque eius ostenditur circa Tiburni luculum. *** venerunt in manus meas et elegi sub titulo eius et epistula prosa oratione, quasi commendantis se Maecenati: sed utraque falsa puto. nam elegi volgares, epistula etiam obscura: quo vitio minime tenebatur. natus est sexto idus Decembres L. Cotta et L. Torquato consulibus. decessit quinto kal. Decemb. C. Marcio Censorino et C. Asinio Gallo consulibus, septimo et quinquagesimo anno, herede Augusto palam nuncupato, cum urguente vi valetudinis non sufficeret ad obsignandas testamenti tabulas. conditus est extremis Esquiliis iuxta Maecenatis tumulum.
ANNALES CARMINVM HORATIANORVM.
(Ex Caroli Frankii Fastis Horatianis.)
|