28. Unter den heil. Thieren der Ägypter ist der Stier, welcher unter dem Namen von Mnevis u. Apis verehrt wurde, eins der ausgezeichnetsten. Die Griechen nannten ihn Epaphus, *) u.-wir finden sein Bildnifs in verschiedenen Haltungen u. Stellungen auf einer grofsen Menge ihrer Münzen sowohl, als auf einigen der Phönizier, wie auch auf andern relig. Denkmälern fast aller Nationen. Die am gewöhnlichsten zu diesem Zwecke gebrauchte Gattung ist der wilde Stier [urus, das in jenen Klimaten bekannte stärkste Thier, die für die Fortpflanzung des Elephanten zu kalt sind [Caesar de B. G. 1. VI. c. 28.], eines vor Alexander's Zuge nach Indien weder in Europa noch auch in den nordl. oder westl. Theilen von Asien bekannt gewesenen Geschöpfs; obgleich Elfenbein sogar in den Ho merischen Zeiten allgemein bekannt war [Pausan. lib. I. c. 12; ein Beweis, dafs die Münzen mit einer Elephan tenhaut auf dem Kopfe von Alexander II., Könige von Epirus, dem Sohne des Pyrrhus sind]. Zur Bezeich nung des Attributs der Stärke in symbol. Schreibart durfte natürlicherweise das Bild des stärksten Thiers genommen werden, daher diefs Sinnbild, allgemein betrachtet, sich selbst erklärt, ob es gleich, wie alle übrigen der Art, auf verschiedene Weise gebildet u eingerichtet wurde; der mystische Bakchus oder die zeugende Kraft wurde unter dieser Form dargestellt, nicht nur auf den Münzen, sondern in den Tempeln der Griechen [Tavo i. e. lovvow Lycophr. 209 **) oft einfach, wie ein Stier, bei einigen mit einem Menschengesicht bei andern ganz menschlich, ausgenom men die Hörner oder Ohren [Bronzi d'Ercolanot. I tav. I.] Selbstudas Alter ist verschieden, indem der Stier zuweilen ganz alt, zuweilen ganz jung erscheint, under menschenähnliche Kopf bald mit einem Barte

1

1) Ο δε Απις κατα την Ελληνων γλώσσαν εστι Έπαφος, (Herod. 1. II. c. 153.)

Ιους ποτέ εκγονον
Έπαφον, ο Διος γενεθλον,

εκαλες εκαλεσα (Eurip. Phoen. 688.)

**) Ταυρομορφον, Διονυσον ποιουσιν· αγαλματα πολλοι των Ἑλληνων· αἱ δ ̓ Ηλειων γυναίκες και παρακαλουσιν ευχομεναι, ποδι βοειω τον θεον ελθειν προς αυτας. Αργείοις δε Βουγένης Διονυσος επικλην εστι. (Plutarch. de Is. et Osir.)

versehen ist, bald nicht. [Münzen von Lampsacus, Naxus u. der Select Specimens Vol. I. pl. XVI. u. XXXIX.

XXIII.

Oratio memoriae Joh. Augusti Ernesti sacra, Amplissimi philosophorum Ordinis auctoritate in Academia Lipsiensi d. XI. Sept. a. MDCCCXVII, publice habita a Carolo Beiero.

Magnifice Academiae Rector! Amplissimi philosophorum Ordinis Decane Maxime Spectabilis! Divinarum Humanarumque literarum Doctores Celeberrimi, Excellentissimi, Clarissimi! Commilitones nobilitate, ingenio, virtute Ornatissimi! Auditores secundum suam quisque dignationem honoratissimi!

rum,

Egregiorum memoria hominum merito posteris sancta. Etenim, quidquid sublimius ac magnificentius humana mente concipi potest, id illa recolenda in nobis vivescit atque e beatis piorum habitationibus laeta faustâque potestate sua vitam hanc nostram quodam modo iuvat, adeoque proborum atque immortaliter praeclaris benefactis meritorum virorum, etsi iam pridem, vita functomonumenta mutantur in aras, ad quas casta grataque pietas sacrificiis votisque litet, quae et hominibus comprobentur et ipsi Deo immortali, Itaque generosi ingéni homo fato superstes in eorum mentibus, quos sui memores fecit merendo, usque et usque vivere pergit, ipsius memoria vigente et florente in posteris, qui istius admirentur atque aemulentur virtutes, et, quae idem copiose severit, sedulo cultu conservent, alant, augeant. Hoc igitur modo virtus diu adhuc suis ornari coronis, etiamsi, sublatam ex oculis virtutem laudibus gratibusque venerari, maius tum desiderium tum praemium fuerit ei, cuius gratus animus tribuat, quam illi, quae commeruerit istam gratiam.

Sic minor solum modo praeda contigit Libitinae, quae Joh. Augusti Ernesti, primarii quondam huius Academiae ornamenti, non nisi partem abstulerit caducam; meliorem enim superstitum mentes in aeternum retinebunt, quae pura ac sincera divinae particula aurae, ut ibi, unde prognata, ita in nobis quoque vitam suam proferet neque unquam exstinguetur. Ipse enim non modo aequales, sed posteros etiam, qui quidem ipsius

vestigia persequi cupiant, omnes eo devinxit vinculo, quod nulla unquam vis, nulla dies dissolvat; pignusque, qua ratione secum vivere possimus, ipse et exemplo suo nobis et disciplina relinquit. Cunetos enim genuinae humanitatis alumnos et cultores, quamvis longissimê intervallo vel locorum vel temporum disiunctos, virtutis regnum, clara veritatis luce collustratum, mutuo amore consociatos habet...

Quocirca mihi quidem, in summum hunc hominem summisque virtutibus excellentum intuenti, atque, huius sollennitatem diei in splendidissimo hoc Vestro, Laudatissimorum Virorum, consessu quo modo quam dignissime celebrarem, deliberanti, haud ineptum fore visum -est, si quaererem, quanam arte vir ille omnium clarissimus, vt laudem suam immortalitati ac sempiternae "gloriae commendarit, ad summa atque in omni genere, humanitatis perfecta potuerit pervenire.

I

Nam quocumque te animo et cogitatione converteris, excellentem in quocumque genere videbis non mediocrium artium, sed prope maximarum, quarum studia fere tum reconditis atque abditis e fontibus hauriuntur, tum et ipsa in quadam varietate literarum versan. tur; et quae, qui in harum artium singularum studiis sunt doctrinisque versati, singula si mediocriter adepti sunt, probantur, ea omnia cernes summa fuisse im Joh. Augusto Ernesti, qui non una aliquas in re quamvis multiplici subtilique, sed in universo genere elaborarit et non modo omnem illarum artium, quas profitentur it, qui Grammatici vocantur, paene infinitam vim et materiam sed omnia, quaecumque pro ingéni sui finiBus immensis posset, scientiae pervestigatione et cogni trone comprehenderit. Ecquid huic abesse videtur de maximarum rerum scientia ? et quis non iure miretur tantam studiorum varietatem et copiam, et eorum quidem, quibus in singulis elaborare permagnum est, vt hominum quoque non solum ingenio et doctrina,sed etiam otio studioque abundantium totas aetates in iis videamus esse contritas?

Cuius rei quo magis magnitudinem complector: tota mente commoveor, subitque religio, ne tenui quodam exsanguique sermone de huius viri, cuius imago quaedam rediviva in Vestrarum virtutum praestantia cerni tur, gloria detrahere videar.

Nulla enim in me adiumenta atque ornamenta dicendi, neomediocria quidem; neque ego alias facundiant exercui, ai Verum vtut ita se res habet, vt ego

A 4.

neque vsu satis et ingenio parum possim: non tamen haec omnino me a dicendi conatu deterruerunt. Vobis enim, quibus gloria Joh. Augusti Ernesti et dignitas chara est, vel sterile verbum praegnans videbitur cogitationum; atque imago illa, cuius vix lineamentis adumbrandis sufficio, suis coloribus distincta, vitam spirabit, laeta veteris amoris recordatione Vobis orationis qualiscumque nostrae vim adaugente. Nunc complectar, quod proposui, brevi. Praestat igitur Joh. Augustus Ernesti, egregius homio atque admirandus, abundantia quadam ingeui; sed multo etiam venerabilior, quod, quae natura in ipso inchuasset, sua virtute mirifice excoluerat et perfecerat, vt ipse naturam suam diligentia industriaque superasse videretur. Non ille quidem agitari es ingéni alacrius concitati ae quasi divinitus inflati in stinetu atque impetu, qui vel invitum per novas vias in cacumina inaccessa raperet; sed placidiore excellere ingenio ac sedatiore, quod caute tentaret omnia et cir cumspiceret, priusquam in decreto quocumque acquies sceret. Iudicio autem pollere sagacissimo et perspica cissimo, quod in tantum assidua cogitatione acuisset et maturasset, vt cuicumque perplexitati solvendae ob scuritatique discutiendae sufficeret. Nec satis habebat, si penitus abstrusa et reconditiora scientiae humanae altiore indagine cruisset, vt plane intelligeret ipse, nisi eadem etiam aliis perspicue et dilucide enucleare posset.

Quid dicam de capacitate et tenacitate memoriae, quae custos inventis cogitatisque rebus adhibita provida commonefaciebat Joh. Augustum Ernesti, ut acris iudíci subtilitatem non adhiberet, nisi caute ac circumspecte 2 Idemque iquamquam omnia celerrime arripiebat, nom tamen rerum, quas sibi impressisset, mole obrui; sed immensam diffussae lectionis copiam tenere ita, vt nun quam non abundantia rerum, quibus cum maxime opust afflueret. Quod quidem ille assecutus librorum lectione non perfunctoria, cruda illa atque indigesta, quae fere ingenia oneret magis alienis thesauris quam ornet. Nep vero undique anquisitam, collectam, accersitam, portatam doctrinae farraginem coacervarat in annota. tionum horreis, vt multi, qui scientiae, quam custodiant quidem neque vero possideant, armamentarium quoddam struere satagunt; cui si forte Volcanus incendium im miserit, tum vastae doctrinae, quam velut gemmeum pavoninae caudae spectaculum atque miraculum ali quando se pansuros sperarant, ruinis in cinerem datis (Miscell. Vol. I. P. II. 1822.)

17

superstites ante bustum ipsi sese conclament. Noster autem apis mellificae instar in ipsa statim lectione quaevis subtiliter diligenterque exigere atque examinare et vtilissima quaeque discreta ad suos vsus perite referre. Itaque cunctis cum quasi Ariadnaeum intelligentiae suae filum anexuisset, omnia penitus penetrando ita in potestatem suam redegerat, vt, ubicumque opus haberet, quasi inventrice cogitatione in memoriam revocare valeret, quippe res penitus perspectas planeque cognitas atque ab opinionis arbitrio seiunctas scientiaque com prehensas.

Ad ingenium et cupiditatem illam discendi, qua flagrabat acerrima, accessit studiorum assiduilas et con. stantia laborisque patientia cum prudenti parsimonia in temporibus negotiorum quorumvis laborisque dispartiendis. Quippe, transactâ per omnem honestarum artium cultum pueritiâ adolescentiâque, ne integrum quidem triennium studiis Academicis vacare datum fuerat; sed multum temporis inde detractum Noster impenderat erudiendis liberis Stiglitzi, qui civitatis Lipsiensium magister, cum in Joh. Augusto Ernesti egregiam quamdam ac praeclaram esse indolem et summum ingenium studiumque perspexisset, munus Conrectoris in ludo D. Thomae admodum iuveni detulit: in quo officio colendo fungendoque hic tantam fidem praestitit, vt transacto nondum triennio, perlionorifice Gesnero successor creatus, florentissimae scholae praeficeretur Rector. Tantam jam tum, annum agens septimum et vigesimum, erat facultatem adeptus, vt non aequalibus sais solum anteponeretur, sed maioribus natu non posthaberetur. Sed, practerquam quod', hoc minus sustinens, omnium exspectationi non modo satisfecit, sed tam longe superavit, Academiae quoque cives privatissimis lectionibus docebat tanto cum applausu, vt, contra antiquitus instituta moremque maiorum, "eloquentiae publice in Academia profitendae provincia ipsi as signaretur. Nec prius scholastico munere se abdicavit, quam ordinarii professoris theologiae officium ipsi esset additum. Idemque cum ingenio sibi auctoritatem reperisset adeoque perfecisset, vt auctoritate plus etiam, quam ipso ingenio, valeret, et cum auditorum frequen tia largoque applausu iam abundaret, quibus praecepta ab ipso tradita omnibus numeris perfecta viderentur: nihilo tamen secius, quasi sibimet ipsi non satisfecisset, alia post aliam retractatione emendatiora et doctiora tradenda censebat. Assiduas enim continuare lectionem 60091 17 fiteley.