de quoinarrationem instituere vellet, princeps erafēt fons, tum alios quoque, qui res ab illo imperatoregestas cattigerant eique in notitiam venerant, perlegeret; quaeque exinde modo accuratius ac plenius, modo levius memoria retinebat, iis ita utereturt, cum ex illo', quem auctorem nunc habebat principem, eligeret, tum ex caeteris assumeret, non tam ea, quae ubique, diligenti quaestione institutaj veriora videri poterant, quam potius, quae ac quatenus illi respondebant consilio, quod et omnino in hoc libello conscribendo sibi proposuerat, et in singulorum vitis enarrandis spectabat; haec autem omnia plerumque ita traderet, proût a memoria ipsi suggerebantur, interdum etiam immutaret. prout consilium illud suum postulabat. ***** Huius modi autem auctori quaenam erit habenda fi des? Non nisi ea, quam fontes, ex quibus narra tionem eius haustam invenimus, merentur. Ubi autem ad fontes istos aditus nobis patet nullus, quid tunc? Res in medio erit relinquenda neque tantum Cornelii äuctoritati erit tribuendum ut ei soli fidem habeamus; cum is interdum optimos, interdam minus bonos, interdum adeo nullos in scribiendo sequatur auctores': ita ut satis mirari nequeam,^ quosdam, in rebus ab aliis plane non traditis, aut longe aliter commemoratis. Cornelio teste ita non tam uti, quam potius abuti, ut hunc auctorem et ipsi sequantur et alios sequi velint. AiQuem autem, dicat mihi aliquis, tu nobis rerum gestarum narratorem fingis Cornelium? nonne levissimum ? nonne sibi quam maxime inconstantem?

X

Bona verba, quaeso! Cogitemus modo, qualis esse voluerit Cornelius, quasve narrandi leges cum ipse sibi scripserit, tum aetatis suae homines ipsi imposueFint: Imperatorum, ut haec nunc repetam, mores, res gestas, ac fata denique narrat, non tam, ut, quid ubique factum sit, ex narratione sua accuratissimé rēt ve rissime constet, quam potius ut cives suus doceat, mōneat, quaeque imitanda sint, quaeve fugienda, ante oculos iis proponat, ac tali modo ipsis prosit. Quod ut conséqueretur, satis habere potuit Cornelius, ex multis illis scriptoribus graecis, qui res, ab illis ducibus gestas narraverant, quique civium suorum plurimis vix innotuerant, in quorum fidem autem accurate inquirere nemini feren in mentem veniebat, sua' depromsisse, quaeque illorum alicui saltem inessent, in suam rem convertisse Onotus enim quisque est,qui nescin lla aetate historiam, ac praesertim priscorum

temporum illam, multo magis, ut vitam exemplis :dor ceret, quam ut inde, quid factum sit, certissime constaret, adhiberi fuisse solitam. Religio saltem illa, qua nostros homines, qui ad res gestas enarrandas accedunt iubemus, quid ac quomodo quodque factum sit diligen ter perscrutari de fide auctorum, accurate dispicere, atgge iis, quae, usquequaque narrata inveniuntur, ex omnibus partibus antea ponderatis, quid ipsis vere factum videatur, edicere; ea igitur illius aetatis homi nibus, quam maxime fuisse videtur alienas zowie 09 Quorsum, autem haec omnia? quia profecto, vi demus, rem si eo adducere volumus, ut ubique vera et aequa de Cornelii fide ferri possit sententia, ut, porro, quibus in locis et quatenus eius auctoritate confidere liceat, satis certo definiri queat, ut denique de arte, qua Cornelius in fontibus suis adhibendis versatus fue rit, satis liquido constet id, nonnisi ita fieri posse, ut fontes, quos Cornelius parrationis suae habuerit, quantum fieri possit, ubique indagemus; ea, quae apud Cornelium legimus, cum illis accurate et constanter comparemus; in causas, quibus adductus ab hoc vel illo auctores recesserit, ad alium se converterit, aut vero omnes adeo reliquerit, diligenter inquiramus; consilii denique, quod Cornelio propositum fuerit, ratiohem ubique habeamus.

e

Sed haec hactenus. Restat ut paucis ostendam, quonam modo praestare ac perficere constituerim ea, quae ad Cornelium rite intelligendum ac probe iudicandam necessaria me putare hucusque professus sum.

4

Primum autem vitam imperatoris caiusque a Cornelio pertractati perpetua narratione ita exposui, ut temporis, quo vixerit ac rem publicam gesserit, conditio ubique appareat; quae Cornelius breviter attigerit, plenius legantur, quaeve omiserit ad rerum gestarum seriem pertinentia, addita reperiantur; temporis autem, quo quaeque acciderint, ac ordinis, quo quaeque se exceperint, diligens ubique, ratio sit habita. ratio sit habita. Ad hanc narrationem conficiendam adhibui quidem auctores, qui bus uti nobis licet, omnes; sed ita, ut, qui fide dignissima tradidisse videbatur,, hunc potissimum sequerer, quae vero minus probanda proferebantur ab aliis, ea in annotationibus indicarem, et, quoties operae pretium videbatur, examinarem et expenderem. Deinde, vita imperatoris tali modo exposita, ostendere conatus sum, quo potissimum consilio Cornelius, nunc huius imperatoris vitam narraverit, quemve hinc autoris nar

ratio colorem traxerit, ac habitum; cupsdenique ille, consilii sui memor, haec commemoraverit alia omiserit, haec quidem brevius perstrinxerit, illa autem uberius exposuerit...

Quibus omnibus expositis annotationes sequuntur, quibus singula narrat ouis Corneliauae loca vario modo ac ratione tractare institui. ́ Primum enim, quaé Cornelius refert, ea cum aliorum de iisdem rebus narrationibus composui; deinde, quem nunc auéforem potissimum sequutus sit, quibusque de causis, qua ratione, quave hoc fecerit arte, exp ndi; neque, si quid in eo genere ab auctore peccatum fuerit, raticui; porro, quoties ab omnibus, qui adhuc in manibus sunt, autoribus récessit, id quidem ubique indicavi, et, unde id acciderit, coniiciendo eruere studui; si denique, quod non ita paucis locis accidisse laetor, ex comparatis graecorum locis ad textus rationem, ad interpretationem, aut ad verborum interpunctionem utilitatis aliqu.d' redundare videbatur, id quoque non praetermittendum putavi. *)

Quam hactenus rationem secutus sum, ut exemplis, uti omitterem, hac relicta, quaedam saltem nunc addere libet, in quibus defungi potero paucissimis.

Cornelium interdum non satis recte auctoribus graecis usum esse, ut omnes, credo, concedent, ita non possum non mirari, id, in illo, quem iu Pausaniae vita legimus, loco, nondum ab aliis animadversum esse atque notatum. Ibi Cornelius (cap. V.) narrat, ephoros, Pausauiae perfidia, ex illo, cum Argilio quodam, colloquio, satis cognita, ta men illum in urbe comprehendi satius putasse; deinde pergit: quo quum essent profecti, (als sie dahin aufgebrochen waren) et Pausanias, placato Argilio, ut putabat, Lacedaemonem reverteretur, in itinere, quum íàin' in 'co esset, ut comaprehenderetur, e vultu cuiusdam Ephori, qui eum admonere 9 cupiebat, insidias sibi fieri intellexit. Itaque paucis ante gradibus, quam qui sequebantur, in _aedem Minervae, quae Chalcioecus vocatur, confugit. Verum enim vero quis est, qui non seutiat, rem tali modo narratain difficultatibus laborare haud mediocribus? Pausaniam statim secutum putemus Ephoros? Quos cum Taenari adfuisse sensisset, nullam ei inde suspicionem creatam arbitremur? Nonne satis patet Ephoros Pausaniam, apud agrorum incolas gratiosissimum, nusquam uisi in urbe tuto comprehendere potuisse? Si denique res in itinere gesta: esset, quomodo Pausauiam ex itinere putabimus in aedem Minervae, quae in acropoli sita erat, ita confugere potuisse, ut paucis ante gradibus, quam qui sequebantur, eo perveniret! Res autem, si Thucydidem audimus, multo aliter accidit. Is enim habet haec I. 134. ἀνάσαντες δὲ ἀκριβῶς, τότε μὲν ἀπῆλ

*** Hac itaque via ingressus, eo mihi pervenisao visus sum, ut, quae antea cum Cornelio, tum eius lectoribus

de ndn

θον οἱ Ἔφοροι· βεβαίως δὲ ἤδη εἰδότες, ἐν τῇ πόλει τὴν ξύλληψιν ἔποιόντο. ( eum in urbe comprehendere conabantur) Λέγεται δ ̓ αὐτὸν μέλλοντα ξυλληφθήσεσθαι ἐν τῇ ὁδῷ, ἑνὸς μὲν τῶν Ἐφόρων τὸ πρόσωπον προςίοντος ὡς εἶδε, γνῶναι ἐφ ̓ ᾧ ἐχώρει· ἄλλου δὲ νεύματι ἀφανεῖ χρησαμένου, καὶ δηλώσαντος ευνοία, πρὸς τὸ ἱερὸν τῆς Χαλκιοίκου χωρήσαι δρόμῳ, καὶ προκαταφυγεῖν· ἦν δὲ ἐγγὺς τὸ τέμενος.

?

Taenaro itaque profecti iam erant in urbe, et Ephori et Pausanias; ibi autein cum in eo esset, ut Pausanias in via, qe per urbem aliquando incedens, comprehenderetur ex unius ad eum accedentis Ephori vultu (irato et hinc rem omnem prodente) cur veniret, cognovit cum praeterea alius quidam Ephorus, benevolentia ductus, nutu clandes tino rem omnem ei patefaceret, cursu petiit ter plum, quod prope adiacebat. Quid quaeso desideres amplius? Unde autem ex his, profecto satis perspicue traditis, illa Cornelii haesitatio? Thucydides tv todo, legendo cepit pro itine re; quod cum semel mente concepisset, adscribendum accedens, omnem rem ita narravit, ac si in itinere, urbem versus ducente, accidisset.

Quod Cornelius narrat in vita Cimonis, (c. II.) hunc iterum apud Mycalen Cypriorum et Fhoenicum ducentarum classem devictam cepisse, id Taschuckius, vir doctissimus, varie dicit posse intelligi, et sumitur ab aliis aliter. At vero nonne per se satis aperte verba illa sibi volunt, haec, Ciinonem classem ducentarum navium devicisse ac cepisse ?

Quid autem, si Thucydidem (I, 100.) adhibemus, quo Cornelium nunc usum fuisse patet? καὶ εἷλον τριήρεις Φοι νίκων, καὶ διέφθειραν τας πάσας, ἐς διακοσίας classem itaque habemus satis aperte ducentarum navium, eamque totam captam et perditam. Quae cum ita sint, cur de interpretatione loci rem in dubio relinquemus ? Sed huius generis omitto exempla graviora, quae pluribus indigeant verbis.

:

Dubitatur in vita Pausaniae (c. IV.) utrum legere praestet: vincula epistolae laxavit, an vero, laceravit. Čum in omni hoc loco, quod nunc mihi sumere licebit, nec alios ante me fugit, Cornelius Thucydidem est secutus auetorem, tum nunc ei ante oculos obversabatur Thucydideum illud: avec ras existolás Cornelium antem multo magis videri posse hoc Avet reddidisse verbo latino laravit, quam laceravit, inde potissiinum apparet, quod auctores latini commutant inter se verba solvere et laxare, non idem solvere et lacerare. Hinc Virg. Aen. II. 259. laxat claustra Sinon i. e. solvit, aperuit. Cicero in Catone maiore (c. III.) 79 hunc facit loquentem illa: multorum cognovi senectutem sine querela, qui se et libidinum vinculis laxatos (i. e. solutos)

deberi, pluribus exposui, quodammodo saltem praestarem. .Huius autem operis particulam primam,at impératorum, qui ante bellum Peloponnesiacum vixerunt, vitas, ista ratione tractatas, complectentem, simul ac viris intelligentibus ac harum rerum peritis operam

」

esse non moleste ferrent. Quin de eadem re duo illa verba promiscue ab scriptoribus latinis adhiberi, loco efficitur illo Curtii, ab aliis iam laudato VII, 2, Parmenio vinculum epistolae solvens, quidnam rex ageret, requirebat.

་ས་ཆུ་

Iam alios scimus in Aristide (cap. II.) verborum continuationem finire post deligerent sibi, et deinde novum in cipere verborum ambitum, simulque legere, quos quo faci lius etc. Sed horum erat, urgere ante omnia illud, unde non mediocre pondus sententiae suae accedere necesse erat, Cornelium nunc Thucydidem sequi, hunc autem dicere haec : Ι. 95. ξυνέβη τε αὐτῷ, (Παυσανία) καλεῖσθαί τε ἅμα, καὶ τοὺς ξυμμάχους τῷ ἐκείνου ἔχθει παρ' Αθηναίους μετα τάξασθαι. (96) Παραλαβόντες δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τὴν ἡγεμονίαν καὶ τούτῳ τῷ πρόπῳ, ἑκόντων τῶν ξυμμάχων, διὰ τὸ Παυσα Στον ωνίου μίσος, ἔταξαν ἅς τε ἔδει παρέχειν τῶν πόλεων χρήματα στα πρὸς τὸν βάρβαρον, καὶ ἅς, ναῦς. Πρόσχημα yap

JA

:

of

ἀμύνασθαι ὧν ἔπαθον, δῃοῦντας τὴν βασιλέως χώραν. Habet itaque haec socios, odio adversus Pausaniam commotos, imperium detulisse ad Athenienses; hos autem, imperio accepto, quantum quaeque civitas et navium et pecuniae daret, constituisse; huic rei autem praetexisse illud, se, quo iniurias a rege acceptas ulciscerentur, terras eius vastare velle. Quod si Cornelium, quamvis suo modo ac ratione, eadem dicere volumus, locus est constituendus, ut hi volunt, quos antea laudavi um autem et intemperantia Pausaniae et iustitia factum est Aristidis, ut omnes fere civi states Graeciae ad Atheniensium societatem se adplicarent, et adversus barbaros hos duces deligerent sibi. Quos quo facilius repellerent, si forte bellum renovare conarentur, ad classes Sim aedificandas, exercitusque comparandos, quantum pecuniae, quaeque civitas daret, Aristides dilectus est, qui constitueret. Huc accedit et illud, vanam alias esse et prorsus absonam Cornelii argumentationem hanc: intemperantia Pausaniae factum esse, ut oinnes se ad Athenienses adplicarent et hos duces sibi deligerent, eo consilio, ut eo facilius barbaros repellerent. Nonne idem ipsis sperare licebat ducibus Lacedaemoniis? Quanto inelius, ut quisque videt, omnis argumentatio procedit, interpungendo post sibi, et legendo: Quos quo etc. etc. Quodsi ulterius progredi licet, verba a medio inde capite distinxerim ita; In primis, quod eius aequitate factum est, ad Athenienses. Namque ante id tempus et mari et terra duces erant Lucedaemonii; tum autem et intemperantia etc. deligerent sibi. Quos que acetc. etc.

ta