Me libertino natum patre et in tenui re
Maiores pennas nido extendisse loqueris,
Ut quantum generi demas, virtutibus addas;
Me primis urbis belli placuisse domique;
Corporis exigui, praecanum, solibus aptum,
Irasci celerem, tamen ut placabilis essem.
Forte meum si quis te percontabitur aevum,
Me quater undenos sciat implevisse decembres,
Collegam Lepidum quo duxit Lollius anno.

Q. HORATII FLACCI EPISTOLARUM

1

LIBER SECUNDUS.

EPISTOLA I,

AD AUGUSTUM.

Cum tot sustineas et tanta negotia solus,
Res Italas armis tuteris, moribus ornes,

Legibus emendes; in publica commoda peccem,
Si longo sermone morer tua tempora, Caesar.
5 Romulus et Liber pater et cum Castore Pollux,
Post ingentia facta deorum in templa recepti,
Dum terras hominumque colunt genus, aspera bella
Componunt, agros assignant, oppida condunt;
Ploravere suis non respondere favorem

10 Speratum meritis. Diram qui contudit hydram
Notaque fatali portenta labore subegit,
Comperit invidiam supremo fine domari.
Urit enim fulgore suo, qui praegravat artes
Infra se positas; exstinctus amabitur idem.
15 Praesenti tibi maturos largimur honores,
Iurandasque tuum per nomen ponimus aras,
Nil oriturum alias, nil ortum tale fatentes.
Sed tuus hic populus, sapiens et iustus in uno,
Te nostris ducibus, te Graiis anteferendo,
20 Cetera nequaquam simili ratione modoque
Aestimat et, nisi quae terris semota suisque
Temporibus defuncta videt, fastidit et odit,
Sic fautor veterum, ut tabulas peccare vetantes
Quas his quinque viri sanxerunt, foedera regum
25 Vel Gabiis vel cum rigidis aequata Sabinis,
Pontificum libros, annosa volumina vatum

"

Dictitet Albano Musas in monte locutas.

Si, quia Graecorum sunt antiquissima quaeque
Scripta vel optima, Romani pensantur eadem
Scriptores trutina; non est quod multa loquamur:
Nil intra est oleam, nil extra est in nuce duri:
Venimus ad summum fortunae, pingimus atque
Psallimus et luctamur Achivis doctius unctis.
Si meliora dies, ut vina, poëmata reddit,

30

Scire velim, pretium chartis quotus arroget annus.

35

Scriptor, abhinc annos centum qui decidit, inter

Perfectos veteresque referri debet, an inter

Viles atque novos? Excludat iurgia finis!

J,,Est vetus atque probus, centum qui perficit annos."

g Quid, qui deperiit minor uno.mense vel anno?

40

Inter quos referendus erit? veteresne poëtas,

An quos et praesens et postera respuat aetas? ,, Iste quidem veteres inter ponetur honeste,

,, Qui vel mense brevi vel toto est iunior anno."

J Utor permisso, caudaeque pilos ut equinae

45

Paulatim vello, et demo unum; demo itidem unum,

Dum cadat elusus ratione ruentis acervi,

Qui redit in fastos, et virtutem aestimat annis,
Miraturque nihil nisi quod Libitina sacravit.
Ennius, et sapiens et fortis, et alter Homerus,
Ut critici dicunt; leviter curare videtur,

50

Quo promissa cadant et somnia Pythagorea.

Naevius in manibus non est et mentibus haeret

Pene recens? adeo sanctum est vetus omne poëma.

Ambigitur quoties uter utro sit prior; aufert

55

Pacuvius docti famam senis, Accius alti,

Dicitur Afranî toga convenisse Menandro,

Plautus ad exemplar Siculi properare Epicharmi,

Vincere Caecilius gravitate, Terentius arte.

Hos ediscit et hos arto stipata theatro

60

Spectat Roma potens, habet hos numeratque poëtas

Ad nostrum tempus Livi scriptoris ab aevo.

Interdum vulgus rectum videt; est ubi peccat.

Si veteres ita miratur laudatqne poëtas,

Ut nihil anteferat, nihil illis comparet; errat:
Si quaedam nimis antique, si pleraque dure
Dicere credit eos, ignave multa fatetur;

65

Et sapit, et mecum facit, et love iudicat aequo.
Non equidem insector delendaque carmina Livî
Esse reor, memini quae plagosum mihi parvo

70

Orbilium dictare; sed emendata videri
Pulchraque et exactis minimum distantia miror.
Inter quae verbum emicuit si forte decorum,
Si versus paullo concinnior unus et alter;
75 Iniuste totum ducit venditque poëma.

Indignor quicquam repraehendi, non quia crasse Compositum illepideve putetur, sed quia nuper; Nec veniam antiquis, sed honorem et praemia posci. Recte necne crocum floresque perambulet Attae 80 Fabula si dubitem, clament periisse pudorem

Cuncti pene patres, ea cum repraehendere coner,
Quae gravis Aesopus, quae doctus Roscius egit:
Vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt,
Vel quia turpe putant parere minoribus, et quae
85 Imberbes didicere, senes perdenda fateri.

Iam Saliare Numae carmen, i laudat et illud,
Quod mecum ignorat, solus vult scire videri,
Ingeniis non ille favet plauditque sepultis,
Nostra sed impugnat, nos nostraque lividus odit.
90 Quod si tam Graiis novitas invisa fuisset

Quam nobis, quid nunc esset vetus; aut quid haberet,
Quod legeret tereretque viritim publicus usus?
Ut primum positis nugari Graecia bellis
Coepit et in vitium fortuna labier aequa,

95 Nunc athletarum studiis nunc arsit equorum,
Marmoris aut eboris fabros aut aeris amavit,
Suspendit picta vultum mentemque tabella,
Nunc tibicinibus nunc est gavisa tragoedis,
Sub nutrice puella velut si luderet infans,
100 Quod cupide petiit, mature plena reliquit.
Quid placet aut odio est, quod non mutabile credas?
Hoc paces habuere bonae ventique secundi.
Romae dulce diu fuit et sollemne reclusa
Mane domo vigilare, clienti promere iura,
105 Cautos nominibus rectis expendere nummos,
Maiores audire, minori dicere per quae
Crescere res posset, minui damnosa libido:
Mutavit mentem populus levis, et calet uno
Scribendi studio; puerique patresque severi
110 Fronde comas vincti coenant et carmina dictant.
Ipse ego, qui nullos me affirmo scribere versus,
Invenior Parthis mendacior, et prius orto
Sole vigil calamum et chartas et scrinia posco.
Navim agere ignarus navis timet; abrotonum aegro

Non audet, nisi qui didicit, dare: quod medico - 115 rum est,

Promittunt medici; tractant fabrilia fabri:
Scribimus indocti doctique poëmata passim.
Hic error tamen et levis haec insania quantas
Virtutes habeat, sic collige: vatis avarus

Non temere est animus; versus amat, hoc studet unum; 120
Detrimenta, fugas servorum, incendia ridet,
Non fraudem socio puerove incogitat ullam

Pupillo; vivit siliquis et pane secundo;

Militiae quanquam piger et malus, utilis urbi est,

Si das hoc, parvis quoque rebus magna iuvari.

125

Os tenerum pueri balbumque poëta figurat;

Torquet ab obscenis iam nunc sermonibus aurem,

Mox etiam pectus praeceptis format amicis,
Asperitatis et invidiae corrector et irae;
Recte facta refert; orientia tempora notis
Instruit exemplis; inopem solatur et aegrum.
Castis cum pueris ignara puella mariti

130

Disceret unde preces, vatem ni Musa dedisset?
Poscit opem chorus et praesentia numina sentit,
Coelestes implorat aquas docta prece blandus,
Avertit morbos, metuenda pericula pellit,

135

Impetrat et pacem et locupletem frugibns annum :
Carmine di superi placantur, carmine manes.
Agricolae prisci, fortes parvoque beati,

Condita post frumenta levantes tempore festo
Corpus et ipsum animum spe finis dura ferentem
Cum sociis operum, pueris et coniuge fida,
Tellurem porco, Silvanum lacte piabant,

140

Floribus et vino Genium memorem brevis aevi.
Fescennina per hunc inventa licentia morem
Versibus alternis opprobria rustica fudit,
Libertasque recurrentes accepta per annos
Lusit amabiliter, donec iam saevus apertam
In rabiem coepit verti iocus et per honestas
Ire domos impune minax. Doluere cruento
Dente lacessiti, fuit intactis quoque cura
Conditione super communi, quin etiam lex

145

150

Poenaque lata, malo quae nollet carmine quenquam

Describi; vertere modum, formidine fustis

Ad bene dicendum delectandumque redacti.

155

Graecia capta ferum victorem cepit, et artes
Intulit agresti Latio; sic horridus ille