Et proprii & focii progignebantur amores
Ipfo cum mundo; cunctarum erat unio constans
Rerum, hominumque eadem constans erat unio vinclum. 225
Tum nulla innocuas vesana superbia terras
Vastabat. Nullæ , faftus fomenta maligni
Artes, infidias fraudesque dolofque docebant.
Tumque homines, brutique anini, communiter usi
Ruribus ac silvis, patulo sub tegmine tuti
230
Arboris umbrofæ, sociatis greslibus , ibant.
Una gaudebant mensa, pariterque cubili
Gaudebant uno. Cædes, variæque rapinæ ,
Non vestes homini , non hæc alimenta, parabant.
Silva, hinc arboribus, refonis hinc cautibus, ingens 235
Delicium efficiens , templum commune ftruebat,
Quo, quicquid fenfus vocisque acceperat usum,
Communem patrem communi laude canebat.
Nec vestita auro , nec fæda facraria ftabant
Sanguine. Purus erat sceleris, vitæque facerdos
240 Integer. Ambitio procul hinc, procul impia cædes. Cæli communis, cæli mens provida cunctis Ante oculos illuftris erat. Non fäeva tyrannis, Sed regnum, constans & amore & pace, manebat Laus hominis , reliqua promte parente caterva.
245 O homo venturi quam differt temporis ! auctor Ncquiciz, gaudens & raptu & fanguine, factus Dimidiæ in terris vitæ mors atque fepulchrum ! Hoftis naturæ ! lacrymæ gemitusque latronem Undique circumstant hominem! latro, proditor, hostis 250 Ipfe fui! varios justofque nefaria morbos Luxuries gignit, cædemque ulciscitur ipsa , Sanguine quæ miferum fatiarat, victima , corpus. Horribiles animi motus, mentisque furores , Ex his sumentes primævis cædibus ortum ,
255 Contra hominem, fævum multoque ferocius aufu
Irritant animal, hominem proh! scilicet ipfum.
Nunc, mortalis homo mediis quibus ufus, ad artis
Sensim , à natura, culturam venerit , audi.
Instinctum ratio eft comitemque ducemque fecuta.
Vade, inquit natura homini , vade, instrue mentem,
Brutorum exemplis duftus. Volucresque feræque
Carpere te. doceant alimenta, ex arbore fæta ,
Virtutesque herba , folerti indagine , nofle ;
Te ftudiofus apum cæcus ,
mirabilis arte,
Ædificare domus doceat; tibi, scindere aratro
Terras talpa niger, vermis tibi texere, monstret ;
Nautilus exilis' doceat componere navem ,
Uti remigiis , fciteque admittere ventos.
Omnis te generis doceat commercia brutum:
Hic subtus terram monimenta parantur & urbes ;
Illic funt medio fufpenfi ex aëre nidi ,
Sufpenfæ sedes , dubia fuper arbore facta.
Çujusvis populi, quamvis exilis, & artes ,
Et ftudia , & mores , geniumque, addiscere cura.
Quia formicarum coriftet respublica lige ,
Quod fit apum regnum, regni quæ forma, quis ordo.
Ordine rem faciunt illæ, fine rege, vagata ;
Ha contra insignis pofitæ fub lege monarchæ
Sedem quæque fuam certam, certique peculi
Accepit curam. Quæ fit lex illa perennis ,
Que formam regni fartam teftamque tuetur,
Sedulus obferva. Na, quam natura creatrix ,
Tam lex eft sapiens ; quamque immutabile fatum ,
Tam lex hæc apium mutari nescit & ordo.
Frustra audes formare magis fubtilia legum
Fila tua ratione tibi, fruftraque laboras,
Legum hac textura" jus fafque tenere ligatum.
Quin potius fummum jus summa injuria fiet,
Fortibus eft nimium semper jus debile & impar :
Debilibus contra eft rigidum nimis , & nimis acre.
Vade igitur , cunctis rebus dominare creatis,
Dignior edoceat reliquos parere minores.
A brutis primum acceptas animantibus artes,
Excole. Mufarum regem te turba coronet ,
Infiufque Dei Sapientis adoret ad instar.
Hæc ubi dicta dedit natura industria, morem
Gellit homo docilis. Sedes conduntur & urbes.
In cætus coëunt homines. Consortia fiunt.
Hic minor , hic major, fenfim Refpublica furgit.
Nune homines focio fecum copulantur amore,
Nunc, cogente metu, finem res spectat ad unum.
Eft regio, cujus meliores exhibet arbor
Fructus. Eft, cujus currit fæcundior unda.
Quæ poterat miseri vastare injuria belli, .
His uti faciunt commercia mutua gentes.
Bella igitur , lites, rixæ , procul esle jubentur.
Fædera, amicitiæ , felicia vincula , fiunt.
Quam non firmabant amor & communio nexus
Humani generis, dum res & nomen amoris
Non nisi libertas erat, & lex nulla ligabat,
Jus nullum , nifi quod secum natura ferebat !
Hac ratione ftatus efformabantur in orbe.
Regis inauditum nomen titulusque latebat.
Utilitas donec communis gigneret unum ,
Quem penes arbitrium sit, vis, & norma jubendi.
Unica tum virtus, locupletans artibus orbem ,
Et tantum arcendis procul hoftibus arma capessens ,
Hæc, inquam, virtus, natos quæ patribus urget
Præstare obsequium, folum præftare valebat,
Princeps ut patriæ pater exoptabilis effet.
Huc dum quisque sui cætus Patriarcha suborti
Rex erat , atque pater venerabilis , atque facerdos.
Impofuit capiti naturæ dextra coronam.
Grex quoque subjectus tam confidebat in illo
325 Non aliter, quam fi coram Deus alter adesset. Nempe oculus leges, oracula lingua ferebat. E fulcis terræ proferre alimenta docebat , Flammis jussa dare, & concludere finibus undas, E maris horribili producere grandia abysso
330 Monstra, fuper terras aquilam deducere cælo. Tandem cum fieret moribundus, debilis, æger, Coperunt homines hominis mala fata dolere, Quem nuper coluere Dei immortalis ad inftar, Poftea mortales, ad patrem à patre regressi,
335 Communem ac primum perquisivere parentem, Hunc & adorarunt devota mente repertum. Credebant primi, mundum cæpille, parentes. Hæc de principio mundi persuasio prima , Hæc veri intemerata fides à patribus ibat
340 Non interrupto ad venturos ordine natos. Eft opus , est opifex, aliud. Discrimen utrinque Grande intercedit. Recte hoc innotuit illis. Ex opere ergo opifex cognoscebatur, & illum Recta Deum ratio tantum admittebat & ununi. 345 Nondum perversus mentes corruperat error , Nondum lucem illam. Ratio, ceu conditor ipse , Omnia quod bene sint, quod recte facta , videbat. Virtutem certo pede sectabatur & æquum. Dux erat atque comes fidus, via & ipsa, voluptas , 350 Inque Deo Patrem charum reverenter habebat. Tota fides, totum ftudium virtutis opufque In folo ac puro tuin consistebat amore. Jus divum erga homines nullum natura ferebat, Neve timere mali dilecto à Numine quicquam 355 Debebant homines, toto de pectore certi , Ens funimum summe effe bonum , nec id esse nequire. Vera fides , verum regimen, venere sub unum
Tum thalamum. Illa Dei , hoc hominum, prodebat amorem.
Quis primum fervas animas, & fubruta regna , 360
Hoc fidei docuit fceleratum admittere monitrum :
Plures quod facti fint, quodque operentur, ob unum?
Unde à naturæ tam vana exceptio lege ,
Quæ mundum evertit, cauffæ obluctata fupremæ ?
Vis expugnabat primum. Expugnatio lege
365
Poftea condebat. Donec reverenter habere
Stulta superstitio, posita quasi lege, tyrannum
Jullit. Divifa eft mox inter utrumque tyrannis.
Nempe superstitio, ex debellatore tyranno,
Fecit cæca Deum, fecitque ex cive fequaci
370 Mancipium miserum. In partes astuta vocavit. Cæleftes ignes, tonitruque & fulminis ictus, Concuflos montes, tremefactaque viscera terræ. His ufa auxiliis populum proftravit inertem, Elatosque animos, fpecies, fimulacra, chimæras,
375
Iltarum auctores rerum, prece adire coëgit.
De cælo in partes scisso descendere divos,
Prodire e terris monstra infernalia fecit.
Hic fedes Stygias , metuendaque regna locavit,
Illic Elynios fortunatosque piorum
Constituit campos.
Effecit Dæmonas horror.
Effecitque Deos miferis fpes credula votis ,
Nempe Deos, partem folitos in utramque moveri,
Queis erat ingenium varium & mutabile femper,
Fraudis amatores, servofque libidinis omnis ,
385
Vindictæ cupidos, ira luxuque nefando
Hinc inde abreptos , ejusdem denique mentis
Naturæque Deos, hominum prout ipfa creatrix
Mens erat. Horribiles fitientia pectora cædes,
Divorum in cætu , credebant esse tyranni.
397 Ira infiammatus zelus , non ardor amoris , Dux fuit illorum. Truculenta fuperbia , crlum ,
|