Qoæ tamen extremæ vitii sint, dixerit, oræ ,
Nemo fibi conftans. Ubi sit feptentrio ? quære.
Eboraci fueris, feptem tunc effe Triones
In Scotia dices. Scotiæ mox incola factus
Orcades esse putas. Pofthæc Groenlandia, tandem
Vel Nova Zembla tibi Boreus fignabitur axis.

330
Nemo fibi quisquam fumme malus esse videtur ,
Vicinum semper pejorem cogitat esse.
Ipse homo sub Zona vitii torrente locatus ,
Fari fi fas eft tali ratione, furoreni
Vel fentire negat flammæ, vel nescit eundem.

335 Quod parit horrores animis felicibus, esse, In vitiis firmatus ait, rectumque bonumque.

Omnis homo virtutis habet vitiique perennem Secum mixturam. Paucos extrema tenere Confpicias; omnes, certa ratione graduque,

34. Virtute ac vitio gaudent. Sceleratus & amens Nunc virtutis amans,

nunc prudens, effe videtur, Fortuito casu. Cafu simili quoque mentem Sæpe probam videas facinus tentare, quod horret. Non toto ex studio, fed tantum ex parte solemus 345 Virtutem vitiumque fequi, propriique subinde , Virtus an vitium fuerit , dominantur amores. Unusquisque fuum fibi habet finemque fcopumque Ante oculos pofitum. Finis fed grandis & unus Eft , quem fummus habet Deus: hic pariter fcopus unus 350 Ad totum spectat mundum. Deus ergo furorem Stultitiamque hominum frænis quamcunque coërcet Effectus cohibet fceleris , fructusque malignos Avertit vitii. Felicem impertiit æque Ordinibus cunctis defectum. Cellit honestus

35$ Virginibus pudor , imperiofa fuperbia nuptis , Anceps consilii timor aulæ forte ministris Divina ceflit, virtusque ferociter audax

360

369

370

Bellorum ducibus , fapiens elatio mentis
Regibus, integritas vulgo male credula ceslit.
Virtutis fructum vana producit ab ipfa
Ambitione Deus, non quæftum, aut præmia, nullam
Mercedem , laudes tantum famamque petente.
Sancta ergo, humanæ mentis defectibus ipfis,
Lætitiam, atque decus, pacemque, fuperstruit arte.

Afpicis , ut semper dependeat alter ab uno.
Sunt femper domini , funt servi , funt & amici.
Sic voluit Deus; idem, ut conjungantur amicis
Officiis homines animifqué, hoc ordine fanxit.
Totius fic fit robur, penuria partis.
Mens impos; animus patiens , defectus, egestas,
Arctius adftringunt communis vincla falutis,
Aut jucunda magis retinacula mutua reddunt.
His & amicitiam, & verum debemus amorem ,
Ipfam lætitiam , pacem, mentisque quietem,
Cujus in hac vita modo poffumus este capaces.
Hi quoque defectus faciunt, ut tempus & ætas
Inclinata velit procul esse Cupidinis arcus ,
Atque voluptates. Ratio constans fibi partim,
Partim debilitas naturæ , exhauftaque virtas,
Expectare jubent mortem constanter , & hujus
Lubrica non trepidante fequi vestigia calce.

Quæ modocunque hominis dominetur paflio corde,
Gloria feu fuerit, feu vana cupido fciendi
Seu fit divitias amor înfatiatus habendi,
Alterius nemo, ftudio, quo ducitur ipfe
Deferto, ftudium votumque admittere gestit.
Se folum fapiens existimat effe beatum,
Si queat occultos naturæ intrare recessus ;
Felicem contra infipiens, quod nesciat illós.
Dives opum gaudet pofitis in foenore nummis.
Gaudet forte fua contentus pauper, & unis

375

380

385

390

395

400

Numinis indormit curis. En ! carmina fundit
Gibbofus. Saltat lætu pede lumine læfus.
Regem fe credit stultus, bene potus & éxlex
Heroëm. Chymista, infelix conditor auri ,
Spebus in auratis, Mufifque Poëta, fuperbit.

Quam sint; quæfo vide , folamina plena stuporis,
Cajufcunque status comites. Communis amicus
Omnibus eft unus datus , ambitiofa cupido.
Ætatem fua quamque trahit, sua quamque voluptas
Delectat.

Quaqua versum comitatur cuntes
Spes bona mortales , nee in ipfa morte relinquit.

Usque huc diverfis & inaurat opinio noftræ
Et recreat radiis nubes & tempora vitæ,
Quod noftræ deeft forti, noftræque faluti,
Per fpem fuppletur. Quodque eft in rebus inane
Ac fenfu, vanæ mentis jactantia fupplet.
Et quæ cognitio poterat fubvertere recta;
Edificat stabilitque animi hie affectus uterque,
Gaudia defpumantis aquæ sunt bulla caduca ,
E cratere folens ftulti procedere cordis.
Altera mox præfto eft fpes, fi deperditur una.
Jpfa nec in vanum vana est concessa cupido.
Ipfe adco proprius fit amor, moderamine jufto
Prævalidoque Dei, non deceptura ftatera,
Qua ex noftra alterius nobis penuria conftet.
Hoc igitur verum , plenum hoc folamine dicas;
Quam fit fultus homo, Deus eft fapientia totusi

405

410

415

419

EPISTOLA TERTIA

DE

NATURA ET STATU

HOMINIS SPECTATI IN RELATIONE

A D

ALIOS SEU SOCIETATEM.

Ergo hoc efto ratum: Summa unum fervat agendo

Cauffa fcopum, at variis huc fuevit legibus uti.
Quicquid ftultitiæ bene fani corporis ufus ,
Quicquid te luxus doceat male fana cupido
Gloriæ, opes quantum lædant tollantque pudorem; 3
Noctes atque dies expendere discito veri
Hanc fummam ! inprimis hanc, verbi, discito, præco ,
Auditorque Deum querula qui voce precaris !

Quem colis , attente totum circumspice mundum ,
Quod ligat, atque unit cuncta hæc furfum atque deorsum, 10
Quo decet, expendas examine, vinculum amoris ;
Quam fæcunda, vide , tota huc natura laboret.
Nonne atomis atomos quasi brachia tendere cernis ?
Quique est attractus, nonne hic alium attrahit ipse,
Qui variam nactus posthæc formamque viamque

15 Vicinos alios focio amplexatur amore? Nonne vides variam, & vestitam mille figuris , Materiem ad certum niti ac defcendere centrum,

20

25

30

Ad commune bonum? Morti data planta vicissim
Sustinet alterius vitam. Diffolvitur herba
Non raro, ut vitam, miro ordine, vivat eandem.
Forma nova insequitur formam , quæ desiit esse.
A vita ad mortem , mox ipsa à morte reditur
Non fecus ad vitam , ac alto fuper æquore bulla
Nafcitur, alta petit, volat, atque revertit ad æquor.
Hic nihil eft exul : nihil eft à mole resectum.
Omnes ad totum referuntur in ordine partes.
Spiritus intus agens, sapiente per omnia fensu
Ac virtute means, rerum moderator & altor ,
Res quafcunque , manu geftans quafi vincula , fecum
Conjungit, copulat, fociat , ligat, implicat, unit.
Maxima cum minimis, cum fummis glutinat ima.
Eft homini brutum nunc utile, nunc homo brutis
Infervit. Quicquid fervit , fervitur id ipsum.
Nil extat solum : rerum infinita catena
Continuat seriem. Seriei finis ubinam

Stulte, tibine Deus foli eft , folumne laborat,
Ut tibi fit foli bene, fint tibi cuncta faluti ,
Tu tantum ut vestes habeas, læteris ut unus,
Unus ut orneris, victuque fruaris ut unus?
Næ tibi qui gracilem fecit discurrere cervam
In filva, & victum & spectacula grata daturam,
Hic quoque, pro cerva , viridantibus induit herbis
Prata.

Tibine leves cæli se tollit in auras ,
Et cantus, tremulo de gutture, fundit alauda ?
Sensio læta sonum & trepidantes excitat alas.
Num philomela tibi resono modulamine cantat ?
Eft amor, eft intus stimulis exerta voluptas,
Quæ jubet artifici depromere gutture carmen.
Cernis equum phaleris ditem , ac cervice fuperbum ,
Nonne voluptatis partem sibi vindicat unam
Et laudis, quam captat eques, calcaria fubdens?

F