Eft ratio tranquilla vehunt non æquora tantum Numen; & in ventis, & fluctibus ambulat ipfum, Affectus æque, ac naturæ elementa, creati Ad bellum ac turbas, fuavi tamen ordine mixti, Semper opus præftare Dei nutumque laborant, Viribus unitis: animum rege, motibus uti Difce animi, ac, fi non parent, compefce catenis. Numne poteft hominem vaftare, quod efficit illum? Hoc age, ne ratio veftigia certa relinquat
Naturæ. Quicquid mentem perturbat, & urget, Subjice, vince, tene. Naturæ cede Deoque.
Spes, amor, atque, horum quæ vim complectitur omnem, Lætitia, en rifu blandam comitata dolofo Turba voluptatem! timor, averfatio, & æger Moror, en exorti funefta caterva doloris ! Hæc fcite inter fe fi commifcentur & arte, Juftis quodque fuis inclufum finibus, æquam Defigunt mentis ftationem, illamque tuentur. Hæc fimul & lucem faciunt in imagine & umbram Quorum pugna decens relevat vitam atque colorat. Semper, quod volupe eft, & quod delectat, habemus 175 Aut præfens oculo, aut dextra plaudente prehenfum. Neutra fi quicquam grati ratione tenemus
Amplius; ante oculos, quod abeft, mens fiftere novit. Corporis ac mentis labor omnis, nifus & omnis, Huc redit, ut præfens teneatur capta voluptas, Et via fternatur fundamentumque futuræ. Fert fecum fua quæque irritamenta voluptas. Non vis cujufque eft eadem, non impetus idem. Diverfos fenfus diverfa objecta ferire
Diverse, nofti. Fit. ab hoc difcrimine fenfus,
Ut magis, aut minus, inflammet mens concita partes Corporis organicas, prout hæc commotio nempe Aut magis, aut minus, eft mentis violenta. Fit inde,
Paffio prædominans ut non fecus, atque Aäronis Serpens ferpentes reliquos, absorbeat omnes. Vitam nactus homo mortis nancifcitur una Principium occultum. Morbus, velut anguis in herba Qui latet, ac tener eft, mortem quoque procreat olim, Vivit, & augmentum pariter cum corpore fumit, Non fecus eft animi morbus, velut infitus, inde A primo nobis ortu, qui deinde per omnem Naturam graffans, affectum conficit illum, Totam qui mentem mox occupat atque gubernat. Vitalis datus eft, totum quo corpus alatur, Humor, at affectam magis influit ac juvat ille Corporis atque animæ partem. Sic mens ubi vires, Quas habet, expromit, confeftim, pectora quicquid Inflammat, fluidis quicquid caput ignibus implet, Egrotam in partem, facto velut agmine fertur; Ingeniumque, malum hoc, fallacibus artibus auget. Affectum natura parit, folertia nutrit. Mens, vigor ingenii, naturalifque facultas, Affectum multo pejorem reddere fuevit. Ipfa adeo ratio, conjunctis viribus, enfem Exacuit magis, & magis hujus perficit ictus. Non fecus, ac radius ridentis folis, amico. Influxu, morfus acuit, vimque auget aceti. Paflio prædominans, quæ fit modocunque, pudendas Infirmæ tandem rationi immittit habenas. Legitimæ cives reginæ, forte dolenda,
Quam premimur mifere! miferæ parere videmur Reginæ, & certæ illius paremus amicæ.
Eheu nos miferos! Leges, non arma ministrans Debita, quid præftare poteft ratio, nifi noftram. Ut nos ftultitiam doceat, noftramque dolere Naturam & fortem, quas emendare laborat Fruftra? Accufatrix auftera, imbellis amica,
Mox jufto cauffæ de judice facta patrona,
Quod fequimur, facinus nobis perfuadet, ut æquum; Aut jubet effe ratum, male quod commifimus olim. His quoque, quæ fingit, late victricibus armis Jactabunda fuis, adftrictos ducit habenis Affectus aliquot modicos, ut deinde triumphet Fortior, & contra jus fafque indigna capeffat
Regna; ut, quos Medicus fuperaffe putabat, in unum Collecti, humores tremulam peperere podagram. Immo, naturæ præftantior ofnnibus efto
Trames, palmam habeat: fequere hunc: tutiffimus ibis. Hacce via ratio non dux, fed fidus Achates,
Sed comes eft. Animi non hæc evertere debet, Sed regere, affectus. Affectus principis illa Non inimicus erit, fed amicus, & arbiter æquus. Paffio, quæ regnum tenet, eft impulfio fortis, Altius orta, homines diverfis finibus aptans. Affectus reliqui nunc hue, nunc motibus illuc Impellunt agitantque hominem, variabilis inftar Venti, fed dominans in pectore paffio femper Ad latus & littus certum conjectat & unum. Tu five indomito ducaris amore fciendi,
Sive poteftatis, tua feu præcordia cogat Auri facra fames, vani feu gloria honoris,
Seu te, quæ noftri eft fortiffima paflio cordis,
Tranquillæ teneat vitæ fortifque cupido:
Unum hunc, dum vivis, dum fpiritus hos regit artus, Affectum fequeris, vitæ ipfo fæpe pericla.
Et labor extremos hominis currentis ad Indos Mercatum, vultufque tenax fapientis utramque Ridentis fortem, & Monachi devotio cœca Atque humilis, bellatorifque fuperbia & aufus, Cuncta hæc nonne fua fefe ratione tuentur?
Ingenii Deus æternus poffeffor & artis
Ex quocunque malo fancta producere novit Arte bonum. Affectu dominante, fuperftruit idem Fundamenta tuæ certiffima quæque falutis. Sic hominis veluti fixus conftanfque tenetur Mercurius vivus. Quicum virtus bene mixta Fortior evadit. Quod reftat craffius, illud
Mollitiem tollit nimiam virtutis, & addit
Robur. Sic commune bonum fectantur, & inde Mens & corpus agunt ftudiis & viribus unis. Quæ diu prudentis ftudium curafque fefellit Cultoris, trunco filveftri inferta propago, Fertilis evadit, fructufque & præmia portat. Non fecus ex ipfis capiunt affectibus ortum Virtutes folidæ inprimis, naturaque vitam Silveftri ftirpi communicat atque vigorem. Quis vigor ingenii, quæ virtus, quæ benefacta Ex obfirmato ftudio, tristique dolore,
Ex odio atque metu, felici flumine, manant!
Ira animum ftimulat, zelo implet, vim dat agendi. Confilium mentis prudens parit, excitat, auget, Auri cœcus amor. Mufarum caftra fecutos
Otia blanda juvant. Virtus eft æmula doctis Belligerifque viris, livor, qui ignobile vulgus, Et viles animas, frænis ligat atque catenis. Pura & limitibus certis inclufa voluptas Eft amor, eft bellis animis dulcedo decora. Virtutem nullam in fexu laudamus utroque, Quæ non ex faftu folet aut manare pudore. Sic, o fi noftrum queat hæc res frangere faftum! Sic natura parens vitiis cum corpore natis Vicinas nimis, atque uno quafi fanguine junctas, Virtutes progignit: habet ratio globuli vim Ex latere obliquo nos divertentis ad æquum. Nero, fi volupe fuerit, regnaflet ut ipfum
Delicium humani generis, Titus. Impetus, irà, Et furor in Decio virtutis nomine fplendet, Et Curtl pectus divinis ignibus implet; Dum monftri horrendi faciem gerit in Catilina.
Nunc peftem ambitio, nunc parturit ipfa falutem; Nunc civem juftum, patriæ nunc efficit hoftem. Hac in mole rudi noftra, quam jure queamus Appellare Chaos, mixtas quis lucis & umbræ Diftinguat formas, quis fiftat utramque feorfim? Eft Deus in nobis; Deus hoc effecerit unus. Equalem finem naturæ extrema fequuntur Producuntque homini: mire miscentur, & unam Naturam alterius finemque invadit ad ufum Mirificum. Quis fit cujufvis finis & ortus,
Quo ceffet puncto virtus, quo limite contra Incipiat vitium, nequeas difcernere fenfu.
Tam fubtile fubeft ora difcrimen utraque,
Tamque unum alterius vires fuperare laborat.
Non fecus ac pulchra & perfecta in imagine cernis, Belle inter fefe contendere lumen & umbram.
Ex his quam ftultum fuerit, concludere velle, His neque vel vitiis, neque vel virtutibus, ullum Effe locum in terris. Atrumne prehendis & album Mire inter fefe mixtum, textumque decenter Mille modis? ideone nigrum nihil effe, nec album Amplius, exclames? proprium fac confule pectus. Res patet, inque vado eft: errorum nofcere fontes, Hoc opus, hic labor eft, hoc tempus pofcit & ufum. Monftrum horrendum, informe, ingens, cui lumen ademtum,
Eft vitium. Specta. Satis, averferis ut iftud, Eft cauffe. Si fæpe nimis fpectamus id ipfum, Affuefcit noftris oculis, mutatque figuram. Nunc illud ferimus, pofthæc queritando dolemus. Conjuncti tandem amplexus atque ofcula dantur.
« PreviousContinue » |