canam, magni Iovis et Deorum ntium, curvaeque lyrae parentem; llidum, quicquid placuit, iocoso Condere furto. , boves olim nisi reddidisses in et Atridas, duce te, superbos, pias laetis animas reponis libus, virgaqne levem coerces rea turbam, superis Deorum Gratus, et imis. XI. AD LEUCONOEN. ne quaesieris (scire nefas) quem mihi, quem tibi em Dî dederint, Leuconoe; nec Babylonios etsi eadem loca per nos quoque videramus. Adde porro et Lucani od omnium maxime huc pertinet, IV, 613. „perfudit membra Hospes, Olympiacae servato more palaestrae." Similiter et Pinmp. VI. 116. Herculem ait instituisse Olympiae,,TEOMON μέylotov morem maximum certaminum.“ et iterum Olymp. XIII. 56. Isthmia morem appellat, Ἐν ἀμφιάλοισι Ποτειδάνος ΤΕΘΜΟΙΣΙ.“ ut m. X, 60. Olympia vocat morem Herculis,,,"Yotarov d' ëoxe Пioα TEOMON. Illud, credo, Heinsio pruriginem excitavit, quod ligero resonatio illa insuavis visa est, Decorae, more. Sed recta o lectio est, et neque huius aures nec illius acumen metuere debet. Superis Deorum Gratus et imis] Hinc aperte mutuatus est Ovide Mercurio, Fast. V, 665.,,Pacis et armorum superis imisque Arbiter, alato qui pede carpis iter." Tu ne quaesieris] Variant hic editiones; quarum aliae sic distinTu ne quaesieris scire (nefas) quem" etc. aliae sic,,,Tu ne s (scire nefas) quem." Et in diversa iudicia abeunt interpretes. idem res est; quippe utrolibet modo distinxeris, bene se habebit. m dixeris Ne quaesieris scire, quem finem dederint; ut noster, , 1. „Iuli Flore, quibus terrarum militet oris Claudius Augusti , scire laboro." Recte itidem dixeris, Ne quaesieris, quem finem ut Ovid. Amor. II, 2.,,Nec tu, linigeram fieri quid possit ad esieris: nec tu curva theatra time." Illa tamen verior interidetur, quae ambo ista (scire nefas) parenthesi concludit. Ovidius 325. „Quaque trahant superis sedibus arte Iovem, Scire nefas nobis concessa canentur." Lucanus I, 126.,,Quis iustius induit cire nefas." Statius Theb. III, 562. „,Quid crastina volveret aetas, as homini." Prudentius Cathem. III, 116. ,,Corpora mutua (nosse st epulas inoperta vident." Noster Epod. XVI, 13. „Quaeque carent solibus ossa Quirini (Nefas videre) dissipabit insolens.“ Di dederint] Codex Zulichemianus, et a prima manu Reginensis, Tentaris numeros. ut melius, quidquid erit, pati; XII. AD AUGUSTUM. Quem virum aut heroa lyra vel acri Quem Deum? cuius recinet iocosa 5 Aut in umbrosis Heliconis oris Arte materna rapidos morantem Quid prius dicam solitis Parentis dederunt. Non male. Nam secundum Astrologos Babylonios, quos Leuconoë consultum ibat, iam fato fixum erat, quot annos victura esset. Nihil tamen mutandum. 2. Tibia sumes celebrare] In Leidensi et Graeviano sumes. In caeteris et in Reginensi a manu prima, sumis. Atque ita libri plerique ab aliis inspecti. Recte. Sic noster alibi Epist. I, 3, 7. „Quis sibi res gestas Augusti scribere sumit?" Sumis celebrare habet vim et notationem temporis futuri; idemque valet, ac si dixisset, celebrabis. 13. Quid prius dicam solitis Parentis Laudibus] Magna hic diversitas est, cum lectionis, tum interpretationis. Plerique codices habent parentum; in quibus sunt vetustissimi mei Leidensis, Graevianus, Reginensis: quod si cuipiam genuinum esse videatur, tum meo quidem iudicio totus locus sic erit concipiendus, „Quem prius dicam solitis parentum Laudibus? qui res hominum" etc. Vide enim seriem orationis; quem virum aut heroa, quem Deum, o Musa, celebrabis? Quem prius dicam? Iovem, qui res etc. Etenim dicere laudibus, ut noster alibi Carm. I, 21, 9. „Vos Tempe totidem tollite laudibus." Seneca Troad. 294.,,Ferent; et illum laudibus cuncti canent." Virgil. Georg. II, 95. „,et quo te carmine dicam, Rhaetica?" Laudibus autem parentum, id est, quas parentes Iovi tribuebant: ut Idem Georg. III, 185. Tum magis a'que magis blandis gaudere magistri Laudibus." Solitis porro laudibus, ut noster Carm. IV, 15, 29.,,Virtute functos, more patrum, duces, Troiamque et Anchisen et almae Progeniem Veneris canemus. Atque haec quidem lectio ab omni parte commoda est; cui unice favent illa Statii Theb. I, 41. ,Quem prius heroum, Clio, dabis? immodicum irae Tydea? laurigeri subitos an vatis hiatus ?" Alterum autem proponit cum Muretus ex coniectura, tum vetus codex Gemblacensis, quo olim usus est Pulmannus, „Quid prius dicam? solitis paren 66 دو Laudibus? qui res hominum ac Deorum, 15 Qui mare ac terras, variisque mundum Temperat horis. 20 Unde nil maius generatur ipso; Nec viget quidquam simile, aut secundum: Pallas honores, v. 15. Vulg. Et ter. 20. Honores. Proeliis audax Liber. tem Laudibus, qui res" etc. Sed in ea refellenda morari non est operae pretium; adeo dura et impedita structura est. Veniemus igitur ad tertiam, quam suppeditant Vaticanus codex Lambini, vetustissimus Blandinius Cruquii, Bersmanni unus, et noster Zulichemianus, et Lactantius denique ad Theb. I, 48.,,Quid prius dicam solitis Parentis Laudibus? qui res" etc. Ea vero et per se satis probabilis est, et imprimis cum sequentibus apte convenit: „Parentis, Unde nil maius generatur ipso." Hac itaque contenti esse possumus. Primam tamen lectionem praetulerim, si coniecturam nostram quem liber aliquis adstrueret. Imo ea vera omnino est, invitis licet omnibus membranis. 14. Qui res hominum ac Deorum] In Lambini quibusdam, „Qui Rex hominum ac Deorum." quam lectionem ille non damnat. Neque vero ego: sic enim passim Iuppiter audit apud Poetas Deum rex, Rex superum, Divum pater atque hominum rex, βασιλεὺς, θεῶν τύραννος, et plura eiusmodi. Nihilo tamen minus certissima est illa altera, et loco sententiaeque melius congruit. Virgilius Aen. I, 229. „,0 qui res hominumque deûmque Aeternis regis imperiis, et fulmine terres." Ubi obiter moneo, sic potius a poeta scriptum esse, „o qui res hominumque deorumque.“ ut Aen. II, 745. Quem non incusavi amens hominumque deorumque ?" Auctor ad Liviam v. 61. de Augusto. „Ille vigil, summa sacer ille locatus in arce, Res hominum ex tuto cernere dignus erat." Statius Theb. VI, 48. de Adrasto. ,,nunc fata recensens, Resque hominum duras, et inexorabile pensum." Porro in sequente versu, plerique mei codices habent, qui mare ac terras; non et. atque id secuti sumus. 19. Proximos illi tamen occupavit Pallas honores] Argutantur hic interpretes quidam, cur Pallas Iovi proxima dicatur ante maris dominum Neptunum, ante ipsam Tonantis matronam: neque tamen ex ea difficultate expedire se possunt. Quamobrem secare potius hunc nodum, quam solvere, voluerunt Viri Doctissimi Claudius Puteanus, Daniel Heinsius, Ianus Rutgersius, et Dacierius: quippe contra omnes libros sic legendum esse contendunt,,,Proximos illi tamen occupabit Pallas honores.“ Occupabit, scilicet in hoc hymno. Nempe mentem poetae non omnino perceperunt Viri alioquin acutissimi; etsi rectam viam iam olim monstraverat vetus Scholiastes. „Unde nil maius generatur ipso:“ ubi unde non, ut plerumque, valet qua ratione, sed a quo: a quo love, sive, a quo parente (si eam mavis lectionem, solitis parentis laudibus) nil ipso maius generatur. Nam verbum unde, non ad Rem tantummodo, sed etiam ad Personam saepe refertur. Sic Virg. Aen. V, 123. „Scyllaque Cloanthus Caerulea, genus unde tibi, Romane Cluenti." Hoc est, a quo Cloantho. Ita V, 568. Alter Atys, genus unde Atii duxere Latini:" a quo Atye. Sic saepe Virgilius: et noster Serm. I. 6, 12. „Contra Levinum, Valeri genus, unde superbus Tarquinius regno pulsus fugit.“ a quo Valerio. Ita Serm. II, 3, 33. „Siquid Stertinius veri crepat, unde ego mira Descripsi docilis praecepta haec.“ a quo Stertinio. Iam autem, nisi fallor, elucescere incipit sententia poetae. A quo Iove nihil ipso maius, imo ne simile quidem vel secundum, genera Horatius. I. 3 Proeliis audax. neque te silebo, tur: tamen inter omnes eius liberos maximos honores consecuta est Minerva. Vides, opinor, frustra hic laborasse interpretes: neque enim cum Iunone vel patruo suo Neptuno comparatur hic Pallas; sed cum sobole Iovis tantum, fratribus sororibusque suis. Et proinde nemo in sequentibus memoratur, praeter Iove genitos; Bacchum, Dianam, Apollinem, Herculem, Pollucem, et Castorem: quorum omnium sine controversia honoratissima erat Minerva. Reliquum est, ut quo consilio hoc inter Iovis laudes poeta posuerit, quod neminem se maiorem generaverit, breviter indicemus. Atque id quidem gemina de causa factum est. Ipse enim ortus Saturno, maior suo parente erat, regnoque eum expulit: nemo tamen ex ipso natus est, qui parem ei vicem referret: unde Maximi, Invicti, similiumque nominum titulis cumulatus est. Ovid. Metam. XV, 855. ubi Iulio Caesari Augustum praeponit;,,Sic magni cedit titulis Agamemnonis Atreus: Aegea sic Theseus, sic Pelea vincit Achilles: Denique, ut exemplis ipsos aequantibus utar, Sic et Saturnus minor est Iove." Sed praeterea, erat in fatis, ut, si Iuppiter cum Thetide, cuius amore flagrabat, concubuisset, nasceretur tandem ipso Iove maior, quique de caelo eum et mundi imperio deiiceret, ut ipse olim Saturnum. Saepe hoc lovi minatur Prometheus apud Aeschylum: [907],,H μǹv ἔτι Ζεὺς, καίπερ αὐθάδης φρενών, Εσται ταπεινὸς, οἷον ἐξαρτύεται Γάμον γαμεῖν, ὃς αὐτὸν ἐκ τυραννίδος Θρόνων τ ̓ ἄΐστον ἐκβαλεῖ, πατρὸς δ ̓ ἀρὰ Κρόνου τότ ̓ ἤδη παντελῶς κρανθήσεται, ἣν ἐκπιτνῶν ἠρᾶτο Syvator Foovov." Quod cum Iovi innotuisset, Thetidem Peleo nuptum dedit. Ovid. Metam. XI, 221. „Namque senex Thetidi Proteus, Dea, dixerat, undae, Concipe: mater eris iuveni, qui fortibus actis Acla patris vincet, maiorque vocabitur illo. Ergo, ne quicquam mundus Iove maius haberet, Quamvis haud tepidos sub pectore senserat ignes, Iuppit r aequoreae Thetidis connubia vitat: Inque sua Aeaciden succedere vola nepotem Iussit, et amplexus in virginis ire marinae." Iam plane constat, nisi omnino fallor, de consilio poetae; ut nihil quidem a love generatum fuerit ipso maius, vel prorsus simile ei aut secundum: occupaverit tamen Pallas proximos illi honores prae cetera Iovis sobole. 21. Proeliis audax neque te silebo Liber] Iam inde a veteris Scholiastae Acronis temporibus nemo est, qui non hoc modo versum interpunxerit, tamquam si Liber proeliis audax ab Horatio diceretur. Quod supine adeo et oscitanter factum iure indignari debemus. Quamquam enim fatendum est, ad ultimos Indos victorem Bacchum cum Satyrorum suorum Maenadumque thyaso penetrasse: unde eo nomine audax vocatur Valerio Flacco V, 498.,,quotque ante secuti Inde nec audacem Bacchum nec Persea reges" et in Gigantomachia sub leonis imagine Rhoecum lacerasse: tamen non ab uno alterove facinore, sed a perpetuo Bacchi more et charactere dandum hic fuisset epitheton. Atqui a poetis Bacchus tamquam omnium Deorum mollissimus et meticulosissimus, fere semper traducitur. Vide modo Aristophanis Batrachos; ubi miros ludos de ignavia eius et timiditate facit poetarum facetissimus. Quid multa? Ad Palladem id referendum est, non ad Liberum; et vitiosa distinctio corrigenda ad hunc modum: „Proximos illi tamen occupavit Pallas honores, Proeliis audax. Neque te silebo, Liber." Quod quam aptissime Palladi conveniat, caecus plane sit oportet, qui non videat. Siquidem eam passim his titulis ornant poetae; Bellica, bellatrix, bellipotens, belligera etc.; et itidem Graeci. Virgilius Aen. XI, 463. „Armipotens belli praeses Tritonia Virgo." Statius Silv. IV, 5, 23. Regina bellorum Virago." Putidum esset plura congerere: sed et illud 25 Dicam et Alciden; puerosque Ledae, Defluit saxis agitatus humor; Romulum post hos prius, an quietum v. 31. Vulg. Quod sic vol. vide quanto venustius sententiam inchoet neque; „Neque te silebo, Liber:“ quam si, ut vulgo hic fit, in mediam orationem intrudatur, Proeliis audax neque le. Illud fortasse obiiciet quis, si proeliis audax a Baccho separetur, tum nihil quicquam de Baccho hic dici. Fatemur: atqui et paullo post nihil prorsus de Alcide praedicatur; nudum tantummodo nomen ponitur. 31. Et minax (quod sic voluere)] Turbant hic mirum in modum codices. Plerique omnes Vetustiores, quia sic: recentiores quidam, Quod sic: duo Gemblacenses Pulmanni, et Lambini unus, Nam sic: Editio Veneta 1478, Quod si: Loscheri 1498, Quod sic dii: Cod. Reginensis a manu secunda, Quae sic: Petrensis, Quia voluere: Laurentianus Torrentii, dii sic vol. Editi aliquot, sie dii vol. Tamen illud dii ex glossa irrepsisse videatur, ut in editione Loscheri; et sane Codex Reginensis dii habet inter versus, loco explicationis, non lectionis. Sic et Acron,,,voluere) dii vel pueri Ledae." Latet hic fortasse ulcus. Interea, dum melius quiddam proferatur, illud recipiamus, quod et Nicolao Heinsio placuit, sic di voluere. Ovidius Ibide. 209. ,,Natus es infelix (sic di voluere) nec ulla Commoda nascenti stella levisve fuit." Idem Metam. IV, 660.,,Crescil in immensum (sic di statuistis) et omne." Metam. XIII, 597. de diis loquens. „Occidit a magno (sic vos voluistis) Achille." Virgil. Aen. V, 50.,,Semper honoratum (sic di voluistis) habebo." 35. An Catonis Nobile letum] Tacent hic Interpretes: mihi vero mirari plane subit, quo consilio noster, post Romulum, Numam, et Tarquinium Priscum, continuo ingerat Catonem, qui tot saeculis post illos natus est; rursumque ad veteres illos revertatur, Regulum, Scauros, l'aullum, ceterosque. Profecto non sat commode divisa sunt temporibus tibi, Flacce, haec. In aliis illis memorandis fastorum fere seriem secutus es: Catonem, qui paucos ante annos in vivis erat, alienissimo loco et tempore inter cascos illos intrudis. Hoc primum, quod merito reprehendas: sed et alterum est, in quo desideres poetae prudentiam. Cum enim, quod res ipsa loquitur, ideo carmen hoc scripserit, ut ab Augusto et eius domo gratiam iniret: quo, quaeso, iudicio atrocissimum Caesarianorum hostem Catonem tanto hic elogio ornatum voluit? Mirum sane in uno eodemque carmine et Iulium Caesarem ad caelum usque tolli, et Catonis letum tantopere nobilitari. Cur enim leto occubuit hic, nisi quod illo principe, vitam sibi putavit morte acerbiorem? Quid? non Caesar ipse Anticatones duos scripsit, in quibus famam et existimationem Catonis acerrimis probris laceravit? Non Brutus, percussor Caesaris, et Augusti hostis, Catonis gener erat? Non ipse Augustus adversus Catonem calamum strinxit, libro cui titulum indidit Rescripta Bruto de Catone? Vide Suetonium Aug. c. LXXXV. Illud quoque Macrobii expende, Saturn. II, 4. Venit," inquit,,,forte Augustus in |