Jupiter, ut memorant, fed non aut fulmina vibrans,
Aut fimilis noftro, fed tortis cornibus Ammon.
Non illic Libycæ pofuerunt ditia gentes
Templa: nec Eois fplendent donaria gemmis.
Quamvis Ethiopum populis, Arabumque beatis
Gentibus, atque Indis unus fit Jupiter Ammon,
Pauper adhuc Deus eft, nullis violata per ævum
Divitiis delubra tenens: morumque priorum
Numen Romano templum defendit ab auro.
Effe locis Superos teftatur filva per omnem
Sola virens Libyen. nam quidquid pulvere ficco
Separat ardentem tepida Berenicida Lepti,
Ignorat frondes: folus nemus extulit Ammon.
Silvarum fons cauffa loco, qui putria terræ
Alligat, & domitas unda connectit arenas.

Sic quoque nil obftat Phœbo, cum cardine fummo
Star librata dies: truncum vix protegit arbor:
Tam brevis in medium radiis compellitur umbra.
Deprenfum eft hunc effe locum, qua circulus alti
Solftitii medium fignorum percutit orbem.
Non obliqua meant, nec Tauro Scorpius exit
Rectior, aut Aries donat fua tempora Libra,
Aut Aftræa jubet lentos defcendere Pifces,
Par Geminis Chiron, & idem quod Carcinos ardens
Humidus Egoceros: nec plus Leo tollitur Urna.
At tibi, quæcumque es Libyco gens igne diremta,
In Noton umbra cadit, quæ nobis exit in Arcton.
Te fegnis Cynofura fubit: tu ficca profundo
Mergi plauftra putas, nullumque in vertice femper
Sidus habes immune maris: procul axis uterque eft,
Et fuga fignorum medio rapit omnia cælo.

Stabant ante fores populi, quos miferat Eos,
Cornigerique Jovis monitu nova fata petebant:
Sed Latio ceffere duci: comitefque Catonem
Orant, exploret Libycum memorata per orbem
Numina, de fama tam longi judicet ævi,
Maximus hortator scrutandi voce Deorum
Eventus Labienus erat. Sors obtulit, inquit,
Et fortuna viæ, tam magni numinis ora,
Confiliumque Dei: tanto duce poffumus uti
Per Syrtes, bellique datos cognofcere cafus.
Nam cui crediderim Superos arcana daturos,
Dicturofque magis, quam fancto vera Catoni?
Certe vita tibi femper directa fupernas

Ad leges, fequerifque Deum. datur ecce loquendi
Cum Jove libertas: inquire in fata nefandi
Cæfaris, & patriæ venturos excute mores:
Jure fuo populis uti, legumque licebit,
An bellum civile perit. tua pectora facra
Voce reple: dura faltem virtutis amator,
Quære quid eft virtus, & pofce exemplar honefti.
Ille Deo plenus, tacita quem mente gerebat,
Effudit dignas adytis e pectore voces:
Quid quæri, Labiene, jubes? an liber in armis
Occubuiffe velim potius, quam regna videre?
An fit vita nihil, fed longam differat ætas?
An noceat vis ulla bono? Fortunaque perdat
Oppofita virtute minas? laudandaque velle
Sit fatis, & numquam fucceffu crefcat, honeftum?
Scimus, & hoc nobis non altius inferet Ammon:
Hæremus cuncti Superis, temploque tacente
Nil facimus non fponte Dei: nec vocibus ullis
Numen eget dixitque femel nafcentibus auctor,
Quidquid fcire licet: fteriles nec legit arenas,
Ut caneret paucis, merfitque hoc pulvere verum.
Eftne Dei fedes nifi terra, & pontus, & aer,

| Et cælum, & virtus? Superos quid quærimus ultra?
Jupiter eft, quodcumque vides, quocumque moveris.
Sortilegis egeant dubii, femperque futuris
Cafibus ancipites: me non oracula certum,
Sed mors certa facit: pavido, fortique cadendum eft.
Hoc fatis eft dixiffe Jovem. Sic ille profatur:
Servataque fide templi difcedit ab aris

Non exploratum populis Ammona relinquens.
Ipfe manu fua pila gerens, præcedit anheli
Militis ora pedes: monftrat tolerare labores,
Non jubet; & nulla vehitur cervice fupinus,
Carpentove fedens. fomni parciffimus ipfe eft,
Ultimus hauftor aquæ. cum tandem fonte reperto
Indiga cogatur latices potare juventus,
Stat, dum lixa bibat. fi veris magna paratur
Fama bonis, & fi fucceffu muda remoto
Infpicitur Virtus, quidquid laudamus in ullo
Majorum, fortuna fuit. quis Marte fecundo,
Quis tantum meruit populorum fanguine nomen?
Hunc ego per Syrtes, Libyæque extrema triumphum
Ducere maluerim, quam ter Capitolia curru
Scandere Pompeji, quam frangere colla Jugurtha.
Ecce parens verus patria, digniffimus aris
Roma, tuis; per quem namquam jurare pudebit,
Et quem, fi fteteris umquam cervice folura,
Tunc olim factura Deum. jam fpiffior ignis,
Et plaga, quam nullam Superi mortalibus ultra
A medio fecere die, calcatur, & unda
Rarior: inventus mediis fons unus arenis
Largus aquæ: fed quem ferpentum turba tenebat
Vix capiente loco. ftabant in margine ficca
Afpides, in mediis fitiebant Dipfades undis.
Ductor, ut afpexit perituros fonte relicto,
Alloquitur: Vana fpecie conterrite leti
Ne dubita miles totos haurire liquores :
Noxia ferpentum eft admifto fanguine peftis:
Morfu virus habent, & fatum dente minantur:
Pocula morte carent. dixit, dubiumque venenum
Haufit: & in tora Libya fons unus arena
Ille fuit, de quo primus fibi pofceret undam.
Cur Libycus tantis exundet peftibus aer,
Fertilis in mortes, aut quid fecreta nocenti
Mifcuerit Natura folo, non cura, laborque
Nofter fcire valet: nifi quod vulgata per orbem
Fabula pro vera decepit fecula cauffa.
Finibus extremis Libyes, ubi fervida tellus
Accipit Oceanum demiffo fole calentem,
Squalebant late Phorcynidos arva Medufæ,
Non nemorum protecta coma, non mollia fulco,
Sed dominæ vultu confpectis afpera faxis.
Hoc primum natura nocens in corpore fævas
Eduxit peftes: illis e faucibus angues
Stridula fuderunt vibratis fibila linguis,
Femineæ qui more come per terga foluti
Ipfa flagellabant gaudentis colla Medula.
Surgunt adverfa fubrecta fronte colubræ,
Vipereumque fluit depexo crine venenum.
Hoc habet infelix, cunctis impune, Medufa,
Quod fpectare licet. nam rictus, oraque monftri
Quis timuit? quem, qui recto fe lumine vidit,
Paffa Medusa mori eft? rapuit dubitantia fata,
Prævenitque metus: anima periere retenta
Membra, nec emiffeæ riguere fub offibus umbræ.
Eumenidum crines folos movere furores:
Cerberus Orpheo lenivit fibila cantu:
Amphitryoniades vidit, cum vinceret, Hydram

Hoc

Hoc monftrum timuit genitor, numenque fecundum Phorcus aquis, Cetofque parens, ipfæque forores Gorgones: hoc potuit cælo pelagoque minari Torporem infolitum, mundoque obducere terram. E celo volucres fubito cum pondere lapfæ : In fcopulis hæfere feræ: vicina volentés Ethiopum tote riguerunt marmore gentes. Nullum animal vifus patiens, ipfique retrorfum Effufi faciem vitabant Gorgonis angues. Illa fub Hefperiis ftantem Titana columnis In cautes Atlanta dedit: cæloque timente Olim Phlegræo ftantes ferpente gigantes, Erexit montes, bellumque immane Deorum Pallados e medio confecit pectore Gorgon. Quo poftquam partu Danaes, & divite nimbo Ortum Parrhafiæ vexerunt Perfea pennæ, Arcados auctoris cithara, liquidæqne palæftræ, Et fubitus præpes Cyllenida fuftulit Harpen, Harpen alterius monftri jam cæde robentem, A Jove dilecte fufo cuftode juvencæ : Auxiliam volucri Pallas tulit innuba fratri, Pacta caput monftri: terræque in fine Libyffæ Perfea Phœbeos converti juffit ad ortus, Gorgonis averfo fulcantem regna volatú: Et clypeum 1ævæ fulvo dedit ære nitentem, In quo faxificam juffit fpectare Medulam, Quam fopor æternam tracturus morte quietem Obruit haud totam. vigilar pars magna comarum Defenduntque caput protenti crinibus hydri: Pars jacet in medios vultus, oculique tenebras. Ipfa regit trepidum Pallas, dextraque tremente Perfeos averfi Cyllenida dirigit Harpen, Lata colubriferi rumpens confinia colli. Quos habuit vultus lunati vulnere ferri Cæfa caput Gorgon! quanto fpiraffe veneno Ora rear? quantumque oculos effundere mortis ! Nec Pallas fpeétare poteft: valtufque gelaffent Perfeos adverfi, fi non Tritonia denfos Sparfiffet crines, texiffetque ora colubris. Aliger in cælum fic raptà Gorgone fugit. 1lle quidem penfabat iter, propiufque fecabat Ethera. fi medias Europe afcenderet urbes, Pallas frugiferas juffit non lædere terras, Et parci populis. quis enim non præpete tanto Ethera refpiceret? Zephyro convertitur ales, Itque fuper Libyen, quæ nullo confita cultu Sideribus, Phoeboque vacat. premit orbita folis, Exuritque folum: nec terra celfior ulla Nox cadit in cælum, lunæque meatibus obftat, Si flexus oblita vagi per recta cucurrit Signa, nec in Borean, aut in Noton effugit umbram. Illa tamen fterilis tellus, fecundaque nulli Arva bono, virus ftillantis tabe Medufæ Concipiunt, dirofque fero de fanguine rores, Quos calor adjuvit, putrique incoxit arenæ. Hic que prima caput movit de pulvere tabes, Afpida fomniferam tumida cervice levavit. Plenior huic fanguis, & craffi gutta veneni Decidit: in nulla plus eft ferpente coactum. Ipfa caloris egens gelidum non tranfit in orbem Sponte fua, Niloque tenus metitur arenas. Sed quis erit nobis lucri pudor? inde petuntur Huc Libycæ mortes, & fecimus afpida mercem. At non ftare fuum miferis paffura cruorem, Squamiferos ingens Hæmorrhois explicat orbes: Natus & ambigua coleret qui Syrtidos arva

Cherfydros, tractique via fumante Chelydri:
Et femper recto lapfurus limite Cenchris.
Pluribus ille notis variatam tingitur alvum,
Quam parvis tinctus maculis Thebanus ophites.
Concolor exuftis atque indiferetus arenis
Ammodyes: fpinaque vagi torquente Cerafta:
Et Scyrale fparfis etiam nunc fola pruinis
Exuvias pofitura fuas: & torrida Dipfas:
Et gravis in geminum furgens caput Amphisbæna:
Et Natrix violator aquæ, Jaculique volucres,
Et contentus iter cauda fulcare Phareas:
Oraque diftendens avidus fpumantia Præfter:
Offaque diffolvens cum corpore tabificus Seps?
Sibilaque effundens cunctas rerrentia peftes,
Ante venena nocens, late fibi fubmovet omne
Vulgus, & in vacua regnat Bafilifcus arena.
Vos quoque, qui cunctis innoxia numina terris
Serpitis aurato nitidi fulgore Dracones,
Peftiferos ardens facit Africa. ducitis altum
Aera cum pennis, armentaque tota fecuti
Rumpitis ingentes amplexi verbere tauros.
Nec tutus fpatio eft Elephas: datis omnia leto:
Nec vobis opus eft ad noxia fata veneno.

Has inter peftes duro Cato milite ficcum
Emetitur iter: tot triftia fata fuorum,
Infolitafque videt parvo cum vulnere mortes.
Signiferum juvenem Tyrrheni fanguinis Aulum
Torta caput retro Dipfas calcata momordit.
Vix dolor, aut fenfus dentis fuit: ipfaque leti
Frons caret invidia: nec quidquam plaga minatur.
Ecce fubit virus tacitum, carpitque medullas
Ignis edax, calidaque incendit vifcera tabe.
Ebibit humorem circum vitalia fufum
Peftis, & in ficco linguam torrere palato
Cœpit. defeffos iret qui fudor in artus

Non fuit, atque oculos lacrimarum vena refugit.
Non decus imperii, non mælti jura Catonis
Ardentem tenuere virum, quin fpargere figna
Auderet, totifque furens exquireret agris,
Quas pofcebat aquas, fitiens in corde venenum.
Ille vel in Tanaim miffus, Rhodanumque, Padumque
Arderet, Nilumque bibens per rura vagantem.
Acceffit morti Libye, fatique minorem
Famam Dipfas haber terris adjuta peruftis.
Scrutatur venas penitus fqualentis arena:
Nunc redit ad Syrtes, & fluctus accipit ore:
Equoreufque placet, fed non & fufficit, humor.
Nec fentit fatique genus, mortemque veneni:
Sed putat effe fitim: ferroque aperire tumentes
Suftinuit venas , atque os implere cruore.
Juffit figna rapi propere Cato: difcere nulli
Permiffum eft hoc poffe fitim. fed triftior illa
Mors erat ante oculos: miferique in crure Sabelli
Seps ftetit exiguus, quem fixo dente tenacem
Avulfitque manu, piloque affixit arenis:
Parva modo ferpens; fed qua non ulla cruenta
Tantum mortis habet. nam plage proxima circum
Fugit rupta cutis, pallentiaque offa retexit.
Jamque finu laxo nudum eft fine corpore vulnus.
Membra natant fanie: furæ Auxere: fine ullo
Tegmine poples erat: femorum quoque mufculus omnis
Liquitur, & nigra diftillant inguina tabe.
Diffiluit ftringens uterum membrana, fluuntque
Vifcera: nec, quantum toto de corpore debet,
Effluit in terras: fævum fed membra venenum
Decoquit; in minimum mors contrahit omnia virus.

Vincula nervorum, & laterum textura, cavumque
Pectus, & abftrufum fibris vitalibus, omne
Quidquid homo eft, aperit peftis. natura profana
Morte patet: manant humeri, fortefque lacerti :
Colla, caputque fluunt. calido non ocyus Auftro
Nix refoluta cadet, nec folem cera fequetur.
Parva loquor; corpus fanie ftillaffe perustum:
Hoc & flamma poteft. fed quis rogus abftulit offa?
Hæc quoque difcedunt, putrefque fecuta medullas
Nulla manere finunt rapidi veftigia fati.
Cyniphias inter peftes tibi palma nocendi eft:
Eripiunt omnes animam, tu fola cadaver.

Ecce fubit facies leto diverfa fluenti.
Nafidium Marfi cultorem torridus agri
Percuffit Præfter. illi rubor igneus ora
Succendit, tenditque cutem, pereunte figura,
Mifcens cuncta tumor toto jam corpore major:
Humanumque egreffa modum fuper omnia membra
Efflatur fanies, late tollente veneno.
Ipfe latet penitus congefto corpore merfus:
Nec lorica tenet diftenti corporis auctum.
Spumeus accenfo non fic exundat aheno
Undarum cumulus: nec tantos carbala Coro
Curvavere finus. tumidos jam non capit artus
Informis globus, & confufo pondere truncus.
Intactum volucrum roftris, epulafque daturum
Haud impune feris, non aufi tradere bufto,
Nondum ftante modo, crefcens fugere cadaver.
Sed majora parant Libycæ fpectacula peftes.
Impreffit dentes Hæmorrhois afpera Tullo
Magnanimo juveni, miratorique Catonis.
Utque folet pariter totis fe effundere fignis
Corycii preffura croci: fic omnia membra
Emifere fimul rutilum pro fanguine virus.
Sanguis erant lacrimæ: quæcumque foramina novit
Humor, ab his largus manat cruor: ora redundant,
Et patulæ nares: fudor rubet: omnia plenis
Membra fluunt venis: totum eft pro vulnere corpus.
At tibi, Leve mifer, fixus præcordia preffit
Niliaca ferpente cruor: nulloque dolore
Teftatus morfus fubita caligine mortem
Accipis, & Stygias fomno defcendis ad umbras.
Non tam veloci corrumpunt pocula leto,
Stipite quæ diro virgas mentita Sabinas
Toxica fatilegi carpunt matura Sabai.

Ecce procul fævus fterilis fe robore trunci
Torfit, & immifit (Jaculum vocat Africa) ferpens:
Perque caput Pauli tranfactaque tempora fugit."
Nil ibi virus agit: rapuit cum vulnere fatum.
Deprenfum eft, quæ funda rotat, quam lenta volaret,
Quam fegnis Scythicæ ftrideret arundinis aer.

.Quid prodeft miferi Bafilifcus cufpide Murri
Tranfactus? velox currit per tela venenum,
Invaditque manum: quam protinus ille retecto
Enfe ferit, totoque fimul demittit ab armo:
Exemplarque fui fpectans miferabile leti
Stat tutus pereunte manu. quis fata putaret
Scorpion, aut vires maturæ mortis habere?
Ille minax nodis, & reéto verbere fævus,
Tefte tulit cælo victi decus Orionis.
Quis calcare tuas metuat Solpuga latebras ?
Et tibi dant Stygiæ jus in fua fila forores.
Sic nec clara dies, nec nox dabat atra quietem,
Sufpecta eft miferis in qua tellure jacebant.
Nam neque congeftæ ftruxere cubilia frondes,
Nec culmis crevere tori: fed corpora fatis

Expofiti volvuntur humo, calidoque vapore
Alliciunt gelidas nocturno frigore peftes:
Innocuofque diu rictus torpente veneno

Inter membra fovent: nec, quæ menfura viarum,
Quifve modus norunt, cælo duce: fæpe querentes,
Reddite Dii, clamant, miferis, quæ fugimus, arma;
Reddite Theffaliam. patimur cur fegnia fata
In gladios jurata manus? pro Cæfare pugnant
Dipfades, & peragunt civilia bella Cerafta.
Ire libet qua Zona rubens, atque axis inuftus
Solis equis: juvat ætheriis adfcribere caufis
Quod peream, cæloque mori. nil Africa de te,
Nec de te Natura queror: tot monftra ferentem,
Gentibus ablatum dederas ferpentibus orbem:
Impatienfque folum Cereris, cultore negato,
Damnafti, atque homines voluifti deeffe venenis.
In loca ferpentum nos venimus: accipe pœnas,
Tu quifquis Superum commercia noftra perofus,
Hinc torrente plaga, dubiis hinc Syrtibus orbem
Abrumpens, medio pofuifti limite mortes.

Per fecreta tui bellum civile receffus
Vadit: & arcani miles tibi confcius orbis
Clauftra petit mundi. forfan majora fuperfunt
Ingreffis coeunt ignes ftridentibus undis,
Et premitur natura poli. fed longius ifta
Nulla jacet tellus, quanı fama cognita nobis
Triftia regna Jubæ. quæremus forfitan iftas
Serpentum terras: habet hoc folatia cælum :
Vivit adhuc aliquid. patriæ non arva requiro,
Europamque, alios foles, Afiamque videntem..
Qua te parte poli, qua te tellure reliqui
Africa? Cyrenis etiam nunc bruma rigebat.
Exiguane via legem convertimus annis?
Imus in adverfos axes: evoluimur orbe :
Terga damus ferienda Noto. nunc forfitan ipfa eft
Sub pedibus jam Roma meis. folatia fati
Hæc perimus: veniant hoftes, Cæfarque fequatur
Qua fugimus. Sic dura fuos patientia queftus
Exonerat: cogit tantos tolerare labores
Summa ducis virtus, qui nuda fufus arena
Excubat, atque omni Fortunam provocat hora.
Omnibus unus adeft fatis; quocumque vocatur,
Advolat, atque ingens meritum, majufque falute
Contulit, in letum vires: puduitque gementem
Illo tefte mori. quod jus habuiffet in ipfum
Ulla lues cafus alieno in pectore vincit,"
Spectatorque docet magnos nil poffe dolores.
Vix miferis ferum tanto laffata periclo
Auxilium Fortuna dedit. gens unica terras
Incolit a fævo ferpentum innoxia morsu,
Marmarida Pfylli: par lingua potentibus herbis:
Ipfe cruor tutus, nullumque admittere virus,
Vel cantu ceffante, poteft. natura locorum
Juffit ut immunes mifti ferpentibus effent.
Profuit in mediis fedem pofuiffe venenis.
Pax illis cum morte data eft. fiducia tanta eft
Sanguinis in terram parvus cum decidit infans,
Ne qua fit externæ Veneris miftura timentes,
Letifica dubios explorant afpide partus.
Utque Jovis volucer, calido cum protulit ovo
Implumes natos, folis convertit in ortus:
Qui potuere pati radios, & lumine recto
Suftinuere diem cæli, fervantur in ufus :
Qui Phœbo ceflere, jacent: fic pignora gentis
Pfyllus habet, fi quis tactos non horruit angues,
Si quis donatis lufit ferpentibus infans

Nec folum
illa fua contenta falute,
gens
Excubat hofpitibus, contraque nocentia monftra
Pfyllus adeft populis. qui tunc Romana fecutus
Signa, fimul juffit ftatui tentoria ductor,
Primum quas valli fpatium comprendit arenas
Expurgat cantu, verbifque fugantibus angues.
Vltima caftrorum medicatus circuit ignis.

Hic ebulum ftridet, peregrinaque galbana fudant,
Et thamarix non læta comis, Eoaque costos,
Et panacea potens, & Theffala centaurea :
Peucedanumque fonat flammis, Erycinaque thapfos,
Et larices, fumoque gravem ferpentibus urunt
Abrotanum, & longe nafcentis cornua cervi.
Sic nox tuta viris. at fi quis pefte diurna
Fata trahit, tunc funt magica miracula gentis,
Pfyllorumque ingens & rapti pugna veneni.
Nam primum tacta defignat membra faliva,
Que cohibet virus, retinetque in vulnere peftem.
Plurima tum volvit fpumanti carmina lingua
Murmure continuo, nec dat fufpiria curfus
Vulneris, aut minimum patiuntur fata tacere.
Sæpe quidem peftis nigris inserta medullis
Excantata fugit: fed fi quod tardius audit
Virus, & elicitum, juffumque exire repugnat;
Tunc fuperincumbens pallentia vulnera lambit,
Ore venena trahens, & ficcat dentibus artus,
Extractamque tenens gelido de corpore mortem
Expuit: & cujus morfus fuperaverit anguis,
Jam promtum Pfyllis vel guftu noffe veneni.
Hoc igitur levior tandem Romana juventus
Auxilio, late fqualentibus errat in arvis.
Bis pofitis Phoebe flammis, bis luce recepta
Vidit arenivagum furgens fugienfque Catonem.
Jamque illis magis atque magis durefcere pulvis
Capit, & in terram Libye fpiffata redire.
Jamque procul nemorum rara fe tollere frondes:
Surgere congefto non culta mapalia culmo.
Quanta dedit miferis melioris gaudia terræ,
Cum primum sævos contra videre leones?
Proxima Leptis erat, cujus ftatione quieta
Exegere hiemem nimbis flammifque carentem.
Cæfar ut Emathia fatiatus clade receffit,
Cetera curarum projecit pondera, foli
Intentus genero: cujus veftigia frustra
Terris fparfa legens, fama duce tendit in undas,
Threiciafque legit fauces, & amore notatum
Equor, & Eroas lacrimofo littore turres,
Qua pelago nomen Nepheleias abftulit Helle.
Non Afiam brevioris aquæ difterminat ufquam
Fluctus ab Europa, quamvis Byzantion arcto
Pontus, & oftriferam dirimat Chalcedona curfu,
Euxinumque ferens parvo ruat ore Propontis.
Sigeafque petit famæ mirator arenas,

Et Simoentis aquas, & Grajo nobile busto
Rhætion, & multum debentes vatibus umbras.
Circuit exuftæ nomen memorabile Troja,
Magnaque Phobai quærit veftigia muri.
Jam filvæ fteriles, & putres robore trunci
Affaraci preffere domos, & templa deorum
Jam laffa radice tenent: ac tota teguntur
Pergama dumetis: etiam periere ruina.
Afpicit Hefiones fcopulos, filvafque latentes
Anchife thalamos: quo judex federit antro:
Unde puer raptus cælo: quo vertice Nais
Luferit Oenone: nullum eft fine nomine faxum.
Infcius in ficco ferpentem pulvere rivum

Tranfierat, qui Xanthus erat: fecurus in alto
Gramine ponebat greffus; Phryx incola manes
Hectoreos calcare vetat. difcuffa jacebant
Saxa, nec ullius faciem fervantia facri ;
Herceas, monftrator ait, non refpicis aras?
O facer, & magnus vatum labor, omnia fato
Eripis, & populis donas mortalibus ævum.
Invidia facræ Cæfar ne tangere famæ:

Nam, fi quid Latiis fas eft promittere Mufis,
Quantum Smyrnai durabunt vatis honores,
Venturi me, teque legent: Pharfalia noftra
Vivet, & a nullo tenebris damnabitur ævo.

Ut ducis implevit vifus veneranda vetuftas, Erexit fubitas congeftu cefpitis aras, Votaque thuricremos non irrita fudit in ignes. Dii cinerum, Phrygias colitis quicumque ruinas Eneæque mei, quos nunc Lavinia fedes Servat & Alba, Lares, & quorum lucet in aris Ignis adhuc Phrygius, nullique afpecta virorum Pallas, in abftrufo pignus memorabile templo, Gentis Iuleæ veftris clariffimus aris

Dat pia thura nepos, & vos in fede priori
Rite vocat: date felices in cetera curfus.
Reftituam populos: grata vice mania reddent
Aufonida Phrygibus, Romanaque Pergama furgent.
Sic fatus, repetit claffes, & tota fecundis
Vela dedit Coris, avidufque urgente procella
Iliacas penfare moras, Afiamque potentem
Prævehitur, pelagoque Rhodon fpumante relinquit.
Septima nox Zephyro numquam laxante rudentes
Oftendit Phariis Egyptia litora flammis.

Sed prius orta dies nocturnam lampada texit,
Quam tutas intraret aquas. ibi plena tumultu
Litora, & incerto turbatas murmure voces
Accipit: ac dubiis veritus fe credere regnis
Abftinuit tellure rates. fed dira, fatelles
Regis dona ferens, medium provectus in æquor,
Colla gerit Magni Phario velamine teeta:
Ac prius infanda commendat crimina voce.

Terrarum domitor, Romanæ maxime gentis ; Et, quod adhuc nefcis, genero fecure perempto; Rex tibi Pellæus terræ pelagique labores Donat, & Emathiis quod folum defuit armis Exhibet: abfenti bellum civile, peractum eft, Theffalicas Magnus quærens reparare ruinas Enfe jacet noftro: tanto te pignore, Cæfar, Emimus: hoc tecum percuffum eft fanguine fœdus. Accipe regna Phari nullo quæfita cruore: Accipe Niliaci jus gurgitis: accipe quidquid Pro Magni cervice dares, dignumque clientem Caftris crede tuis, cui tantum fata licere In generum voluere tuum. nec vile putaris Hoc meritum, facili nobis quod cæde peractum eft. Hofpes avitus erat: depulfo fceptra parenti Reddiderat. quid plura feram? tu nomina tante Invenies operi, vel famam confule mundi. Si fcelus eft, plus te nobis debere fateris,

Quod fcelus hoc non ipfe facis. Sic fatus, opertum
Detexit, tenuitque caput. jam languida morte
Effigies habitum noti mutaverat oris.

Non primo Cæfar damnavit munera vifu,
Avertitque oculos: vultus, dum crederet, hæfit:
Utque fidem vidit fceleris, tutumque putavit
Jam bonus effe focer; lacrimas non fponte cadentes
Effudit, gemitufque expreffit pectore læto,
Non aliter manifesta putans abfcondere mentis

H

Gaudia

Deftruit, & generi mavult lugere revulfum,

Quam debere capur. qui duro membra Senatus
Calcarat vultu, qui ficco lamine campos
Viderat Emathios, uni tibi, Magne, negare
Non audet gemitus. o fors duriffima fati!
Hunccine tu Cæfar fcelerato Marte petisti,
Qui tibi flendus erat? non misti fœdera tangunt
Te generis nec nata jubet mærere, neposque?
Credis apud populos Pompeji nomen amantes
Hoc caftris prodeffe tuis? fortaffe tyranni
Tangeris invidia, captique in viscera Magni
Hoc alii dicuiffe doles, quererifque periffe
Vindiétam belli, raptumque e jure fuperbi
Victoris generum. quifquis te flere coegit
Impetus, a vera longe pietate receffit.
Scilicet hoc animo terras, atque æquora luftras,
Necubi fuppreffus pereat gener. o bene rapta
Arbitrio mors ifta tuo! quam magna remifit
Crimina Romano triftis Fortuna pudori,
Quod te non paffa eft mifereri, perfide, Magni
Viventis! nec non his fallere vocibus audes,
Acquirifque fidem fimulati fronte doloris:
Aufer ab afpectu noftro funefta fatelles
Regis dona tui: pejus de Cæfare veftrum,
Quam de Pompejo, meruit fcelus. unica belli
Præmia civilis, victis donare falutem
Perdidimus. quod fi Phario germana tyranno
Non invifa foret, potuiffem reddere regi,
Quod meruit; fratrique tuum pro munere tali
Mififfem Cleopatra caput. fecreta quid arma
Movit, & inferuit noftro fua tela labori?
Ergo in Theffalicis Pellao fecimus arvis
Jus gladio? veftris quæfita licentia regnis?
Non tuleram Magnum mecum Romana regentem ;
Te Ptolemæe feram? fruftra civilibus armis
Mifcuimus gentes, fi qua eft hoc orbe poteftas
Altera, quam Cæfar: fi tellus ulla duorum eft.
Vertiffem Latias a veftro litore proras:
Famæ cura vetat, ne non damnaffe cruentan,
Sed videar timuisse Pharon . nec fallere vos me
Credite victorem: nobis quoque tale paratum
Litoris hofpitium: ne fic mea colla gerantur,
Theffalia fortuna facit. majore profecto,
Quam metui poterat, difcrimine geffimus arina:
Exilium, generique minas, Romamque timebam:
Fœna fuga Ptolemæus erat. fed parcimus annis:
Donamufque nefas. fciat hac pro cæde tyrannus
Nil venia plus poffe dari. vos condite busto
Tanti colla ducis: fed ron, ut crimina tantum
Veftra tegat tellus. jufto date thura fepulcro,
Et placate caput, cinerefque in littore fufos
Colligite, atque unam fparfis date manibus uream.
Sentiat adventum foceri, vocefque querentis
Audiat umbra pias. dum nobis omnia præfert,
Dum vitam Phario mavult debere clienti,
Læta dies rapta eft populis: concordia mundo
Noftra perit caruere Deis mea vota fecundis,
Ut te complexus pofitis felicibus armis

Affectus abs te veteres, vitamque rogarem,
Magne, tuam: dignaque fatis mercede laborum
Contentus par effe tibi. tunc pace fideli
Feciffem, ut victus poffes ignofcere divis,
Feciffes, ut Roma mihi. Nec talia fatus
Invenit fletus comitem, nec turba querenti
Credidit; abfcondunt gemitus, & pectora læta

(O bona libertas) cum Cæfar fugeat, audent.

LIBER

DECIMUS.

U
T primum terras Pompeji colla fequutus
Pugnavit fortuna ducis, fatumque nocentis
Egypti, regnum Lagi Romana fub arma
Iret, an eriperet mundo Memphiticus enfis
Victoris, victique caput. tua profuit umbra,
Magne, tui focerum rapuere a fanguine manes,
Ne populus poft te Nilum Romanus haberet.
Inde Parætoniam fertur fecurus in urbem
Pignore tam fævi fceleris, fua figna fequutus
Sed fremitu vulgi fafces & jura querentis
Inferri Romana fuis, difcordia fenfit
Pectora, & ancipites animos, Magnumque perifie
Non fibi tum vultu femper celante timoremy
Intrepidus Superum fedes, & templa vetufti
Numinis, antiquas Macedum teftantia vires,
Circuit: & nulla captus dulcedine rerum,

Non auro, cultuque deum, non manibus urbis,
Effoffum tumulis cupide defcendit in antrum.
Illic Pellai proles vefana Philippi

Felix prædo jacet: terrarum vindice fato
Raptus: facratis totum fpargenda per orbem
Membra viri pofuere adytis: Fortuna pepercit
Manibus, & regni duravit ad ultima fatum.

Nam fibi libertas umquam fi redderet orbem,
Ludibrio fervatus erat, non utile mundo
Editus exemplum, terras tot poffe fub uno
Effe viro. Macedum fines latebrafque fuorum
Deferuit, victafque patri defpexit Athenas:
Perque Afiæ populos fatis urgentibus actus
Humana cum ftrage ruit, gladiumque per omnes
Exegit gentes. ignotos mifcuit amnes,
Perfarum Euphraten, Indorum fanguine Gangen:
Terrarum fatale malum, fulmenque, quod omnes
Percuteret pariter populos, & fidus iniquum
Gentibus. Oceano claffes inferre parabat
Exteriore mari. non illi flamma, nec undæ,
Nec fterilis Libye, nec Syrtibus obftitit Ammon.
Iffet in occafus, mundi devexa fecutus
Ambiffetque polos, Nilumque a fonte bibiffet:
Occurrit fuprema dies, naturaque folum
Hunc potuit finem vefano ponere regi:
Qui fecum invidia, qua totum ceperat orbem,
Abftulit imperium nulloque hærede relicto,
Totius fati lacerandas præbuit urbes.

Sed cecidit Babylone fua, Parthoque verendus.
Pro pudor! Eoi propius timuere fariffas,

Quam nunc pila timent populi. licet ufque fub Arcton
Regnemus, Zephyrique domos, terrafque premamus
Flagrantis poft terga Noti: cedemus in ortus
Arfacidum domino. non felix Parthia Craffis
Exigua fecara fuit provincia Pellæ.

Jam Pelufiaco veniens a gurgite Nili
Rex puer, imbellis populi fedaverat iras,
Obfide quo pacis Pellaa tutus in aula
Cæfar erat: cum fe parva Cleopatra biremi,
Corrupto cuftode Phari laxare catenas,
Intulit Emathiis ignaro Cæfare tectis;
Dedecus Egypti, Latio feralis Erinnys,

Roma