Argumentum.

In hoc carmine, ut sæpius solet, poeta quendam priorum, ad Christianam fidem propagandam missorum, alloquitur. Memoriæ ita proditur historia: In terra Britonum inter Muros, tempore Fingalis, duo erant principes; quorum alter, Dunthalino, crudelitate, et ambitione infamis, Teuthæ (sive Tuedæ, ut creditur) dominus erat; alter, Rathmor, hospitalitate et munificentiâ insignis, ad Clutham (cui nunc etiam nomen Cluda est) habitavit. Ex invidiâ Dunthalmo, aut ob privatum aliquid inter domos odium, Rathmorem in convivio interfecit; at, scelere postea cruciatus, Rathmoris filios Calthonem et Colmarem domi suæ educavit. Juvenes ad virilem ætatem proventi, ambiguas quasdam de patris cæde ulciscendâ voces protulerunt; et ideò a Dunthalmone duobus ad Teuth ripas cavernis, quò clanculum tollerentur, erant inclusi. Colmal intereà, Dunthalmonis filia, quæ secretò Calthonem amavit, eum custodiâ liberavit, et bellatoris apparatum induta, ad Fingalem unà confugiens, auxilium contra Dunthalmonem petiit. Fingal Ossianum cum trecentis ad Colmarem eripiendum bellatoribus misit. Dunthalmo, Colmare priùs trucidato, cum Ossiano prælio congressus, ipse occisus et exercitus penitùs fusus est. Calthon uxorem duxit Colmalem liberatorem, et Ossianus ad Morvenem rediit.

CALTHONN IS .CAOLMHAL.

V. 1-20.

GLAN guth na fonna do thréin,
Fhir tha tunaidh leat féin an còs,
E a' tearnadh mar shruth o bheinn
An caol-ghleann na gréine dhomhs'.
Fhir a thàinig o mhoigh nan Gall,
Mosglaidh m'anam an talla nam fleagh;
Mar na lài am bliadhnaibh thall,
Tha mi 'sìneadh mo làmh gu sleagh;
Tha mi sìneadh mo làmh tha lag,
Is an osun fo smachd mo chléibh'.
An cluinn thu, shìl na còs an craig,
Fonn o Oisian mu 'òg-ghnìomh féin?
Tha m'anamsa mu 'n aimsir mhòr;
Thill solus is sòlas do thriath.
Mar so féin a chithear a' ghrian
Is i siubhal san iar an soillse,
An déigh do ceuma gluasad fo nial,
Tullaich uaine nan sìan a' boillsge,
Na srutha gorm an sòlas sa' ghleann;
An sean laoch air lorg, is e triall,

CALTHON ET COLMALA.

v. 1-20.

EST pura vox modulorum strenuis,

O vir qui es habitans tecum ipso in caverna,
Ipsâ descendente instar rivi à monte

In angusta valle solis mihi.

Vir qui venisti à campo Gallorum,

Expergiscitur meus animus in aulâ conviviorum;

Ut in diebus annorum ultra (hos),

Sum ego tendens meam manum ad hastam ;

Sum ego tendens meam manum quæ est imbecilla,

Suspirio sub coercitione mei pectoris.*

An auscultabis, o semen cavernæ in saxo,

[ipsius?

(Modulum) melos ab Ossiano de juvenilibus factis

Est meus animus circa tempus magnum;

Rediit lux et lætitia principi.

Modo hoc ipso cernitur sol

Pergens in occidente in luce,

Postquam ejus passus se-moverunt sub nubem,

Tumulis viridibus nimborum splendentibus,

Fluentis cæruleis in lætitia in valle;

Sene heroe super baculo et eunte,

i. e. suppresso in meo pectore.

A liath chiabha lasadh m'a cheann.
Am faic fear tunaidh nan còs ciar
Sgiath mhòr Oisein an ard an talla
Fo chomhara scara nan còmhrag?
Thréig an soillse glan a balla,

Tha meirg air a balla, mo dhòghruinn!
An sgiath sin féin air thaobh an tréin,
Fir riaglaidh nan ceud'air Tuaide;
Air thaabh Dhunthalmo nam mòr bheum
Seal mu 'n thuit e fo gheur na cruaidhse.
Cluinn-sa, fhir tunaidh nan còs ciar,
Mòr sgeul air na bliadnaibh tha thall.
Mòr Rathmor nan triath ri Cluai.
Thunaidh lagaich na truaighe fo 'thlàth;
Cha do dhùnadh riamh dorsa nam buaidh,
Cuirm is fleagh a' dol suas a ghnàth.
Thàinig siol coigrich nan Gall

Le faoilte do shàr na féile;

Thog barda na duana 's na dàin;

Bhuaileadh clàrsaiche mall fo theudaibh;

Las sòlas an eudan a' bhròin.

Dunthalmo còrr, an ardain mhòir,

Ghluais e grad an còmhrag Rathmhoir:

Bhuain triath na Cluai a bhuaidh bu chòrr;

Dunthalmo fo fheirg, is e lasadh.

Thàinig fo oiche le 'shluagh;

Thuit Rathmor fo chruaidh nan lann;

Thuit e an talla nan luaidh,

Ejus canis capillis flammescentibus circa ejus caput.
An cernit vir habitationis cavernarum fuscarum
Clypeum magnum Ossiani in arduo (laqueari) aulæ
Sub signis ictuum certaminis?

Reliquit ejus splendor purus meum murum,
Est ferrugo super ejus umbonibus, meus angor !
Fuit clypeus ille ipse super latere strenui,
Viri-rectoris centuriarum apud Tuedam;
Super latere Dunthalmonis magnarum plagarum,
Antequam cecidit ille sub acie duri-ferri hujus.
Ausculta, vir habitationis cavernarum fuscarum,
Magnam historiam de annis qui sunt ultra (hos).
Fuit magnus Rathmor ex principibus juxta Glottam.
Habitabant imbecilli miseriæ sub ejus tepore;
Haud claudebantur unquam portæ victoriarum,
Epulo et convivio euntibus sursùm de more.
Veniebat semen peregrinorum Gallorum
Cum salutatione ad egregium-virum festi;
Tollebant bardi cantica et carmina;
Pellebantur citharæ lentæ sub chordis;

Flammescebat lætitia in animo luctus.

Dunthaimo eximius superbiæ magnæ,

Processit ille ocyùs in certamen Rathmoris:

Adeptus est princeps Glottæ victoriam, quæ erat

Dunthalmó sub irâ, et is flammescens,

Venit sub nocte cum suis copiis ;

Cecidit Rathmor sub duro-ferro telorum;

Cecidit ille in aulâ laudum,

[egregia;