neghensten dach van augustus doer iherusalem ende quamen opten berch van syon omtrent seven vren voer middaech, ghinghen wij voert cloester der minrebroederen van onse ezelen ende sijn van Japha. viij. grote duytsche milen tot iherusalem. Item Onse vrouwen mit die kinder werden terstont int sustere cloester ghebracht, alsoe dat sij voer dese eerste reyse niet mit ons en waren int minrebroeder cloester Ende wij ghinghen van stonden an int minrebroeder cloester, al daer voer ons van stonden an een misse werde ghelesen die wij mit groter devotien hoorden ende als dese misse wt was, was bij den selven outaer in cenaculo domini een tafel ghedeckt ende deden aldaer ons middach mael ende als wij guet scyer gemaeckt hadden Soe werden ons elcks gegeven een cleet van tapesserie ende een oorkussen van leer daer wij op souden slapen, die welke daer toe gheordoneert sijn voer die pellegrums. ende wij werden ghebracht in die patriarch van iherusalems huus twellick was ons logijs welke huus gevluchten staet dicht an den tempel van Calvarien Alsoe dat wij doer een veynster muchten syen Soe dick alsset ons ghelyefden, dat heilige graft Ende muchten oock tot allen tijden climmen boven op den berch van Calvarien, also dicke alsset ons gheliefden, aldaer wij oversyen muchten ghans iherusalem ende muchten onse devotie pleghen bij daghe ende bij nachte Ende rusten desen nacht opter aerden, herdt ende wel op die deken, ende dat leren kussen onder onse (hoofden) Ende waren oock seer muede. Item Ic hebbe gheseyt, als datmen alle die heilighe plaetsen niet al in enen dach mach versoken binnen ende buyten die stadt van iherusalem, mer mitter tijt alle daghe wat, nae dattet godt gheeft, ende alsoe sal ic oock onse processien bescriven van daghe tot daghe, alsoe wij die heilighe plaetsen versocht hebben, die een voer, die anderen dach na, alsoe ghi int vervolch hoeren sult Ende

ghi sult weten voer een seker reghel, dat wij int ghemeyn alle processien beghinnen opten berch van syon ende aldaer wederom eynden.

HOE ENDE IN WAT MANIEREN WIJ PEREGRIJNEN GHEHOUDEN HEBBEN ONSE EERSTE PROCESSIE, DRAGHENDE IN ONSEN HANDEN YGHELICK EEN WASLICHT.

Ten eersten soe sult ghi weten, naedemael wij onse nachtrust hadden ghenomen ints patriarchs huus ende gheworden was schoen dach den .x dach in augusto, ende was sinte louweris dach, ghinghen wij ghesamender hant wt des patriarchs huus totten berch van syon int minrebroeder cloester, aldaer voer ons ghesonghen wert een schoene heerlike singhende misse ende onder dese misse wert ons ghedaen een kurte collatie, van patientie die wij hebben musten int versoken der heiligher plaetsen, overmidts dat gheen dat ons anghedaen soude worden van die heydenen, overmidts menigherley bespottinghe. Item Vermaenden ons die predicant tot devotien, die wij nv bijsonder schuldich waren te maken tot dancke ende tot love der heiligher drievoudicheit ende deser gheliken veel Ende als dese singhende misse wt was Soe namen wij allegader elcks een barnende karse van was in onsen handen ende hielden onse eerste processie in manieren na ghescreven. Nota. Een schoen silveren verghulden cruus worden voer ons ghedraghen ende vollichden daer alleghader after an Ende quamen aldereerst onder die kercke van die minrebroeders ende daer boven is die plaetse daer onsen heer ihesus ghebenedijt ath sijn laetste avont mael ende daer is oflaet van allen sonden. Item Inden anderen hooke der kerricken is die plaetse daer onsen heer ihesus ghebenedijt sijn discipulen hoer vueten wyesch ende aldaer is oflaet van. Item Van hyer voorts buyten gegaen ende

1

ons werde ghewesen die plaetse daer onsen heer opten heiligen pinxter dach sant sijn jongheren den heilighen gheest ende daer is oflaet. Item Ghi sult weten dat dese drie heilighe plaetsen voerschreven al boven sijn verburghen inder kercken der minrebroederen mer op dit pas en muchten wij daer niet in want den turck die kerck die minrebroederen ontnomen hadde om ghaven vanden joden, die hoer coningen van ysrahel daer legghen beghraven. mer die broeders hoopten dese kercke kurts weder te crighen alsoe den turck hem des belooft hadde duen wij daer waren. Item Inden hoock vant pant der bruederen staet een cleyn cappellekijn aldaer onsen heer openbaerde sijn discipulen ende nae sinte thomas duen hij seyde steeckt v hant in mijn sijde thomas ende en wilt niet wesen ongheloevich mer ghelovich. ende daer is of laet. Item Van hyer ghinghen wij voorts al buyten dat cloester daer staen twee ofte drie stenen ende is die plaetse daer die apostolen koren, doer in gheven des heiligen geest sinte mathijs tot een apostel in die plaetse daer Judas wt ghevallen was, ende aldaer is oflaet. Item Een weynich voorts is een plaetse ronts omme beleghen mit stenen ende is viercant ende is die plaetse daer die moeder goods starf ende daer staen midtsen in, twee ofte drie grote stenen van der cappelle die daer plach te staan ende aldaer is aflaet Item Daer bij staet een steen ghemetst in die muyer ende daer plach te staen een schone cappelle ende aldaer plach sinte Johan evangelist misse te duen voer maria die mueder goods ende aldaer is oflaet. Item Van hyer ghinghen wij voorts in Cayphas huus ende is een schone cappelle Ende die steen vant hoghe outaer is die selfde steen den welke wij lesen dat vanden engel vanden graffe ons heren gheleyt was. Item Daer werden oeck ghewesen Ende wasser in een naw duyster ghat staende neffens den hoghen outaer an die lechter sijde ende is die plaetse daer

die Joden ihesum in sloten ter tijt toe dat die overste der Joden den raet ghehouden hadden wat sij mit ihesum woude duen. Ende leet onsen heer ihesus ghebenedijt in dit nauwe ghat al die nacht alsoe veel vyleynicheits alsoe datmen des niet wel lichteliken en soude moghen bescriven ende dese stede is genoemt die karcker ons heren Ende hoe wel dit inden evangelium niet wtghesproken ghevonden en wert, Want niet alle die dinghen die christo gheschieden bescreven sijn, Nochtans om dat openbaerlick dese heilige stede huydens daghes noch daer is ende die ghetuyghenissen die daer of bewijst werden en sal niemant hem laten duncken dattet vreemt ofte loghentael is. Item Om die eerwaerdicheit der passien Christi Soe trecken wij peregrijnen onse schuenen wt ende betreden bloets vuets. dese plaetse genoemt sinte salvatoers daer hyer voertijts ghestaen heeft dat grote hoockhuus cayphe in welke onsen heer ihesus bespot wert ende sijn ghebenedide aensicht bedeckt. In sijnen heilighen hals gheslaghen wert ende alle die nacht swaerliken ghepijnt wert. Nota. In die plaetse recht voer die cappelle staet een cleyn boomkijn mit steenen omme beleghen ende is die plaetse daer petrus vanden heer sijnen meester an worden ghesyen ende den haen crayde ende petrus schreyde seer bitterliken. hier is oflaet. OO Item Wt dese selfde plaetse ofte hoff staet een straet neffens Cayphas huus ter rechterhant staet een steen inden hooke in welke stede maria stont als petrus alre bitterlickste schreyende wt quam wt die zale des princes der priesteren Waer om hij van screyen, marie die gloriose maghet vraghende na haren sone, niet antwoorden en muchte. Daer heeft oock die ghebenedide maghet maria, die begheerlick was te weten van haren sone, verwachte tot smerghens toe waneer sij ihesum ghebonden wt leyden tot pylatum den rechter, daer die alre bedroefste moeder haren lieven soon navollechde. Item Van

daen quamen wij ter plaetsen daer ihesus ghebenedijt sijn discipulen sant ende gheboet hoer dat sij souden ghaen preken doer die vier hoken vander werlt dat evangelium alle creatueren. Item Bij dese plaetse daer staet dat susteren cloester ende is licht alsoe verde vant minrebroeder cloester alsmen mit enen appel werpen soude Ende in dit cloester waren onse vrouwen ende kinderen in bewaert Ende vysenteerden alle die heilighe plaetsen mit ons, als wij beghonsten quamen sij wt dat cloester ende als die processie ten eynde was, wederom int convent. Item Recht neffens die poorte van dit susteren clooster staet die stede daer die eerste martelaer sinte steven Sinte ghamaliel die leraer des apostels sinte pauwels ende Abibas sijn soon ende Nycodemus anderwerfs beghraven waren. Item Voorts ghaende after dese voerscreven verboden cappelle is die plaetse daer dat paeslam ghebraden ofte ghecookt wert. ende daer wert oock dat water ghewermt daer ihesus ghebenedijt sijnen discipulen haer vueten mede wyesch. Item Hyer bij wert oock ghewesen die plaetse daer davidt penitencie doende voerden dootslach urie. denwelken hij gheboden hadde voer in die strijdt gheset te werden, die . vij. psalmen die wij die psalmen van penitencien heeten ghemaeckt heeft Sonder twijfel doer ingheven des heiligen geests. Nota. Neffens tcloester legghen twee stenen opten enen plach onsen heer ihesus ghebenedijt te sitten preken dat vollick ende opten anderen steen so plach die moeder Jesu maria gebenedijt op te sitten hoeren haer lieve kint preken. Item Vlus hyer bij staet een pylaer besijden ander kercken ende aldaer soe plach die moeder goods te rusten waneer sij die heilighe plaetsen versocht hadde ende in dese pylaer is alte wonderlike virtuyt van costeliken roocke, het wellick eerst cortelanck bevonden is. Want daer is een cleyn ghaetkijn in dese selfde pylaer daer alte wonderliken sueten roocke wt ghaet Ende soe wat ghij daer in steeckt ruyket zeer zuet, als ic selver