144 D. J. JUVENALIS SATIRA SEPTIMA.
Dùm petit, aut thermas, aut Phoebi balnea, dicat
Nutricem Anchise, nomen patriamque noverca
235 Anchemoli; dicat quot Acestes vixerit annos,
Quot Siculus Phrygibus vini donaverit urnas.
Exigite ut mores teneros ceu pollice ducat,
Ut si quis cerâ vultum facit: exigite ut sit
Et pater ipsius cœtûs, ne turpia ludat.
240 Hæc, inquit, cures, et cùm se verterit annus

Accipe, victori populus quod postulat, aurum.

9

dùm in balnea thermasve se conferunt, interroget quæ fuerit Anchisa nutrix; quod nomen, quæ patria noverca Anchemoli, respondeant sine ullá hæsitatione: ut dicant quamdiù Acestes vitam produxerit, quot vini cados Æneæ discedenti e Sicilia dederit. Exigite prætereà ut teneros adolescentum mores sic informent, quasi si quis vasculum ex argillá, vel effigiem e molli cerá fingeret: ut pueros paterná caritate complectantur, ut observent ne quid inter ludendum contra modestiam et pudorem peccent. Fac ista diligenter procures, ait magistro parens pueri, anno exacto tibi dabitur pecunia summa, qualem populus colligit, et victori gladiatori donandam, ab iis qui ludis gladiatoriis intersunt, postulat.

233. Thermas. Thermæ, balnea calida, des étuves.

Phœbi. Nomen balneatoris, 235. Anchemoli. Sive, ut quibusdam placet, Archemori. Fuit ille filius Rhæti, Marrubiorum regis in Italiâ, 'qui, teste Servio, Casperiam novercam temeravit. Virg. lib. x, 7.388.

V.

Acestes. Siciliæ rex, a quo Eneas exceptus, et multis generosi vini cadis donatus. Virg. En. 1, v. 200.

237. Pollice. Argilla, cera, digitis fingitur, et in opus du

citur.

240. Se verterit. Annus in seipsum veluti revertitur, cùm desiit.

SATIRA VIII.

VITI

ARGUMENTUM ET SYNOPSIS.

ITIA nobilium insectatur,

STEMMATA quid faciunt? quid prodest, Pontice, longo
Sanguine censeri, pictosque ostendere vultus
Majorum, et stantes in curribus Æmilianos,
Et Curios jam dimidios, nasumque minorem
Corvini, et Galbain auriculis nasoque carentem?
Quis fructus generis tabulà jactare capaci
Fumosos equitum cum dictatore magistros,

5

QUID emolumenti aut veræ solidæque laudis habet, Pontice, præclarus ordo nobilium avorum in antiqui generis serie descriptus? Quid juvat longam vetustæ familiæ propaginem, in censorum libros referre? ostentare majorum depictas imagines; invectos quadrigis Æmilianos; Curios dimidia jam parte propter vetustatem exesos; Corvinum naso diminutum ; Galbam non tantùm naso, sed auribus etiam truncatum? Quæname nobili genere utilitas et gloria capi potest, si quis ingenti et ampla tabulá commonstret venditetque dictatores, et adjunctos illis magistros equitum, fumo et vetustate obsoletos, idemque ante Lepidorum imagines vitam infamem et flagitiosam vivat? Quid afferunt tibi decoris et ornamenti tot heroum bellică virtute pulchrisque laboribus insignium

1. Stemmata. Stemma est propriè corona, præsertim è floribus; vulgò sumitur pro gentilibus insignibus, pro arbore, ut aiunt, prosapiæ et consanguinitatis, un arbre généalogique.

Pontice. Vel amicus Juvenalis est, vel nobilis arrogans, claritate generis inflatus.

2. Censeri. Estimari, laudari, a censoribus notari.

3. Emilianos. Duo Scipiones memorantur; alter Africanus major dictus, alter Africanus minor; qui etiam SeiJUVENAL.

in

pio Emilianus vocatur
,quia
genitus Paulo Emilio domito-
re, adoptatus deindò fuit a
filio majoris Africani. Idem
Carthaginem delevit, Numan-
tiam cepit; undè etiam Nu-
mantinus est appellatus. Lege
od. 7, lib. iv Horat. pag. 248.

4. Curios. Sat. 11, notâ. 3. 5. Corvini. Sat. 1, notâ. 93. Galbam. Septimum inter Cæsares.

7. Dictatore. Dictator, magistratus apud Romanos extraordinarius et fermè semes tris difficillimis reipub. tem

7

Si coram Lepidis malè vivitur? Effigies que
Tot bellatorum, si luditur alea pernox
Io Ante Numantinos? si dormire incipis ortu
Luciferi, quò signa duces et castra movebant?
Cur Allobrogicis, et magnâ gaudeat arâ
Natus in Herculeo Fabius lare? si cupidus, si
Vanus, et Euganeâ quantumvis mollior agnâ,
15 Squalentes traducit avos, emptorque veneni,

descripti vultus, si Numantinis veluti spectantibus et exprobrantibus, totam noctem in aleá traducis? si lectum petis oriente Lucifero, quo tempore duces sublatis signis relinquebant castra et hostem invadebant? Cur majores suos quibus cognomen Allobrogicum meritò datum est, jactet Fabius, in ea domo natus, quò originem ducit ab' Hercule? Cur celebrem aram eidem deo consecratam, ejusque sacra suæ familia hereditaria esse glorietur, si turpissimis cupiditatibus deditus, si ambitiosus, si ove Pataviná mollior, si veneficus, priscas avorum suorum effigies dedecorat, inseritque

poribus creabatur, ac summum in republicà jus belli pacisque

obtinebat: nomen ex co sumpsit quod a consule diceretur, hoc est, crearetur. Statim atque dictus erat, aliquem magistrum equitum nominabat, primarium exercitus ducem, qui tamen sine arbitrio nutaque dictatoris gerere nihil poterat.

id est,

Fumosos. Fuligine obsitos, ob vetustatem, et fumo prop ter ignem qui vulgò accende batur in atriis, ubi prostabant illæ imagines.

8. Lepidis. Sat. 1, notâ 195. 10. Numantinos. Suprà, notå 3.

11. Luciferi. Inter septera planétas numeratur Venus. Circa solem vertitur, cùmque illum præcedit, Lucifer appellatur, et omnium stellarum postrema cerni desinit; cùm subsequitur solem, Hesper, seu Vesper dicitur, et noctem quasi inducit.

1. Allobrogicis. Q. Fabius

Maximus, reportatâ de Allobrogibus et Arvernis ad Isaram fluvium insigni victoriâ, cæsis hostium millibus centum et viginti, anno U. C. 633, cognomen Allobrogici sibi suisque posteris peperit; ejus filius a paternâ virtute degener vitam in luxu et voluptatibus exegit: hunc vates objurgat.

Magna ará. Roniæ, ad circum Flaminium, vise batur ingens ara, Herculi sacra, ipsi olim ab Evandro dedicata, et ara maxima nuncupata. Hujus procuratio genti Fabiorum, qui se oriundos ab Hercule dictitabant, concessa.

14. Euganed. Euganei: Italiam incoluerunt prope Altinum et Patavinuni. Ibi ovium lanæ mollissimæ.

15. Squalentes. Avos, vel imagines vetustate ac fumo sorvel homines incompdidas: tos, et cultum corporis negli gentes. 16

· Traducit. Sat. vir Traducit.

notậ

Frangendâ miseram funestat imagine gentem?
Tota licèt veteres exornent undique cera
Atria, nobilitas sola est, atq e unica virtus.
Paulus, vel Cossus, vel Drusus moribus esto:.
Hos ante effigies majorum pone tuorum :
Præcedant ipsas illi, te consule, virgas.
Prima mihi debes animi bona. Sanctus haberi,`
Justitiæque tenax factis dictisque mereris?
Agnosco procerem. Salve, Getulice, seu tu
Silanus, quocumque alio de sanguine rarus
Civis, et egregius patriæ contingis ovanti.
Exclamare libet populus quod clamat, Osiri
Invento. Quis enim generosum dixerit hunc, quí

20

25

illis funestam imaginem suam, dignam profectò quæ, ad obliterandam scelerati hominis memoriam, tollatur ex illo numero, et non sine dedecore infelicis familiæ, confringatur? Quamvis atria vetustis e cerá imaginibus tota refulgeant, in solâ tamen virtute posita nobilitas est. Paulus sane, Cossus vel Drusus esto, sed moribus; neque vacuum duntaxat illorum nomen, sed virtutes repræsenta. Has avorum tuorum imaginibus præpone: ac si consulatum geris, fac ut eædem illæ sint illustriora tuæ dignitatis ornamenta, quàm fasces duodecim qui ante consules gestari solent; si dici nobilis et haberi a me cupis, animi decora præclarasque dotes in te primùm exhibe. Si ea quæ dicis, quæ facis, hanc tibi jure laudem arrogant, ut vir optimus, et æqui servantissimus meritò dicaris, nobilem te agnosco, saluto libentissimè appelloque Getulicum, aut Silanum, aut quocumque demum honorifico nomine appellari malueris. Quacumque tandem e stirpe sis procreatus, bet patria tua, quòd te ad felicitatem publicam editum præstanti virtute civem et rarum hisce temporibus, gratuletur; neque temperare mihi possum, quin erumpam in voces lætitia plenas, ut Ægyptii solent, cùm Osiridem suum invenerunt. Et

16. Funestat. Ea domus in quâ quispiam esset mortuus contaminata censebatur. Hinc sumpta metaphora.

17. Veteres cera. Antique majorum imagines, e cerâ factæ.

21. Præcedant. Fac ut priùs te celebrent homines propter tuas virtutes, quàm propter dignitatis tuæ, v. g. consula tûs, insignia.

Firgas. Fasces qui a licto

ha

ribus duodecim, quòcumque pergeret, ante consulem deferebantur. Satirâ v, notâ 110.

22. Prima, etc. Nobilein animus facit, inquit Seneca, epist. 44, non atrium plenum fumosis imaginibus, etc.

24. Getulice. Cognomentum hoc fuit Cossi.

25. Silanus, Vir strenuus, Scipionis legatus, Pœnos in Africa domuit, etc.

Indignus genere, et præclaro nomine tantùm
30 Insignis? Nanum cujusdam Atlanta vocamus:
Ethiopem cygnum parvam, extortamque puellam,
Europen. Canibus pigris, scabieque vetustâ
Lævibus, et siccæ lambentibus ora luceroæ,
Nomen erit pardus, tigris, leo; si quid adhuc est
35 Quod fremat in terris violentiùs. Ergò cavebis,
Et metues, ne tu sic Creticus, aut Čamerinus.
His ego quem monui? Tecum est mihi sermo,
Plance; tumes alto Drusorum sanguine, tanquam
Feceris ipse aliquid, propter quod nobilis esses;
40 Ut te conciperet, quæ sanguine fulget Iuli,

Non quæ ventoso conducta sub aggere texit.

Rubelli

verò quis hunc nobilem appellaverit, qui cùm se indignum genere suo præbeat, nihil quo glorietur præter illustre nomen habet? Accidit aliquandò, ciam jocari volumus, ut pigmæum Allantem appellemus: nigrum instar Ethiopis vocemus cygnum; ut puella exiguo et distorto corpore deformis, Europe dicatur. Vetuli canes, depiles, scabiosi, siccas lambere lucernas soliti, vocantur pardi, leones, tigres, et si quod ferocius animal est. Cave ne tu ad hunc modum Creticus, aut Camerinus appelleris. Quem verò hæc petit oratio? quem insector? te, Rubelli Plance, cui magnos nimirùm spiritus facit illa nobilitas, quam e Drusorum stirpe ducis ; perinde quasi hanc tuis egregiis facinoribus consequutus fores, meruissesque habere matrem e Julia gente, ab lulo, Ascaniï filio, propagatá, potiùs quàm vilem e plebe mulierculam, quæ operam suam alienis telis in aggere Tarquinii texendis locare solet.