Page images
PDF
EPUB

M. TULLI CICERONIS

BRUTUS

DE

CLARIS ORATORIBUS.

Cum e Cilicia decedens Rhodum venissem et eo mihi de Q. 1 Hortensi morte esset allatum, opinione omnium maiorem animo 1 cepi dolorem. Nam et amico amisso cum consuetudine iucunda tum multorum officiorum coniunctione me privatum videbam, et interitu talis auguris dignitatem nostri collegi deminutam dolebam; qua in cogitatione et cooptatum me ab eo in collegium recordabar, in quo iuratus iudicium dignitatis meae fecerat, et inauguratum ab eodem; ex quo augurum institutis in parentis eum loco colere debebam. Augebat etiam molestiam quod magna 2 sapientium civium bonorumque penuria vir egregius coniunctissumusque mecum consiliorum omnium societate alienissumo rei publicae tempore exstinctus et auctoritatis et prudentiae suae triste nobis desiderium reliquerat; dolebamque quod, non, ut

1. Cicero war im J. 703 (51) als Proconsul nach Cilicien gegangen und kam auf der Rückreise nach Rom im Anfang August 704 (50) nach Rhodos. Die Nachricht von dem naben Ende des Hortensius 'meldete ihm Caelius, epp. ad fam. VIII, 13, 2: Q. Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat. Vgl. ad Att. VI, 6, 2: de Hortensio te certo scio dolere, equidem excrucior.

cepi. 147.

cooptatum. Die Ergänzung der Priestercollegien geschah durch drei Acte. Durch zwei Mitglieder des Collegiums wurden die aufzunehmenden Mitglieder, wahrscheinlich drei, vorgeschlagen (nominare); der Vorschlagende musste durch einen Eid bekräftigen, dass er den Candidaten für den würdigsten halte.

Hierauf erfolgte die eigentliche cooptatio durch das Collegium, es ist nicht bekannt unter welchen Formen. Sie sank zu einer Förmlichkeit herab, seitdem die freie Selbstergänzung durch die lex Domitia 650 (104) in der Weise beschränkt war, dass das Volk in den Comitien aus den vorgeschlagenen Candidaten wählte. Endlich erfolgte die Weihe zum Priesteramt, inauguratio. Das Verhältniss der Augurn unter einander wurde als ein sehr nahes und inniges aufgefasst; de orat. II, 49, 200: pro meo sodali, qui mihi in liberum loco more maiorum esse deberet. Cicero war im J. 701 (53) an Crassus Stelle Augur geworden. Phil. II, 2, 4: me augurem a toto collegio expetitum Cn. Pompeius et Q. Hortensius nominaverunt, nec enim licebat a pluribus nominari.

plerique putabant, adversarium aut obtrectatorem laudum mearum, sed socium potius et consortem gloriosi laboris amiseram. 3 Et enim si in leviorum artium studio memoriae proditum est, poetas nobiles poetarum aequalium morte doluisse, quo tandem animo eius interitum ferre debui, cum quo certare erat gloriosius quam omnino adversarium non habere? cum praesertim non modo numquam sit aut illius a me cursus impeditus aut ab illo meus, sed contra semper alter ab altero adiutus et communi4 cando et monendo et favendo. Sed quoniam perpetua quadam felicitate usus ille excessit e vita suo magis quam suorum civium tempore et tum occidit, cum lugere facilius rem publicam posset, si viveret, quam iuvare, vixitque tamdiu quam licuit in civitate bene beateque vivere: nostro incommodo detrimentoque, si est ita necesse, doleamus, illius vero mortis opportunitatem benevolentia potius quam misericordia prosequamur, ut, quotienscumque de clarissumo et beatissumo viro cogitemus, illum potius 5 quam nosmet ipsos diligere videamur. Nam si id dolemus quod eo iam frui nobis non licet, nostrum est id malum quod modice feramus, ne id non ad amicitiam, sed ad domesticam utilitatem referre videamur; sin, tamquam illi ipsi acerbitatis aliquid acciderit, angimur, summam eius felicitatem non satis grato animo 2 interpretamur. Et enim si viveret Q. Hortensius, cetera fortasse 6 desideraret una cum reliquis bonis et fortibus civibus, hunc aut

2. glor. laboris bezieht sich auf die Studien und die Thätigkeit als Redner.

3. leviores artes, wie leviora studia (Cat. 14, 50), nach römischer Vorstellung Kunst (70), Poesie und Wissenschaft im Gegensatz ernsthafter d. h. praktischer Beschäftigung.

poet. nob. Cicero denkt wohl besonders an Sophokles. Vit. Eurip. 10: λέγουσι δὲ καὶ Σοφοκλέα ἀκούσαντα, ὅτι ἐτελεύτησεν Εὐριπίδης, αὐτὸν μὲν ἱματίῳ φαιῷ προελθεῖν, τὸν δὲ χορὸν καὶ τοὺς ὑποκριτὰς ἀστεφανώτους εἰσαγαγεῖν ἐν τῷ προαγώνι.

cum praes. 190. So ganz ungetrübt war das Verhältniss zwischen beiden nicht immer gewesen. Dass sie in manchen Verhandlungen einander gegenüber standen, wie im

Verrinischen Process, trug dazu kaum etwas bei. Aber Cicero giebt ihm mitunter Lauheit, ja Feindseligkeit Schuld, und meinte, sein glänzend geführtes Consulat habe Hortensius eine Zeitlang verstimmt (323).

4. felicitate. 329. ad fam. II, 16, 3: memini in hoc genere gloriari solitum esse familiarem nostrum Q. Hortensium, quod numquam bello civili interfuisset.

5. grato animo, gegen die Götter. de orat. III, 2, 8: ei rei publicae casus secuti sunt, ut mihi non erepta L. Crasso a dis immortalibus vita, sed donata mors esse videatur.

interpr. 'auffassen'. Plin. epp. II, 13: beneficia - tam grate interpretatur. Seneca epp. 81, 25: quidquid accidit benigne interpretando levat. 6. boni cives und ähnliche Aus

praeter ceteros aut cum paucis sustineret dolorem, cum forum populi Romani, quod fuisset quasi theatrum illius ingeni, voce erudita et Romanis Graecisque auribus digna spoliatum atque orbatum videret. Equidem angor animo, non consili, non ingeni, 7 non auctoritatis armis egere rem publicam, quae didiceram tractare, quibusque me assuefeceram, quaeque erant propria cum praestantis in re publica viri, tum bene moratae et bene constitutae civitatis. Quodsi fuit in re publica tempus ullum, cum extorquere arma posset e manibus iratorum civium boni civis auctoritas et oratio, tum profecto fuit, cum patrocinium pacis exclusum est aut errore hominum aut timore. Ita nobismet ipsis accidit ut, 8 quamquam essent multo magis alia lugenda, tamen hoc doleremus, quod, quo tempore aetas nostra perfuncta rebus amplissumis tamquam in portum confugere deberet, non inertiae neque desidiae, sed oti moderati atque honesti, cumque ipsa oratio iam nostra canesceret haberetque suam quandam maturitatem et quasi senectutem, tum arma sunt ea sumpta, quibus illi ipsi, qui didicerant eis uti gloriose, quemadmodum salutariter uterentur, non reperiebant. Itaque ei mihi videntur fortunate beateque vixisse cum in 9 ceteris civitatibus tum maxume in nostra, quibus cum auctoritate rerumque gestarum gloria tum etiam sapientiae laude perfrui

drücke, wie optumi, fortes und im Griechischen αγαθοί, καλοὶ κἀγαJoí sind Parteiausdrücke geworden für die Aristokraten, und meistens in diesem Sinn zu verstehen.

7. non egere, 'dass sich kein Bedürfniss zeigt', weil die streitenden Parteien nur im Kriege Rettung suchten.

mor. et const. Mores und leges, ἤθη und νόμοι, galten unzertrennlich als Grundlagen des Staatslebens.

posset. Die Zeitverhältnisse waren so, dass ein patriotischer Mann durch sein Ansehen und seine Beredsamkeit die Parteien hätte versöhnen können, wenn man nicht unverständiger Weise zum Kriege gedrängt hätte. ad fam. XVI, 12, 2. сит posset bezeichnet den Zustand, cum - est den Zeitpunkt.

[ocr errors][merged small]

schen Partei, der es an Einsicht und Entschlossenheit fehlte.

8. quamquam verbindet Cicero mit dem Indicativ, wo wie hier einfach das Thatsächliche bezeichnet werden soll. Der Conjunctiv ist durch eine Attraction zu erklären, welche die Fassung des Hauptsatzes ut - doleremus veranlasst hat; wie Phil. VI, 1, 3: haec sententia ita per triduum valuit, ut, quamquam discessio facta non esset, tamen omnes mihi assensuri viderentur. Aehnlich ist z. B. acad. II, 3, 9: cum eo nos postridie venissemus quam apud Catulum fuissemus u. a.

canesc. Quint. XI, 1, 31: neque tam plenum (orationis genus) et erectum et audax et praecultum senibus convenerit, quam pressum et mite et limatum, et quale intellegi vult Cicero, cum dicit, orationem suam coepisse canescere.

matur. 318.

perfrui, 'bis ans Ende geniessen'.

« PreviousContinue »