a Praetore urbano et maiore parte Tribunorum plebis tutor ex lege Atilia; in provinciis vero a Praesidibus provinciarum ex lege Iulia et Titia. (S 1.) Sed et si testamento tutor sub condicione aut die certo datus fuerat, quamdiu condicio aut dies pendebat, ex hisdem legibus tutor dari poterat. Item si pure datus fuerat, quamdiu nemo ex testamento heres existat [al. existebat], tamdiu ex

a Praetore urbano et maiore parte Tri-
bunorum plebis, qui Atilianus tutor
vocatur; in provinciis vero a Praesidi-
bus provinciarum ex lege Iulia et Ti-
tia. (§ 186.) Et ideo si cui testamento
tutor sub condicione aut ex die certo da-
tus sit, quamdiu condicio aut dies
pendet, tutor dari potest;
item si pure datus fuerit,
quamdiu nemo heres exi-
stat, tamdiu ex iis legibus tutor peten-
dus est: qui desinit tutor esse postea
quam quis ex testamento tutor esse
coeperit. (§ 187.) Ab hostibus quo-
que tutore capto ex his legibus tutor
datur, qui desinit tutor esse, si
is qui captus est in civitatem rever-
sus fuerit: nam reversus recipit
tutelam iure postliminii.

1) ef. fr. 1. 3. 19. 23. 24. D. de tut. dato.

2) est e. 30. C. de episcop. audientia. ef. Cod. V. 70. e. 7. § 5.

hisdem legibus tutor petendus erat: qui desinebat tutor esse, si condicio extiterit aut dies venerit aut heres extiterit. (s. 2.) Ab hostibus quoque tutore capto ex his legibus tutor petebatur, qui desinebat esse tutor, si is qui captus erat in civitatem reversus fuerat: nam reversus recipiebat tutelam iure postliminii.

§ 3. Sed ex his legibus tutores pupillis desierunt dari, posteaquam primo Consules pupillis utriusque sexus tutores ex inquisitione dare coeperunt, deinde Praetores [al. Praetor] ex constitutionibus. nam suprascriptis legibus neque de cautione a tutoribus exigenda, rem salvam pupillis fore, neque de compellendis tutoribus ad tutelae administrationem quicquam cavetur. (§ 4.') Sed hoc iure utimur, ut Romae quidem Praefectus urbi vel Praetor secundum suam iurisdictionem, in provinciis autem Praesides ex inquisitione tutores crearent, vel magistratus iussu Praesidum, si non sint magnae pupilli facultates. (§ 5.2) Nos autem per constitutionem nostram et huiusmodi difficultates hominum resecantes, nec expectata iussione Praesidum, disposuimus, si facultas pupilli vel adulti usque ad quingentos solidos valeat, Defensores civitatum una cum eiusdem civitatis religiosissimo antistite, vel apud alias publicas personas, vel magistratus, vel Iuridicum Alexandrinae civitatis, tutores vel curatores creare, legitima cautela secundum eiusdem constitutionis normam praestanda, videlicet eorum periculo qui eam accipiunt.

$188. Ex his apparet quot sint species tutelarum. si vero quaeramus, in quot genera hae species deducantur, longa erit disputatio: nam de ea re valde veteres dubitaverunt, nosque di

*) al.: alias personas, id est (omisso apud); al.: publicis personis; al. aliter. a) cfr. 11. pr. D. de test. tut. (26. 2.) fr. 9. § 2. 3. D. de ration. distrah. (27. 3.) b) cf. Ulp. XI. 2. Paul. fr. 7. pr. D. de cap. minut. (4. 5.)

GNEIST INSTITUTIONES.

4

ligentius hunc tractatum exsecuti sumus et in edicti interpretatione, et in his libris quos ex Quinto Mucio fecimus. hoc solum tantisper sufficit admonuisse, quod quidam quinque genera esse dixerunt, ut Quintus Mucius; alii tria, ut Servius Sulpicius; alii duo, ut Labeo; alii tot genera esse crediderunt, quot etiam species essent.

§ 6. Impuberes autem in tutela esse naturali iuri conveniens est, ut is qui perfectae aetatis non sit alterius tutela regatur.

$ 189. Sed inpuberes quidem in tutela esse omnium civitatium iure contingit; quia id naturali rationi conveniens est, ut is qui perfectae aetatis non sit alterius tutela regatur. nec fere ulla civitas est, in qua non licet parentibus liberis suis inpuberibus testamento tutorem dare quamvis, ut supra diximus, soli cives Romani videantur tantum liberos in potestate habere. ($ 190.) Feminas vero perfectae aetatis in tutela esse fere nulla pretiosa ratio [cf. § 144] suasisse videtur. nam quae vulgo creditur, quia levitate animi plerumque decipiuntur, et aequum erat eas tutorum auctoritate regi, magis speciosa videtur quam vera. mulieres enim quae perfectae aetatis sunt ipsae sibi negotia tractant, et in quibusdam causis dicis gratia tutor interponit auctoritatem suam; saepe etiam invitus auctor fieri a Praetore cogitur. (S 191.) Unde cum tutore nullum ex tutela iudicium mulieri datur: at ubi pupillorum pupillarumve negotia tutores tractant, eis post pubertatem tutelae iudicio rationem reddunt. (§ 192.) Sane patronorum et parentum legitimae tutelae vim aliquam habere intelleguntur eo, quod hi neque ad testamentum faciendum, neque ad res mancipi alienandas, neque ad obligationes suscipiendas auctores fieri coguntur, praeterquam si magna causa alienandarum rerum mancipi obligationisque suscipiendae interveniat. eaque omnia ipsorum causa constituta sunt, ut quia ad eos intestatarum mortuarum hereditates pertinent, neque per testamentum excludantur ab hereditate, neque alienatis pretiosioribus rebus susceptoque aere alieno minus locuples ad eos

$ 7. Cum igitur pupillorum pupillarumque tutores negotia gerunt, post pubertatem tutelae iudicio rationem reddunt.

a) Cato apud Livium XXXIV. 2: Maiores nostri nullam, ne quidem privatam rem agere feminas sine auctore tutore voluerunt, in manu esse parcntum, fratrum, virorum. Cic. pro Mur. c. 12. § 27: Mulieres omnes propter infirmitatem consilii maiores in tutorum potestate esset voluerunt. Isidor. Origg. IX. 7. § 30: propter ipsam animi levitatem. Ulp. XI. 1. et propter sexus infirmitatem, et propter forensium rerum ignorantiam. cf. Ulp. fr. 1. pr. D. de legit. tut. (26. 4.)

b) cf. Ulp. XI. 25. 27. Gai II. 122.

c) de causis in quibus auctoritas tutorum necessaria videbatur cf. Ulp. I. 17. XI. 20-22. 24. 27. Gai. I. 176. 178. 180. 184. 195. II. 47. 80 sq. 85. III. 91. 108. 171. 176. Cic. pro Caec. c. 25. pro Flacco c. 34. Vat. fragm. § 1. 45. 259.