Page images
PDF
EPUB

To. idem iuris est, si generaliter omnibus legaverit: QUICUMQUE AD FUNUS MEUM VENERIT. in eadem causa est quod ita relinquitur: QUI

CUMQUE FILIO MEO IN MATRIMONIUM FILIAM SUAM CONLOCAVERIT, EI HERES MEUS X MILIA DATO. illud quoque in eadem causa est quod ita relinquitur: QUI POST TESTA

MENTUN

CONSULES DESIGNATI

ERUNT, aeque incertis personis le-
gari videtur. et denique aliae mul-
tae huiusmodi species sunt. Sub
certa vero demonstratione incertae
personae recte legatur, velut: Ex

COGNATIS MEIS QUI NUNC SUNT QUI
PRIMUS AD FUNUS MEUM VENERIT,

EI X MILIA HERES MEUS DATO. (239.)
Libertas quoque non videtur incer-
tae personae dari posse, quia lex
Furia Caninia iubet nominatim ser-
vos liberari. ($ 240.) Tutor quo-
que certus dari debet.

a

§ 241. Postumo quoque alieno inutiliter legatur. est autem alienus postumus, qui natus inter suos heredes testatori futurus non est. ideoque ex emancipato quoque filio conceptus nepos extraneus est postumus avo; item qui in utero est eius quae conubio non interveniente ducta est* uxor, extraneus postumus patri contingit.

1) cfr. 8. § 2. D. de B. B. s. t. fr. 4. pr. D. de leg. I.

($ 242.) Ac ne heres quidem potest institui postumus alienus: est enim incerta persona. (243.) Cetera vero quae supra [s 229. 232, 233] diximus ad legata proprie pertinent; quam

iiciebat, veluti si quis ita dicat: quicumque filio meo in matrimonium filiam suam dederit, ei heres meus illum fundum dato; illud quoque quod his relinquebatur, qui post testamentum scriptum primi Consules designati erunt, aeque incertae personae legari videbatur. et denique multae aliae huiusmodi species sunt. libertas quoque non videbatur posse incertae personae dari, quia placebat nominatim servos liberari. tutor quoque certus dari debebat. sub certa vero demonstratione, id est ex certis personis incertae personae, recte legabatur, veluti: ex cognatis meis qui nunc sunt si quis filiam meam uxorem duxerit, ei heres meus illam rem dato. incertis autem personis legata vel fideicommissa relicta et per errorem soluta repeti non posse sacris constitutionibus cautum erat. [ef. III. 27. § 7.]

$ 26. Postumo quoque alieno inutiliter legabatur. est autem alienus postumus, qui natus inter suos heredes [heres] testatoris futurus non est; ideoque ex emancipato filio conceptus ne◄ pos extraneus erat postumus avo. (§27.) Sed nec huiusmodi species penitus est sine iusta emendatione derelicta, cum in nostro codice constitutio posita est per quam et huic parti medevimus [al. medebimur], non solum in hereditatibus, sed etiam in legatis et fideicommissis; quod evidenter ex ipsius constitutionis lectione clarescit. tutor autem nec per nostram constitutionem incertus dari debet, quia certo iudicio debet quis pro tutela suae posteritati cavere. ($ 28.) postumus autem alienus heres institui et antea poterat et nunc potest, nisi in utero eius sit quae iure nostro uxor esse non potest. (§ 29.') Si quis in nomine, cognomine, praenomine [agnomine] legatarii erraverit testator, si de persona constat, nihilominus valet legatum; idemque in heredibus servatur, et recte: nomina enim signi

*) ita ex coniect. Huschkii, cum ductibus Cod. aliquatenus congrua. Hollweg: quam iure nostro habere non licet uxorem; Goeschen ex Inst.: quae iure nostro non potest

esse uxor.

a) cf. Gai I. 147. II. 287. Inst. III. 9. pr. fr. 5. § 1. 6. 7. pr. D. de rebus dub. (34. 5.) b) Tit. Cod. (restitutus) de incertis personis VI. 48.

quam non inmerito quibusdam placeat poenae nomine heredem institui non posse: nihil enim intererit, utrum legatum dare iubeatur heres, si fecerit aliquid aut non fecerit, an coheres ei adiciatur; quia tam coheredis adiectione quam legati datione conpellitur, ut aliquid contra propositum suum faciat.

1) cfr. 33. pr. 34. D. de condic. et dem. Ulp. XXIV. 19.

2) ef. Gai fr. 17. D. de cond. et dem.

ficandorum hominum gratia reperta sunt, qui si quolibet alio modo intellegantur, nihil interest. ($ 30.') Huic proxima est illa iuris regula, falsa demonstratione legatum non perimi. veluti si quis ita legaverit, Stichum servum meum vernam do lego: licet enim non verna, sed emptus sit, de servo tamen constat, utile est legatum. et convenienter, si ita demonstraverit, Stichum servum quem a Seio emi, sitque ab alio emptus, utile est legatum, si de servo constat. (§ 31.2) Longe magis legato falsa causa non nocet. veluti cum ita quis dixerit, Titio, quia absente me negotia mea curavit, Stichum do lego; vel ita, Titio, quia patrocinio eius capitali crimine liberatus sum, Stichum do lego: licet enim neque negotia testatoris unquam gessit Titius, neque patrocinio eius liberatus est, legatum tamen valet. sed si condicionaliter enuntiata fuerit causa, aliud iuris est, veluti hoc modo: Titio, si negotia mea curaverit, fundum do lego.

a

$ 244. An ei qui in potestate sit eius quem heredem instituimus recte legemus, quaeritur. Servius recte legari probat, sed evanescere legatum, si quo tempore dies legatorum cedere solet, adhuc in potestate sit; ideoque sive pure legatum sit et vivo testatore in potestate heredis esse desierit, sive sub condicione et ante condicionem id acciderit, deberi legatum. Sabinus et Cassius sub condicione recte legari, pure non recte, putant: licet enim vivo testatore possit desinere in potestate heredis esse, ideo tamen inutile legatum intellegi oportere, quia' quod nullas vires habiturum foret, si statim post testamentum factum decessisset testator, hoc ideo valere quia vitam longius traxerit, absurdum esset. diversae scholae auctores nec sub condicione recte legari putant, quia quos in potestate habemus, eis non magis sub condicione quam pure debere possumus. ($245.) Ex diverso constat ab eo qui in potestate tua est, herede instituto, recte tibi' legari: sed si tu per eum heres extiteris, evanescere legatum, quia ipse tibi legatum debere non possis; si vero filius emancipatus aut servus ma

[ocr errors]

$ 32. An servo heredis recte legamus, quaeritur. et constat pure inutiliter legari, nec quicquam proficere, si vivo testatore de potestate heredis exierit, quia quod inutile foret legatum, si statim post factum testamentum decessisset testator, hoc non debet ideo valere, quia diutius testator vixerit. sub condicione vero recte legatur, ut requiramus, an quo tempore dies 'legati cedit in potestate heredis non sit. (§ 33.) Ex diverso, herede instituto servo, quin domino recte etiam sine condicione legetur, non dubitatur. Nam et si statim post factum testamentum decesserit testator, non tamen apud cum qui heres sit dies legati cedere intellegitur, cum hereditas a legato separata sit, et possit per eum

a) cf. Ulp. XXIV. 23. 24. fr. 91. pr. § 1. coll. fr. 68. § 1. D. de legat. I. (30.) fr. 82. § 2 D. de leg. II. (31.) fr 8. § 1 D. de leg. III. (32.) fr. 86. D. de condic. et dem. (35. 1.) fr. 30. § 8. D. ad L. Falc. (35. 2.) fr. 17. D. quando dies legat. (36. 2.) b) vid. fr. 1. pr. D. de regula Catoniana (34. 7.)

numissus erit vel in alium translatus, et ipse heres extiterit aut alium fecerit, deberi legatum.

§ 246. Hinc transeamus ad fideicommissa.

§ 247. Et prius de hereditatibus videamus.

servum alius heres effici, si prius quam iussu domini adeat in alterius potestatem translatus sit, vel manumissus ipse heres efficitur: quibus casibus utile est legatum; quodsi in eadem causa permanserit et iussu legatarii adierit, evanescit legatum.

Tit. XXIII. DE FIDEICOMMISSARIIS HEREDI

TATIBUS.

Nunc transeamus ad fideicommissa. Et prius [est, ut] de hereditatibus fideicommissariis videamus.

§ 1. Sciendum itaque est omnia fideicommissa primis temporibus infirma esse, quia nemo invitus cogebatur praestare id de quo rogatus erat : quibus enim non poterant hereditates vel legata relinquere, si relinquebant, fidei committebant eorum qui capere ex testamento poterant; et ideo fideicommissa appellata sunt, quia nullo vinculo iuris, sed tantum pudore eorum qui rogabantur continebantur. Postea primus divus Augustus, semel iterumque gratia personarum motus, vel quia per ipsius salutem rogatus quis diceretur, aut ob insignem quorundam perfidiam, iussit Consulibus auctoritatem suam interponere. quod quia iustum videbatur et populare erat, paulatim conversum est in assiduam iurisdictionem; tantusque favor eorum factus est, ut paulatim etiam Praetor proprius creatur qui [de] fideicommissis ius diceret, quem fideicommissarium appellabant.

§ 2. In primis igitur sciendum est opus esse, ut aliquis recto iure testamento heres instituatur, eiusque fidei committatur, ut eam hereditatem alii restituat: alioquin inutile est testamentum in quo nemo heres institui

$ 248. Inprimis igitur sciendum est opus esse, ut aliquis heres recto iure instituatur, eiusque fidei committatur, ut eam hereditatem alii restituat: alioquin inutile est testamentum in quo nemo recto iure heres instituitur. (§ 249.) Verba autem utilia fideicommissorum haec recte maxime in usu esse videntur: PETO, ROGO, VOLO, FIDEICOMMITTO: quae proinde firma singula sunt, atque si omnia in unum congesta sint. ($ 250.) Cum igitur scripserimus: LUCIUS TITIUS HERES ESTO, possumus adi

[ocr errors]

*) ita Cod. habet. Lachm. prop.: bulum ex margine inrepsisse opinatur.

*

tur.

Cum igitur aliquis scripserit, Lucius
Titius heres esto: poterit adiicere,

recepta; Pöschmann: certe; Böcking vocaDe re ipsa cf. Gai II. 281. Inst II. 21. § 3. Ulp. XXV. 2. 3. II. 7. Paul. S. R. IV. 1. § 5. 6. fr. 115. D. de legat. I. (30.) a) cf. Inst. II. 25. pr. et h. t. § 12. Cic. in Verr. II. 1. 47. de fin. II. 17. 18. missis in universum vid. Ulp. XXV. Paul.

-

fr. 2. § 32. D, de Orig. Iur. (1. 2.) Val. Max. IV. 2. § 7. De fideicomS. R. IV. 1—3.

[ocr errors]
« PreviousContinue »