1) efr. 41. pr. 105, 82. § 5. de leg. I. fr. 13. de leg. II. 2) cfr. 49. 4. de leg. II. 3) cfr. 108. § 2. de leg. I. 4) est c. 3. pr. C. Commun. de leg. 5) efr. 7. D. pro legato. testatore legatarii lucro vel damno est. quodsi post mortem testatoris ante aditam hereditatem servus acquisierit, Iulianus ait, si quidem ipsi manumisso peculium legatum fuerit, omne quod ante aditam hereditatem acquisitum est legatario cedere, quia dies huius legati ab adita hereditate cedit; sed si extraneo peculium legatum fuerit, non cedere ea legato, nisi ex rebus peculiaribus auctum fuerit. peculium autem, nisi legatum fuerit, manumisso non debetur, quamvis, si vivus manumiserit, sufficit, si non adimatur; et ita divi Severus et Antoninus rescripserunt. iidem rescripserunt peculio legato non videri id relictum, ut petitionem habeat pecuniae quam in rationes dominicas impendit. iidem rescripserunt peculium videri legatum, cum rationibus redditis liber esse iussus est, et ex eo reliquas [al. reliqua] inferre. ($ 21.) Tam autem corporales res quam incorporales legari possunt. et ideo et quod defuncto debetur potest alicui legari, ut actiones suas heres legatario praestet, nisi exegerit vivus testator pecuniam: nam hoc casu legatum extinguitur. sed et tale legatum valet: damnas esto heres domum illius reficere, vel illum aere alieno liberare. ($ 22.) Si generaliter servus vel alia res legetur, electio legatarii est, nisi aliud testator dixerit. (§ 23.) Optionis legatum, id est ubi testator ex servis suis vel aliis rebus optare legatarium iusserat, habebat in se condicionem, et ideo nisi ipse legatarius vivus optaverat, ad heredem legatum non transmittebat. sed ex con stitutione nostra et hoc ad meliorem statum re formatum est, et data est licentia et heredi lega tarii optare, licet vivus legatarius hoc non fecit. et diligentiore tractatu habito et hoc in nostra constitutione additum est, ut sive plures lega tarii existant quibus optio relicta est et dissen tiant in corpore eligendo, sive unius legatarii plures heredes et inter se circa optandum dissentiant, alio aliud corpus eligere cupiente, ne pereat legatum (quod plerique prudentium contra benivolentiam introducebant), fortunam esse huius optionis iudicem, et sorte esse hoc diri mendum, ut ad quem sors perveniat, illius sententia in optione praecellat. $ 24.5 Legari autem illis solis potest cum quibus testamenti factio est. [SS 25-33. h. t. vid ad Gai II. 238-45.] [SS 34-36. h. t. vid. ad Gai II. 229–37.] GNEIST INSTITUTIONES. 9 1) ef. Ulp. XXIV. 29. 2) cf. Gai fr. 5 et fr. 6. D. eod. AD LEGEM FALCIDIAM Tit. XXI. DE ADEMPTIONE LEGATORUM. Ademptio legatorum, sive eodem testamento adimantur sive codicillis, firma est, sive contrariis verbis fiat ademptio, veluti si quod ita quis legaverit do lego, ita adimatur non do non lego, sive non contrariis, id est [al. sed] aliis quibuscumque verbis ($ 1.2) Transferri quoque legatum ab alio ad alium potest, veluti si quis ita dixerit, hominem Stichum quem Titio legavi Seio do lego. sive in eodem testamento sive in codicillis hoc fecerit. quo casu simul Titio adimi videtur et Seio dari. ($ 224.) Sed olim Superest ut de lege Falquidem licebat totum patrimonium legatis atque cidia dispiciamus, qua molibertatibus erogare, nec quicquam heredi relin- dus novissime legatis imquere praeterquam inane nomen heredis; idque positus est. Cum enim lex XII tabularum permittere videbatur, qua ca- olim lege duodecim tabuvetur, ut quod quisque de re larum libera erat legandi potestas, ut licesua testatus esset, id ratum ha- ret vel totum patrimonium legatis erogare beretur, his verbis: UTI LEGAS- (quippe ea lege ita cautum esset: uti leSIT SUAE REI, ITA IUS ESTO. gassit suae rei, ita ius esto): visum quare qui scripti heredes erant, ab hereditate se abstinebant; et idcirco plerique intestati moriebantur. ($ 225.) Itaque lata est lex Furia, b qua, exceptis personis quibusdam, ceteris plus mille assibus legatorum nomine mortisve causa capere permissum non est. sed et haec lex non perfecit quod voluit. qui enim verbi gratia quinque milium aeris patrimonium habebat, poterat quinque hominibus singulis millenos asses legando totum patrimonium erogare. (§ 226.) Ideo postea lata est lex Voconia, qua cautum est, ne cui plus legatorum nomine mortisve causa capere liceret quam heredes caperent. ex qua lege plane quidem aliquid utique heredes habere videbantur; sed tamen fere vitium simile nascebatur: nam in multas legatariorum personas distributo patrimonio poterant adeo heredi minimum relinquere, ut non expediret heredi huius lucri gratia totius hereditatis onera sustinere. (§ 227.) Lata est itaque lex Falcidia, qua cautum est, ne plus d с est hanc legandi licentiam coartare, idque ipsorum testatorum gratia provisum est, ob id quod plerumque intestati moriebantur, recusantibus scriptis heredibus pro nullo aut minimo lucro hereditates adire. et cum super hoc tam lex Furia quam lex Voconia latae sunt, quarum neutra sufficiens ad rei consummationem videbatur: novissime lata est lex Falcidia, qua cavetur, ne plus legare liceret quam dodrantem totorum bonorum, id est, ut sive unus heres institutus qua cautum est, ne plus esset, sive plures, apud a) fr. 120. coll. 53. pr. D. de V. S. (50. 16.) Ulp. XI. 14. b) ef. Gai IV. 23. 24. Ulp. I. 2. XXVIII. 7. Cic. pro Balbo c. 8. c) cf. Gai II. 274. Paul. S. R. IV. 8. § 22. Cic. in Verr. II. 1. 42. 43. de senect. 5. d) Paul. fr. 1. pr. D. ad L. Falcid. (35. 2.) Lex Falcidia lata est, quae primo capite liberam legandi facultatem dedit usque ad dodrantem, his verbis: Qui cives |