1) cf. fr. 16. D. qui test. f. poss. Inst. II. 12. $ 3.

tem testatoris, vel condicionem institutionis existentem, mutatio iuris heredi non nocet, quia, ut diximus, tria tempora inspicimus.' Testamenti autem factionem non solum is habere videtur qui testamentum facere potest; sed etiam qui ex alieno testamento vel ipse capere potest vel alii acquirere, licet non potest facere testamentum. et ideo furiosus, et mutus, et postumus, et infans, et filiusfamilias, et servus alienus testamenti factionem habere dicuntur: licet enim testamentum facere non possunt, attamen ex testamento vel sibi, vel alii acquirere possunt. § 162. Extraneis autem heredibus (§ 5.) Extraneis autem heredibus deliberandi potestas data est de adeunda deliberandi potestas est de adeunda hereditate vel non adeunda. (§ 163.) Sed hereditate vel non adeunda. Sed sive sive is cui abstinendi potestas est is cui abstinendi potestas est immi[$ 158] inmiscuerit se bonis heredita- scuerit se bonis hereditariis, sive exriis, sive is cui de adeunda hereditate de- traneus cui de adeunda hereditate liberare licet, adierit, postea relin- deliberare licet adierit, postea relinquendae hereditatis facultatem non ha- quendae hereditatis facultatem non habet, nisi si minor sit annorum xxv. bet, nisi minor sit annis vigintiquinque. nam huius aetatis hominibus, sicut in nam huius aetatis hominibus, sicut in ceteris omnibus causis, deceptis, ita ceteris omnibus causis deceptis, ita etiam si temere damnosam heredi- et si temere damnosam hereditatem tatem susceperint, Praetor succurrit.a susceperint, Praetor succurrit. ($ 6.) scio quidem divum Hadria- Sciendum tamen est divum Hadrianum etiam num etiam maiori xxv an- maiori vigintiquinque annis veniam dedisse, norum veniam dedisse, cum post aditam hereditatem grande aes aliecum post aditam heredita- num quod aditae hereditatis tempore latebat tem grande aes alienum emersisset. sed hoc divus quidem Hadrianus quod aditae hereditatis speciali beneficio cuidam praestavit; divus autempore latebat apparu- tem Gordianus postea in militibus tantummodo isset. hoc extendit: ($ 6.) sed nostra benivolentia commune omnibus subiectis imperio nostro hoc praestavit beneficium, et constitutionem tam aequissimam quam nobilem scripsit, cuius tenorem si observaverint homines, licet eis et adire hereditatem, et in tantum teneri in quantum valere bona hereditatis contigerit; ut ex hac causa neque deliberationis auxilium eis fiat necessarium, nisi, omissa observatione nostrae constitutionis, et deliberandum existimaverint et sese veteri gravamini aditionis supponere maluerint.

2) est c. 22. C. de iure delib.

$164. Extraneis heredibus solet cretio dari,

a) cf. fr. 7. § 5. D. de minoribus. (4. 4.) cf. Paul. S. R. I. 7. 9. III. 4. § 11. b) ad articulum de cretione (§ 164-173.) vid. Ulp. XXII. 25-34. Gai II. 174. sqq. III. 36. 87. II. 144. Varro de L. L. VII. 98. (Müll. 158) crevi valet constitui; itaque heres quom constituit se heredem esse, dicitur cernere, et quom id facit, crevisse. Ibid VI. 81. Dictum cerno a cereo id est a creando. - Et quod in testamento cernito, id est facito videant te esse heredem: itaque in cretione adhibere iubent testes.

id est finis deliberandi, ut intra certum tempus vel adeant hereditatem, vel si non adeant, temporis fine summoveantur. ideo autem cretio appellata est, quia cernere est quasi decernere et constituere. ($ 165.) Cum ergo ita scriptum sit: HERES TITIUS ESTO: adicere debemus; CERNITOQUE IN CENTUM DIEBUS PROXUMIS QUIBUS SCIES POTERISQUE. QUOD NI ITA CREVERIS, EXHERES

ESTO. ($ 166.) Et qui ita heres institutus est si velit heres esse, debebit intra diem cretionis cernere, id est haec verba dicere: QUOD ME

PUBLIUS MAEVIUS TESTAMENTO SUO HEREDEM INSTITUIT, EAM HEREDITATEM ADEO CERNOQUE. Quodsi ita non creverit, finito tempore cretionis excluditur: nec quicquam proficit, si pro herede gerat, id est si rebus hereditariis tamquam heres utatur. ($ 167.) At is qui sine cretione § 7. Item extraneus he- heres institutus sit, aut res, testamento institutus aut ab intestato ad lequi ab intestato legitimo gitimam hereditatem vocatus, potest aut pro heiure ad hereditatem voca- rede gerendo vel etiam nuda voluntate suscipientur, potest aut cernendo dao hereditatis heres fieri. pro herede autem geaut pro herede gerendo rere quis videtur, si rebus hereditariis tamquam vel etiam nuda voluntate heres utatur, vel vendendo res hereditarias, aut suscipiendae hereditatis praedia colendo locandove, et quoquo modo si heres fieri eique liberum voluntatem suam declaret vel re vel verbis de est, quocumque tempore adeunda hereditate, dummodo sciat eum in cuius voluerit, adire heredita- bonis pro herede gerit testato intestatove obitem. sed solet Praetor isse, et se ei heredem esse. pro herede enim postulantibus hereditariis gerere est pro domino gerere: veteres enim hecreditoribus tempus con- redes pro dominis appellabant. Sicut autem nuda stituere, intra quod si voluntate extraneus heres fit: ita et contraria velit adeat hereditatem: destinatione statim ab hereditate repellitur. Eum si minus, ut liceat credi- qui mutus vel surdus natus est, vel postea factus, toribus bona defuncti ven- nihil prohibet pro herede gerere et acquirere dere. ($ 168.) Sicut au- sibi hereditatem, si tamen intellegit quod agitur.d tem cum cretione heres institutus, nisi creverit hereditatem, non fit heres, ita non aliter excluditur, quam si non creverit intra id tempus quo cretio finita sit. itaque licet ante diem cretionis constituerit hereditatem non adire, tamen paenitentia actus superante die cretionis cernendo he-res esse potest. (§ 169.) At hic qui sine cretione heres institutus est, quique ab intestato per le

C

Festus v. crevi (significat hereditatem adii. Müll. 53.) Isidor. Origg. V. 24. § 16. Ceterum cf. Cic. ad Att. XI. 12. § 4. XIII. 46. § 2. de Orat. I. 22. § 101.

--

a) Paul. S. R. IV. 8. § 25. cf. fr. 20-22. fr. 88. D. de acquir. hered. (29. 2.) b) vid. fr. 1. § 1. 2. fr. 5. pr. 8. D. de iure deliber. (28. 8.) cf. Gai fr. 5. D. de interrog. in iure (11. 1.).

c) cf. Gai II. § 169. et fr. 95. D. de acquir. hered. (29. 2.) coll. fr. 36. § 1. D. ad SC. Trebell. (36. 1.). Paul. IV. 4. § 1.

d) fr. 5. pr. D. de acquir. hered. (29. 2.) coll. fr. 93. § 1.2. D. eod.

gem vocatur, sicut voluntate nuda heres fit, ita et contraria destinatione statim ab hereditate repellitur. ($ 170.) Omnis autem cretio certo tempore constringitur. in quam rem tolerabile tempus visum est centum dierum: potest tamen nihilominus iure civili aut longius aut brevius tempus dari: longius tamen interdum Praetor coartat. (S 171.) Et quamvis omnis cretio certis diebus constringatur, tamen alia cretio vulgaris vocatur, alia certorum dierum: vulgaris illa, quam supra exposuimus [$ 165], id est in qua adiciuntur haec verba: QUIBUS SCIET POTERITQUE; certorum dierum, in qua detractis his verbis cetera scribuntur. ($172.) Quarum cretionum magna differentia est. nam vulgari cretione data nulli dies conputantur, nisi quibus scierit quisque se heredem esse institutum et possit cernere. certorum vero dierum cretione data etiam nescienti se heredem institutum esse numerantur dies continui; item ei quoque qui aliqua ex causa cernere prohibetur, et eo amplius ei qui sub condicione heres institutus est, tempus numeratur. unde melius et aptius est vulgari cretione uti. (§ 173.) Continua haec cretio vocatur, quia continui dies numerantur. sed quia tamen dura est haec cretio, altera in usu habetur: unde etiam vulgaris dicta est.

1) ex Marc. fr. 36. D. de vulg. subst.

*

DE SUBSTITUTIONIBUS. ($ 174.) Interdum duos pluresve gradus heredum facimus, hoc modo: LUCIUS TITIUS HERES ESTO CERNITOQUE IN DIEBUS CENTUM PROXIMIS QUIBUS SCIES POTERISQUE. QUOD NI ITA CREVERIS, EXHERES ESTO. TUM MAEVIUS HERES ESTO CERNITOQUE IN DIE

BUS CENTUM et reliqua; et deinceps in quantum velimus substituere possumus. ($ 175.) Et licet nobis vel unum in unius locum substituere pluresve, et contra

Potest' autem quis in testamento suo plures gradus heredum facere, ut puta, si ille heres non erit, ille heres esto; et deinceps in quantum velit testator substituere potest, et novissimo loco in subsidium vel servum necessarium heredem instituere. (§ 1.') Et plures in unius locum possunt substitui, vel unus in plurium,

*) in Cod. est: alteraminus i. u. h. Göschen maluit: altera magis. a) de recentiore iure cf. Theod. Cod. VIII. 18. (de maternis bonis... et de cretione sublata) c. 8. § 1.: Cretionum autem scrupulosam solennitatem, || sive materna filiofamilias sive alia quaedam deferatur hereditas, || hac lege emendari penitus amputarique decernimus. (Arcad. a. 407.) Theod. Cod. IV. 1. (de cretione vel B. P.) med. vv.: cum legitima successio non modo in matre, verum etiam in successoribus longius constitutis, non bonorum possessionis, non cretionis solennitatem cogitur custodire, qualicunque contenta aditae vel adeundae hereditatis indicio, quanto magis pater talibus est vinculis exuendus? (Theodos. II a. 426.) Iustinianus tandem, verba signis inclusa omittens, constitutionem Arcadii ita recepit: Cretionum scrupulosam solemnitatem hac lege amputari decernimus. c. 17. C. de iure delib. (6. 30.).

GNEIST INSTITUTIONES.

8