ceperat, (Numa) divisit viritim civibus'. Varro de vita p. R. 1. I: 'et extra urbem in regiones XXVI agros viritim liberis attribuit'. 30. V. ASCONIUS IN CICERONIS ORATIONES. Q. Asconius Pedianus grammaticus ineunte saec. I natus commentarios doctrina insignes in Ciceronis orationes scripsit servatos nobis uno codice Sangallensi, qui saec. XV descriptus postea periit. Huic incerti auctoris in Verrinas commentarii aetate et doctrina longe inferiores adiuncti fuerunt, qui Asconii nomine diu ornati hodie sub Pseudo-Asconii nomine citari solent. Asconii commentarios novissime ediderunt Kiessling et Schoell 1875. Eosdem et Pseudo-Asconianos coniunctos edidit Baiter in Cic. ed. Orell. T. V. p. II, 1835. Utriusque editionis paginas singulis locis excerptis adieci. A. In Pisonianam. Arg. Cn. Pompeius Strabo1, pater Cn. Pompei Magni, Transpadanas colonias non novis colonis constituit, sed veteribus incolis manentibus ius dedit Latii, ut possent habere ius, quod ceterae Latinae coloniae, id est ut per2 magistratus civitatem Romanam adipiscerentur. (p. 3 ed. Bait. p. 2 ed. Kiessl. et Schoell.) = § 8. L. Iulio, C. Marcio cos.3, quos et ipse Cicero supra memoravit, SCto collegia sublata sunt, quae adversus rem publicam videbantur esse. Post sex deinde annos, quam sublata erant, P. Clodius trib. pl. lege lata restituit collegia. (7 = 6.) $ § 9. Diximus L. Pisone A. Gabinio cos. P. Clodium tr. pl. quattuor leges perniciosas populo Romano tulissetertiam de collegiis restituendis novisque instituendis7; quartam, ne quem censores in senatu legendo praeterirentR neve qua ignominia afficerent, nisi qui apud eos accusatus et utriusque censoris sententia damnatus esset; hac ergo eius lege censuram, quae magistra pudoris et modestiae est, sublatam ait9. (9 7.) = 1) cos. a. u. c. 665. 2) per Buecheler, peti vel petendi libri. a. u. c. 690. 4) sic Rinkes, nouem libri. c 696. 5) A.] et libri. 3) 6) a. u. 7) Cic. in Pis. 4,9: collegia non ea solum, quae senatus sustulerat, restituta, sed innumerabilia quaedam nova ex omni faece urbis ac servitio concitata. De tempore huius legis v. Mo. de coll. 73-78. 8) Cf. Festus Praeteriti. 9) adit vel addit libri. $94. Legem iudiciariam - tulit L. Aurelius Cotta praetor1, qua communicata sunt iudicia senatui et equitibus Romanis et tribunis aerariis. Rursus deinde Pompeius in consulatu secundo 2 promulgavit, ut amplissimo ex censu ex centuriis aliter atque antea lecti iudices, aeque tamen ex illis tribus ordinibus, res iudicarent. (16 15.) - = B. In Scaurianam. 1. Cn. Domitius diem ei (Scauro) dixit apud populum et multam irrogavit, quod eius opera sacra multa populi Romani deminuta esse diceret. Crimini dabat sacra publica populi Romani deum Penatium, quae Lavini fierent, opera eius minus recte casteque fieri. Quo crimine absolutus, est Scaurus quidem, sed ita, ut a tribus tribubus damnaretur, a XXXII absolveretur, et in his pauca puncta inter damnationem et absolutionem interessent. (21 = 18.) C. In Cornelianam. promulgavit Arg. C. Cornelius, -tribunus plebis legem, qua [auctoritatem7] senatus minue bat, ne qui nisi per populum legibus solveretur. Quod antiquo quoque iure erat cautum; itaque in omnibus senatus consultis, quibus aliquem legibus solvi placebat, adici erat solitum, ut de ea re ad populum ferretur; sed paulatim ferri erat desitum, resque iam in eam consuetudinem venerat, ut postremo ne adiceretur quidem in senatus consultis de rogatione ad populum ferenda, eaque ipsa senatus consulta per pauculos admodum fiebant Indigne eam Corneli rogationem tulerant potentissimi quique ex senatu1o, quorum gratia magnopere minuebatur; itaque P. Servilius Globulus trib. pleb. inventus erat, qui C.11 Cornelio obsisteret. Is, ubi legis ferundae dies venit et praeco subiciente scriba verba legis recitare populo coepit, et scribam subicere et praeconem pronuntiare passus non est. Tum Cornelius ipse codicem reci 2) a. 699. 11 3) fuerunt libri om. libri. 6) a. 687. 7) auctoritatem om. habemus optimus videturque esse ex supplemento, uncos quadratos posita, de quibus nihil adnotatur. uisui libri. 4) eis libri. in hiatu ex libris quos ut reliqua quoque intra 9) adiecerat libri. 8) qui uis vel qui 11) 1. libri. tavit. Quod cum improbe fieri C. Piso consul vehementer quereretur [tollique'] tribuniciam intercessionem diceret, gravi convicio a populo exceptus est, lapidesque etiam ex ultima contione in consulem iacti, quo tumultu Cornelius perturbatus concilium dimisit... Actum deinde eadem de re in senatu [est magnis] contentionibus. Tum Cornelius ita ferre [rursus] coepit, ne quis in senatu legibus solveretur, nisi [CC non minus] adfuissent, neve quis, cum [quis ita solutus] esset, intercederet, cum de ea re [ad populum] ferretur. Haec sine tumultu res [acta est]. Nemo enim negare poterat pró [senatus] auctoritate esse eam legem. (56 = 50.) Ali[am] deinde legem Cornelius, etsi nemo repugnare ausus est, multis tamen invitis tulit: ut praetores ex edictis suis perpetuis ius dicerent; quae res cunctam gratiam ambitiosis praetoribus, qui varie ius dicere assueverant, sustulit. (58 = 52.) Frequenter tum etiam coetus factiosorum hominum sine publica auctoritate malo publico fiebant, propter quod postea collegia s. c. et pluribus legibus sunt sublata, praeter pauca atque certa, quae utilitas civitatis desiderasset, qualia sunt" fabrorum lictorumque. (75 = 67.) D. In orationem in toga candida. Antonium censores senatu moverunt, causasque subscripserunt, quod socios diripuerit, quod iudicium recusarit", quod propter aeris alieni magnitudinem praedia manciparit', bonaque sua in potestate non habeat. (84) - = 75.) 1) 1. libri. 2) tollique om. libri. 3) Cf. Dio 36,40(23): ('0 Kopvýjλcos) ἐκεῖνόν τε (νόμον) διενομοθέτησε καὶ ἕτερον τοιόνδε. οἱ στρατηγοί (praetores) πάντες τὰ δίκαια καθ ̓ ἃ δικάσειν ἔμελλον αὐτοῖς, συγγράφοντες ἐξετίθεσαν (edixerunt)· οὐ γάρ πω πάντα τὰ δικαιώματα, ἃ περὶ τὰ συμβόλαια διετέτακτο, ἐποίουν· οὔτε ἐσάπαξ τοῦτ' ἐποίουν, οὔτε τὰ γραφέντα ἐτήρουν· ἀλλὰ πολλάκις αὐτὰ μετέγραφον, καὶ συχνὰ ἐν τούτῳ πρὸς χάριν ἢ καὶ κατ ̓ ἔχθραν τινῶν, ὥσπερ εἰκὸς, ἐγίνετο. ἐσηγήσατο (rogavit) οὖν κατ ̓ ἀρχάς τε εὐθὺς αὐτοὺς τὰ δίκαια, οἷς χρήσονται, προλέγειν, καὶ μηδὲν ἀπ ̓ αὐτῶν παρατρέπειν. 4) sic Baiter, eum aut libri. 5) Mommsen, quasi ut libri. 6) recusauit libri. 8) habet libri. Cf. Cic. de orat. 2,55,224: ubi sunt hi fundi, Brute, quos tibi pater publicis commentariis consignatos reliquit? Cic. pro Sulla 20,58.59: venire omnes suas possessiones et patrimonio se ornatissimo spoliari maluit (Sittius) quam ullam moram cuiquam fieri creditorum suorum; nunquam sibi cognationem cum prae 7) mancipauit libri. VI. SCHOLIA ASCONIO ERRORE TRIBUTA IN CICERONIS VERRINAS. A. In divinationem. § 8. Ti. Gracchus legem tulerat, ut equites Romani iudicarent; iudicaverunt per annos XXX sine infamia. Post victor Sulla leges tulerat, ut senatorius ordo iudicaret, et iudicavit per X annos turpiter. Nunc3 Aurelius [Cotta] legem fert, ut senatores et equites Romani ac tribuni aerarii simul iudicent. (p. 103 Baiter.) Regendis moribus civitatis censores quinto quoque anno creari solebant. Hi prorsus cives sic notabant, ut, qui senator esset, eiceretur senatu; qui eques Romanus, equum publicum perderet; qui plebeius, in Caeritum tabulas referretur et aerarius fieret, ac per hoc non esset in albo centuriae suae, sed ad hoc non esset civis, tantummodo ut pro capite suo tributi nomine aera praeberet. (103.) § 11. Qui defendit alterum in iudicio, aut patronus dicitur, si orator est; aut advocatus, si aut ius suggerit aut praesentiam suam commodat amico; aut procurator, si [absentis] negotium suscipit; aut cognitor, si praesentis causam novit et sic tuetur ut suam. Ergo cognitorem dixit modo familiarissimum defensorem. (104.) § 24. Quadruplatores delatores erant criminum publicorum, in qua re quartam partem de proscriptorum bonis, quos detulerant, consequebantur. Alii dicunt quadruplatores esse eorum reorum accusatores, qui convicti quadrupli damnari soleant, ut aleae aut pecuniae gravioribus usuris feneratae. (110) 7 diis esse existimavit suis. Cf. Rudorff, röm. Feldm. 2,303. Schwegler, röm. Gesch. 2,445. 2) a. 673. 3) a. 684. 4) tantum tantum modo libri. 6) absentis om. libri. 1) sic libri. 5) Cf. Mo. Staatsr. 23,392 et 404. 7) aut libri. 8) Cf. Ps.-Asc. in Verr. 2,2,7,21 p. 208: Quadruplatores accusatores sive delatores criminum publicorum sub poena quadrupli, sive quod ipsi ex damnatorum bonis, quos accusaverant, quartam partem consequebantur. Schol. Gronov. ap. Or. p. 431 v. 25: hoc quadruplatione fecerit; nam si accussasset aliquis reum et vicisset, quartam partem bonorum eius accipiebat. Plautus Persa 1,2,10. Truc. 4,2,49. ZRG. 12,137. § 33. Mancipes sunt publicanorum principes, Romani § 34. Certa sunt, in quibus impunitas indici datur, in - 8 § 48. alienum est alterius iudicii, et non ex auditorio § 50. Maenius cum domum suam venderet Catoni et B. In act. Il lib. I. § 26. Comperendinatio est ab utrisque litigatoribus |