tum divinae orationis, sed ut ea pretia ad eas civitates pertinea[n]t', in quibus ampliora gladiatorum pretia flagrabant. Quod si quibus civitatibus (48) res publica tenuior est, non eadem serventur, quae aput fortiores civitates scripta sunt, nec supra modum virium onerent, sed hactenus in eundem, (49) ut qu[a]e2 in publicis privatisque rationibus repperientur pretia summa ac media ac postrema, si quidem provinciarum eae civitates sunt, ab eo (50) qui praesidebit provinciae opserventur, ceterarum autem iuridico vel curatori provinciae3 vel classis praetoriae praefecto vel procuratori (51) maxumorum principum, uti cuiusque civitatis potestasque ibi prima erit. Atque ita rationibus decem retroversum annorum inspectis, exemplis (52) munerum in quaque civitate edito[rum] consideratis, conserventur ab eo, cuius arbitrium erit de tribus pretis: vel si melius ei videbitur (58) ex eo modo quem persequitur effici[a]t et trifariam pretia deducantur eaque forma etiam in posterum servetur. Sciantque v(iri) c(larissimi), qui procon(54)sules paulo ante profecti sunt, intra suum quisque annum it negotium exsequi se oportebit, ii etiam, qui non sortito provincias (55) regant, intra annum.

.... ..

(56) Ad Galliam sed et princeps qui in civitatibus splendidissimarum Galliarum veteri more et sacro ritu expectantur, ne ampliore pretio (57) lanistae praebeant, quam binis milibus. Cum maximi principes oratione sua praedixerint fore, ut damnatum ad gladium (58) procurator eorum . . . . nisi plure quam sex aureis et nisi iuraverit.

8

(59) Sacerdotes quoque provinciarum quibus nullu[m] cu[m] lanistis nego[tium erit, gladiatores a prioribus sacerdotibus sus(60)ceptos vel sibimet auctoratos recipiunt, at post editi[o]ne[m_eod]e[m] p[re]tio1o in succedentes tra[mi]t[t]unt11; neque singulatim aliquem (61) rei gladiatoriae causa vendat plure quam lanistis est pretium persolutum.

viae.

(62) Is autem qui aput tribunum plebei c(larissimum) v(i

2) sic Buecheler, utque aes. 3) immo curatori

4) edito erunt. princeps qui ectypa: sed 9) nego ectypa.

10) editi(15) in ectypa. 11) tra . . . tiunt

rum) sponte ad dimicandum profitebitur, cum habeat ex lege pretium duo milia, liberatus si discri(63)men instauraverit, aestimatio eius post hac (sestertium) XII (milia) non excedat. Is quoque qui senior atque inabilior operam suam denuo (64) . . . . .

61. SC. Orfitianum, a. 178.

(D. 38,17,1 pr. 9.12. Cf. I. 3,4 pr.: ut liberi ad bona matrum intestatarum admittantur, SCto Orfitiano effectum est, quod latum est Orfito et Rufo cos. divi Marci temporibus. Codicem Flor, constanter seribere Orphitianum monet Mo.- Ulpianus 1. XII ad Sabinum: Sive ingenua sive libertina mater est, admitti possunt liberi ad hereditatem eius ex SCto Orphitiano. --)

... Si nemo filiorum eorumve, quibus simul legitima hereditas defertur, volet ad se eam hereditatem pertinere, ius antiquum esto.

(Ait senatus:)

quae iudicata transacta finitave sunt, rata maneant . .

CAPUT VI.

EDICTA.

62. Edictum perpetuum praetoris urbani.
Recognovit O. LENEL.

'Edicta praetorum, quae supersunt, fere omnia Iustiniani libris digé'storum tradita sunt; perpauca tantum Cicerone Festo aliis. Inscriptionibus 'nihil ad nos pervenit. In Digestis autem quae sunt edicta plurima ex Ul'piani ad edictum libris recepta sunt, quem constat non genuina vetera sed 'perpetuum illud edictum esse secutum iussu Hadriani a Salvio Iuliano Icto 'compositum Deperditorum argumenta magna quidem ex parte e di'gestis aliisque libris concludi possunt; atque summopere hac de re meruit 'Rudorffius (ed. perp. quae reliqua sunt. 1869). Cuius tamen docta cona'mina nolui hic repetere ipsas tantum edictorum reliquias propositurus. Tan'tummodo certa perditorum argumenta breviter indicavi simulque actionum 'formulas, si quas habemus, in notis adieci. Uncis inclusi quae ad intelle'genda verba edictalia e commentariis addenda erant.' BRUNS. In hac nova edicti recensione fines terminosque a Cl. Viro operi constitutos nolui egredi.

Edictorum verba e libro meo (das Edictum Perpetuum [E. P.], 1883) repetii, perpauca immutavi. Quae autem non ad verbum expressa traduntur sed e commentariis restituenda erant, praetermisi nisi ad cetera melius intellegenda aliquid conferre videbantur. Titulorum seriem praecipue ad Ulpiani Paulique libros in margine adnotatos restitui, qua de re cf. E. P. p. 3 sqq. Controversias hoc loco esse omittendas censui.

(Pars prima. De litis exordio.)

'Neque in partes neque in libros divisum fuisse edictum perpetuum 'inter omnes constat; titulis autem singula edicta, quae ad eandem rem per'tinent, comprehensa fuisse tam Ulpianus quam alii dicunt; titulis rubricae 'inscriptae erant, quae magna ex parte in digestis repetitae sunt, veluti ‘de 'in ius vocando', 'de i. i. restitut.', 'de reb. creditis' etc. Gai. 4,46. D. 3,1,1; ‘4,1,1; 12,1,1; 43,1,2,3; 50,16,195,3. Titulorum series ex Ulpiani aliorumque libris ad ed. facile cognoscitur; quaenam fuerit disponendi ratio, vehementer 'adhuc disceptatur. Erat autem edictum (ut dicam quid sentiam) neque co'dex iuris neque ordo iudiciarius neque liber actionum. Nimirum natura 'eius non potest recte iudicari nisi ex officio praetoris ius dicentis. Haec 'enim praecipue illi erant observanda: 1. ut litis exordium ordinaret; 2. ut 'actiones quibus litigare possent constitueret; 3. ut in fine litis opem ferret 'adversus reum vel condemnatum vel confessum vel non defensum, actoribus 'tam singulis quam pluribus, qui in bona eius concurrerent. Quo ordine in 'disponendis edictis servato effectum est, ut tres principales possint distingui 'partes, quibus quarta accedit nova iurisdictionis praetoriae instituta conti'nens: interdicta, exceptiones, stipulationes praetorias. Difficilior est expli'catu ratio ordinis titulorum secundae partis, qua de re videas Rudorffii 'commentationem in ZRG. 3,53, licet summam quam ille proposuit divisio'nem in edicta de iure et de possessione equidem non comprobaverim.' Bruns. In his omnibus doctissimi viri sententiae lubenter subscribo. Secundae autem edicti partis titulorum ordinem eum esse arbitror, ut primum locum teneant quae e mera iurisdictione pendent actiones, deinde ea sequantur iuris auxilia quae continentur imperio, cf. E. P. p. VIII, 16. Qua ratione totum edictum in quinque partes divisi.

I. De iurisdictione1.

U. 1,
P. 1.

1. Ad legem municipalem2. a. Si quis ius dicenti non :: obtemperaverit, (quanti ca res erit, iudicium dabo).

.....

b. Si quis in ius vocatus vocaverit, quem ex edicto non debuerit*,

non ierit sive quis eum

c. (De damno infecto.) ... eius rei . . . dum ei, qui aberit,

1) Rubr. D. 2,1. Cf. Lenel, ZRG. 15,

2) Rubr. D. (50,1): ad municipalem et de incolis. p. 16 sqq. 3) Sunt verba Rub. D. 2,3; persaepe enim edictorum verba initialia digestorum titulis ut rubricae inscripta esse

prius domum denuntiari iubeam . . . . In eum qui quid eorum, quae supra scripta sunt, non curaverit, quanti ea res est, cuius damni infecti nomine cautum non erit, iudicium (dabo)'.

U. 4,
P. 3.

U. 4,
P. 3.

U. 5,
P. 4.

De vadimonio Romam faciendo3.

2. De albo corrupto1.

3. Quod quisque iuris in alterum statuerit, ut ipse eodem iure utatur. Qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi iuris statuerit sive quis apud eum, qui magistratum potestatemve habebit, aliquid novi iuris obtinuerit, quandoque postea adversario eius postulante ipsum eodem iure uti oportebit, praeterquam si quis eorum quid contra eum fecerit, qui ipse eorum quid fecisset'.

II. De edendo.

8. Argentariae mensae exercitores ei, qui iuraverit non calumniae causa postulare edi sibi rationem quae ad se pertinet, edent adiecto die et consule Argentario eive, qui iterum edi postulabit, causa cognita edi iubebo 10.

III. De pactis et conventionibus. Pacta conventa, quae neque dolo malo neque adversus leges ple bis scita senatus. consulta edicta decreta principum neque quo fraus cui eorum fiat facta erunt, servabo11.

IV. De in ius vocando18. 1. In ius vocati, ut eant aut vindicem dent13.

2. Parentem, patronum patronam, liberos parentes patroni patronae in ius sine permissu meo ne quis vocet 14.

3. ... Si quis parentem, patronum patronam, liberos aut parentes patroni patronae, liberosve suos eumve, quem in potestate habebit, vel uxorem, vel nurum in ius15 vocabit: qualiscumque vindex16 accipiatur17.

16

1) D. 39,2,4,1.5.7.

4) D. 2,1,7 pr.

4. E. P. p. 47.

10) D. 2,13,6,8.

2) D. 11,4,1,4—8.

5) Rubr. D. 2,2.

8) E. P.

p. 48.

11) D. 2,14,7,7.

3) D. 2,11,1; 50,16,3 pr. 6) D. 50,16,8 pr.

7) D. 2,2,1,1;

9) D. 2,13,4 pr. ict. 6,2; 9,3. 12) Rubr. D. 2,4.

2,6: 'in ius vocati ut eant aut satis vel cautum dent'.

14) D. 2,4,4,1. Formulam huic edicto adiectam refert 15) Dig.: iudicium. D. 2,8,2,2.

4. . . . . . In bona eius, qui vindicem dedit, si neque potestatem sui faciet neque defendetur, iri iubebo2.

5. Ne quis eum, qui in ius vocabitur, vi eximat neve faciat dolo malo quo magis eximeretur3.

V. De postulando*. 1. Qui omnino ne postulent. annis decem et septem, surdus qui prorsus non audit non habebunt advocatum, ego dabo5.

P. 5.

Minor F: 8: si

2. Qui pro aliis ne postulent. Mulieres, caecus utrisque luminibus orbatus, qui corpore sua muliebria passus erit, qui capitali crimine damnatus erit, qui operas suas, ut cum bestiis depugnaret, locaverit. . . .

3. Qui nisi pro certis personis ne postulent. Qui lege plebis scito senatus consulto edicto decreto principum nisi pro certis personis postulare prohibentur, hi pro alio, quam pro quo licebit, in iure apud me ne postulent'. Qui ab exercitu ignominiae causa ab imperatore eove, cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit: qui artis ludicrae pronuntiandive causa in scaenam prodierit: qui lenocinium fecerit: qui in iudicio publico calumniae praevaricationisve causa quid fecisse iudicatus erit: qui furti, vi bonorum raptorum, iniuriarum, de dolo malo et fraude suo nomine damnatus pactusve erit: qui pro socio, fiduciae, tutelae, mandati, depositi suo nomine non contrario iudicio damnatus erit: qui eam, quae in potestate eius esset, genero mortuo, cum eum mortuum esse sciret, intra id tempus, quo elugere virum moris est, antequam virum elugeret, in matrimonium collocaverit eamve sciens [quis] uxorem duxerit non iussu eius, in cuius potestate est: et qui eum, quem in potestate haberet, eam, de qua supra comprehensum est, uxorem ducere passus fuerit: quive suo nomine non iussu eius, in cuius potestate esset, eiusve nomine quem quamve in potestate haberet bina sponsalia binasve nuptias in eodem tempore constitutas habuerit: qui ex his omnibus qui supra scripti sunt, in integrum restitutus non erit: pro alio ne postulent, praeterquam pro parente, patrono patrona, liberis parentibusque patroni pa

p. 57 sq.

3) Rubr. D. 2,7 ict.

1) Dig.: iudicio sistendi causa fideiussorem. D. 2,8,2,5. E. P. Rubr. D. (3,1). 8) Gai. 4,182.

5) D. 3,1,1,3.4. 9) quis del.

6) D. 3,1,1,5.6.