facti essent. Petitam autem fisco hereditatem ex eo tempore existimandum esse, quo primum scierit quisque eam a se peti, id est, cum primum aut denuntiatum esset ei, aut litteris vel edicto evocatus esset.

Censuerunt.

58. SC. de n undinis saltus Beguensis a. 138.

C. I. L. 8,46 n. 270 = 8 S., 1193 n. 11451. Duo lapides eundem hunc titulum continentes reperti sunt in loco dicto Henschir Begar in regno Tunetano, alter a. 1860 a V. Guérin (voy. arch. 1,391), alter a G. Wilmanns a. 1873, qui coniunctos eos edidit Eph. epigr. 2,271 commentario cum Mommseni notis adiecto. Illustrantur hoc titulo loci iam dudum noti de nundinarum iure privatis concesso: D. 50,11. C. 4,60. Plin. ep. 5,4. Suet. Claud. 12. Cf. C. I. L. 3,523 n. 4121: Imp. Constantinus nundinas die solis perpeti anno constituit.

(1) SC. de nundinis saltus' Beguensis in t(erritorio) (2) Casensi, descriptum et recognitum ex libro sen(3)tentiarum in senatu dic[ta]rum k(apite) VI T. Iuni Nigri, C. Pompo(1)ni Camerini co(n)s(ulum), in quo scripta erant A[frica]ni iura3 et id (5) quod infra) s(criptum) est.

In comitio in curia'

[Ser]ibundo (6) adfuerunt Q. Sa[7]onius Q. f. Ouf. [Lo]ngus, [A]ni Quar[t]inus, (7) C. Oppius C. f. Vel. Severus, C. For (?) . . C. f. . . . [Sex. Eru]ciu[s], (8) M. f. Quir. Clarus, P. Cassius L. f. Aem. Dexter q(uaestor)*, P. Nonius M. f. Ou[f]. Mac(9)rinus q(uaestor). In senatu fuerunt C.

(10) SC. per discessionem factum.

6

Quod P. Cassius Se(11)cundus, P. Delphius Peregrinus Aleius Alennius Maxi(12)mus Curtius Valerianus Proculus M. Nonius Mucianus (13) coss. verba fecerunt de desiderio amicorum Lucili Afri(14) cani c(larissimi) v(iri), qui petunt: ut ei permittatur in provincia Afric(a), regione (15) Beguensi, territorio

1) Front. grom. 53: in Africa saltus non minores habent privati, quam res publica territoria, immo longe maiores. 2) i. e. Lucilii Africani infra nominati. 3) i. e. possessiones et latifundia, in quibus ut nundinas habere sibi permitteretur petierat. 4) i. e. in curia Iulia aedificata eodem loco quo fuerat Hostilia, scilicet in comitio; cf. supra SCC. 2.5.6: Ev xoμstig. Deinde in hiatu intercidit dies. 5) De quaestoris quaestorumve adscriptione v. Mo., Eph. epigr. 2,283 ad vopos, sicut Iuventius Celsus supra p. 195 n. 2.

v. 8.

- 6) Consul πολυώ

Musulamiorum', ad Casas, nundinas (16) IIII nonas Novemb. et XII k. Dec., ex eo omnibus mensibus IIII non. (17) et XII k. sui cuiusq(ue) mensis instituere habere, quid fieri (18) placeret,

de ea re ita censuerunt: permittendum Lu(19)cilio Africano, c. v., in provincia Afric(a), regione Beguensi, (20) territorio Musulamiorum, ad Casas, nundinas IIII non. (21) Novemb. et XII k. Decembr. et ex eo omnibus mensibus IIII non. et XII k. (22) sui cuiusq(ue) mensis instituere et habere, eoque vicinis (23) advenisq(ue) nundinandi dumtaxat causa coire conve(24)nire sine iniuria et incommodo cuiusquam liceat.

(25) Actum idibus Octobr. P. Cassio Secundo, M. Nonio Muciano. (26) Eodem exemplo de eadem re duae tabellae signatae sunt. (27) Signatores: T. Fl. Comini scrib(ae), C. Iuli Fortunati scrib(ae), (28) M. Caesi Helvi Euhelpisti (sequuntur nomina quattuor).

59. SC. de Cyzicenis a. 138–160.

C. I. L. 3 S., 1274 n. 7060. Eph. epigr. 3,156. E lapide in Cyzici ruinis a. 1876 reperto, deinde Londinium in museum Britannicum translato. Ed., suppl., illustr. Mo.

[SC. de plostulatione Kyzicenor(um) ex Asia, (2) qui dicunt, ut corpus, quod appellatur Ne(3)on2 et habent in civitate sua, auctoritate (4) [amplissimi o]rdinis confirmetur3.

Scri()[bendo adfue]runt M. Aelius imp(eratoris) Titi Aeli (6) [Hadriani An]tonini f. Pap. Aurelius Ve(7)[rus],

s M. f. Gal. Verus, M. Hosidius (8) M. f. A ... [Get]a, M. Annius M. f. Gal. Libo, Q. (9) Pompe[ius] Q. f. Hor. Bassianus, L. Flavius) L. f. (10) Quir. Iulianus, L. Gellius L. f. Ter. Severus, (11) quaestor).

Sententia dicta ab Appio Gallo (12) co(n)s(ule) desig(nato)

1) Tac. Ann. 2,52: Musulamiorum valida gens, et solitudinibus Africae propinqua nullo etiam tum urbium cultu. Ptolem. 4,3,24: Moovλápo cf. Wilm. 278-9. 2) Mo. intellegit vέwv, i. e. iuvenum. Cf. quae saec tertio Callistratus D. 48,19,28,3 scripsit: Solent quidam, qui volgo se iuvenes appellant, in quibusdam civitatibus turbulentis se adclamationibus popularium accommodare. qui fustibus caesi dimittuntur. 3) De hac confirmatione v. Mo. St.R. 23,886 n. 5. 4) Vel quaestores), cum non constet quot testes quaestores fuerint; cf. Mo. l. 1. p. 157. Refertur sententia eius senatoris, qui primus censuit cuique probabile est reliquos adsensisse. Recedit hoc a forma consueta: Quod cos. verba fecerunt cet.

5)

relatione IIII1 concedente (13) imp(eratore) Caes[are Tito A]elio Hadriano An(14)to[nino Aug. Pio].

IIII relatione sua

++60. Senatus consultum de sumptibus ludorum gladiatorum minuendis (a. 176/7.)

C. I. L. II S., 1032 n. 6278. E tabula aënea a. 1888 prope Italicam Hispaniae Baeticae urbem primariam eruderata. Descr. Huebner et Berlanga. Tractavit Mo. in Eph. ep. 7,388 demonstravitque (l. 1. p. 394) sententiam dictam a senatore quodam hac tabula contineri; cf. p. 197 n. 5.

(1) tantam illam pestem nulla medicina sanari posse. Nec poterat: verum nostri principes quibus omne studium est quantoli(2)bet morbo salutem publicam mersam et enectam refovere et integrae valetudini reddere, in primis anima adverterunt quae (3) causa illi morbo vires daret, unde foeda et inlicita vectigalia ius haberent, quis auctor et patronus esset usurpandis quasi (4) legitimis, quae omnibus legibus et divinis et humanis prohibentur.

(5) Fiscus dicebatur: fiscus non sibi, set qui lanienae aliorum praetexeretur, tertia vel quarta parte ad licentiam foedae rapinae invi()tatus. Itaque fiscum removerunt a tota harena. Quid enim Marci Antonini et [Luci Commodi]2 cavendum fisco cum hare(7)na? omnis pecunia horum principum [p]ura3 est, nulla cruoris humani adspergine contaminata, nullis sordibus foedi quae()stus inquinata, et quae tam sanctae paratur quam insumitur. Itaque facessat sive illut ducentiens annu[u]m* seu trecenties (9) est; satis amplum patr[imo]nium imperio parat [7]ex" parsimonia vestra. Quin etiam ex reliquis lanistarum, quae (sestertium) quingenties su(10)pra sunt, pars lanistis condonetur. Ob quae, oro vos, merita? Nulla sane, inquiunt, merita, sed prohibiti talibus grassaturis sola(11)cium ferant et in posterum tanto pretio invitentur ad opsequium humanitatis.

(12) O magni impp., qui scitis altius fundari remedia, quae etiam malis consulunt, qui se etiam necessarios fecerint! Et

1) De iure IIII relationum v. Mo. St. R. 23,898 n. 4.

ita tamen ut cernatur in aere. 3) sic Buecheler, cura aes.

num. 5) patrocinium. 6) parati ex.

--

2) erasum,

4) an

iam fructus tan(13)tae vestrae providentiae emerget. Legebatur etiam nunc apud nos oratio; sed ubi rumore delatum e]st1 questus lanistarum recisos, fis(14)cum omnem illam pecuniam quasi contaminatam reliquisse, statim sacerdotes fidelissimarum Galliarum vestrarum (15) concursare, gaudere, inter se loqui.

(16) Erat aliquis, qui diploraverat fortunas suas creatus sacerdos, qui auxilium sibi in provocatione ad principes facta constituerat. Sed (17) ibidem ipse primus et de consilio amicorum quid mihi iam cum appellatione? Omne onus, quod 'patrimonium meum opprimebat, sanc(18)tissimi impp. remise'runt; iam sacerdos esse et cupio et opto et editionem muneris 'quam olim detestabamur, amplector'.

(19) Itaque gratiae appellationis non solum ab illo, verum et a ceteris petitae; et quanto plures petentur! Iam hoc genus causarum diversam formam (20) habebit, ut appellet qui non sunt creati sacerdotes, im[mo]2 populus.

.

(21) Quae igitur tantis tam salutarium rerum consilis vestris alia prima esse sententia potest, quam ut, quod singuli sentiunt, quod universi (22) de pectore intimo claman[t]*, ego censeam? (28) Censeo igitur in primis agendas maximis impp. gratias, qui salutaribus remedis, fisci ratione post habita, labentem civitatium statum et prae(24)cipitantes iam in ruinas principalium virorum fortuna[s] restituerunt: tanto quidem magnificentius, quod, cum excusatum esset reti(25)nerent quae ali instituissent et quae longa consuetudo confirmasset, tamen olli peraeque nequaquam sectae suae congruere arbitra(26)ti sunt male instituta servare et quae turpiter servanda essent instituer[e]®.

(27) Quamquam autem non nulli arbitrentur de omnibus, quae ad nos maximi principes rettulerunt, una et succincta sententia censendum, (28) tamen, si vos probatis, singula specialiter persequar, verbis ipsis ex oratione sanctissima ad lucem sententiae translatis, ne qua ex parte pravis in(9)terpretationibus sit loc[u]s'.

8

Itaque censeo, uti munera, quae assiforana appellantur,

1) delatu/st in ectypo cernitur videturque fuisse aut delatu est aut delatumst. 2) ex im postea factum videtur esse imo.

-

3) sentententia fuit,

4) clamante factum ex clamans; clamant Buecheler.

7) locis. -8) fortasse quae edebat

in sua forma mane[a]nt1 nec egrediantur sump(3o)tu (sestertium) XXX (milia). Qui autem supra (sestertium) XXX (milia) ad LX (milia) usque munus edent, is gladiatores tripertito praebeantur numero pari. Summum pre(31)tium sit — (v. 31-34 sequuntur pretia gladiatorum).

3

Et haec sit summo ac formonso2 gladiatori defi(35)nita quantitas. Utique in omnibus muneribus quae generatim distincta sunt, lanista dimidiam copiam universi numeri promisque multitu(36) dinis praebeat exque his qui gregari appellantur, qui melior [7]acertat[u]s erit, duobus milibus sub signo pugnet, nec quisquam ex eo numero (37) mille nummum minore. Lanistas etiam promovendos vili studio questus: [sibi] copiam dimidiae partis praebenda[e negantes] esse ex nu(38)mero gregariorum uti sciant inpositam sibi necessitatem de ceteris quos meliores opinabuntur transferre tantisper plendi nu(39)meri gregariorum gratia. Itaque is numerus universae familiae aequis partibus in singulos dies dispartiatur, [ne]que ullo die minus quam (40) dimidia pars gregariorum sit ibi qui eo die dimicabunt. Utque ea opservat[ijo a lanistis quam diligentissime exigatur, iniungendum (41) his qui provinciae praesidebunt et legatis vel quaestoribus vel legatis legionum vel iis qui ius dicunt c(larissimis) v(iris) aut procurator[ibus]' maximorum (42) principum quibus provinciae rector mandaverit; is etiam procurator[ibus] qui provinciis praesidebunt. Trans Padum autem perque omnes Italiae (43) regiones arbitrium iniungendum praefectis aliment[orum], si aderunt, vel viae curatori aut, si nec is praesens erit, iuridico vel (44) tum classis praetoriae praefecto.

(45) Item censeo de exceptis ita opservandum, ut praecipuum mercedis gladiator sibi quisque1o paciscatur, eius pecuniae quae ob hanc causam excipi(46)ebatur, quartam portionem liber, ser[]us autem quintam excipiat. De pretis autem gladiatorum opservari paulo ante censui secundum praescrip(47)

11

lanista qui vellet per oppidorum fora asses a spectatoribus pro locis exigens ; cfr. Sueton. Vitell. 12: circumforaneus lanista.

1) manent. 2) famoso Hirschfeld. 3) sic Buecheler, meliori acertatis aes. 4) negem sibi copiam dimidiae partis praebendas esse. 5)

atque. 6) opservato. fectis alimentorum dandis.

7) procuratores.

8) procurator.

9) prae. 11) serus.