INSTITUTIONUM ET REGULARUM IURIS ROMANI SYNTAGMA EXHIBENS GAI ET IUSTINIANI INSTITUTIONUM SYNOPSIN ULPIANI LIBRUM SINGULAREM REGULARUM PAULI SENTENTIARUM DELECTUM TABULAS SYSTEMA INSTITUTIONUM IURIS ROMANI ILLUSTRANTES PRAEMISSIS DUODECIM TABULARUM FRAGMENTIS. EDIDIT RUDOLPHUS GNEIST U. I. DR. PRAEMONENDA I. de huius syntagmatis ratione. III. de Gai institutionum editionibus. IV. de vario genere litterarum et de signornm in hae editiono usu. VI. de Ulpiani libro singulari regularum. VII. de Pauli receptis sententiis. VIII. de duodecim tabutarum fragmentis. IX. de tabulis systema institutionum illustrantibus. Huod primus Gai Commentariorum editor divinavit, ab his repertis studiorum iuris Romani veteris novam aetatem incepturam esse, id eatenus verum est, quatenus Germani in historia et antiquitatibus iuris Romani explicandis novo hoc adminiculo adiuti mirum in modum profecerunt, et institutionum iuris Romani tractatio inde ab illo tempore sensini quidem sed penitus mufata est. Maioribus quidem nostris solae Triboniani Institutiones studiorum initia fuerunt, quibus antiquitates iuris Romani annecterentur ad exemplum fere syntagmatis Heinecciani, etiam nostca aetatc duabus Hauboldi et Muehlenbruchii editionibus repetiti, liiinc Jaj.ileirp^ene iu oblivionem adducti. Eximia interim opera ad Gai Iiis^Uioiies adoniandas adhibita est. Postquam Goeschenii, Hollwegii, Bluhmit.-fsboribus jndefessis editionum fundamenta posita sunt, celeberrimi iuris Roiiiafni doctores artem criticam et exegeticam in singulis eius libri articulis exercuerlint, eosque commentationibus illustraverunt: in omnibus fere et Iibris et praelectionibus Gai praecipuam rationem haberi videmus. Accedunt novae universi iuris tam Anteiustinianei quam Justinianei editiones, prioribus longe praestantiores. Inprimis vero Boeckingius accuratissimis et nitidissimis Gai editionibus studiosae legum iuventuti quasi novus Tribonianus extitit, Gaio suo uberrima Iocorum comparatione illustrando, ut ex hoc veluti centro in fontes et adminicula studiorum excurrere tirones possent. Neque tamen excurrunt; ac dubites, num nova aetas iurisprudentiac Romanae surrexerit, si studia eorum spectes qui ad forum accessuri sint aut iam accesserint; nec multum abest, quin dicam, quo uberiora et commodiora adminicula liant. eo tenuiora studia fieri. Etiam nunc legislator qui, quae iudicum et advocatorum eruditio sit, probe consideret, non temere utetur Theodosii verbis, uno fere mutato: „Saepe nostra clementia dubitavit, quac causa faceret, ut tantis praepositis praemiis quibus artes et studia niitriuntur, tam pauci raroque extiterint qui plena iuris civilis scientia ditarentur, et in lanto examinum tristi pallore vix unus aut alter receperit soliditatem per fectae doctrinae." Longum est et difficile huius rei causas enumerare. In iquus quidem fuerit, qui potissimam culpam in scholas universitatum littera fiarum coniiciat; sed taraen exegesin apud nostrates nunc iusto magis negligi Mncedo. Nec parvi momenti est, quod Tribonianum negligere et paenc contemnere coepimus, Gaium vero in eius Iocum succedere non videmus. |