2. alluvione, insula in flumine nata (§ 70-72.)
3. solo cedit superficies, planta, frumentum satum (73-76.)
item in charta scriptum, non in tab. pictum (§ 77—78.)
4. si quis ex aliena materia novam speciem fecerit (§ 79.)
Nunc admonendi sumus quasdam person. sine tutoris auctoritate alienare
non posse (Gai § 80-85. Inst. VIII. 2.)
Adquiritur autem nobis non solum per nosmet ipsos, sed etiam per eos quos
in pot. manu mancipio habemus ete. (§ 86-96.) | in potestate habemus (tit. IX.)
Hactenus admonuisse sufficit, quemadmodum singulae res nobis adquirantur.
Videamus nunc quibus modis per universitatem res nobis adqu. (G. § 97. IX. 6.)
B. De hereditatibus et reliquis succ. per univ.
Si cui heredes facti sumus, sive cuius bonorum poss. petierimus, sive cuius bona eme-
rimus, sive quem adrogaverimus, s. qu. in manum ut ux. receperimus [s. cuius bona
libertatum conserv. c. add. f.] eius res omnes ad nos transeunt (G. II. 99. Inst. II. 9. § 6.)
Et prius de hereditatibus. quarum duplex condicio: I ex testamento II ab intestato.
I. de testamentis. 1. de testamentis ordinandis(G. § 100-111. Inst. tit. X.)
tria genera testam. ex iure civili (X. § 1.)
alia forma edicto Praet. introducta (§ 2.)
quae formae nunc confusae sunt (§3–14.)
(de militari testamento XI.)
duo olim genera testamentorum (Gai § 101.)
accessit tertium g. per aes et libram (§ 102.)
idque nunc aliter atque olim ordinatur (103-8.)
(de testamentis militum § 109–11.)
2. Non tamen omnibus licet testamentum facere (G. § 112-114. Inst. XII.)
3. Observandum est porro ante omnia (§ 114. 115.)
ut institutio heredis solemn. fiat (§ 116. 117.)
ut mulier testam. faciat tutore auctore (§ 118-22.)
(Praetor tamen hoc casu heredes scriptos adiuvat § 119–121.)
ut quiliberos in pot. habet eos her. instituat velut op. ex her. (§ 123-37.XIII.)
(singulatim de postumis, de emancipatis, de adoptivis eod. Adde No. 7. infra.)
4. Quibus modis testamenta infirmentur (G. § 138-51. Inst. XVII.)
Praetor tamen scriptos heredes B. Pne. secundum tabulas adiuvat (§ 147–151. XVII. 6.)
| de inofficioso testamento (XVIII.)
5. Heredes aut necessarii, aut sui et necessarii, aut extranei (§ 152. XIX. pr.)
a. necessarius heres est servus heres institutus (§ 153–55. XIX. 1.).
b. de suis et necessariis heredibus, et de iure abstinendi (§ 156–60. XIX. 2.)
c. de extraneis heredibus (§ 161. XIX. 3.) (cum quibus testamenti factio esse debet XIX. 4.)
extraneis autem h. deliberandi potestas data est de hereditate adeunda (162. 63. XIX. 5.)
accedit nunc beneficium inventarii (XIX, 6.)
extr. heredibus solet cretio dari (164–73)
Ceterum extr. aut pro herede gerendo aut nuda voluntate heredes fiunt (§ 167. XIX, 7.)
6. Interdum duos pluresve gradus heredum facimus (§ 174. XV. pr.)
a. de vulgari substitutione (§ 174-78. XV.)
b. de pupillari substitutione (§ 179–84. XVI.)
7. heredes scribi poss. tamliberi homines quam servi (§ 185–90. XIV. pr. 1—3.)
et tam ex asse, quam ex parte (XIV. 4–8.)
et pure et sub condicione (XIV. 9—11.)
Post haec videamus de legatis. Quae pars iuris extra propositam quidem ma-
teriam videtur, nam loquimur de his iuris figuris quib. res per universitatem acquir.;
sed cum omnino de testamentis et heredibus testamento instit. locuti sumus, non sine
causa sequenti loco poterat haec iuris materia tractari (G. § 191. Inst. XX. pr.)
Legatorum utique genera sunt quattuor: per vindica- legatorum definitio (XX. 1.)
tionem (§ 193-200.) per damnationem (§ 201-8.) sinendi omnium nunc una natura (§ 2.)
modo (§ 209-215,) per praeceptionem (§ 216–23.)
fideicommissis exaequata (§ 3.)
a. de modo legatorum ad L. Furiam, L. Voconiam, L. Falcidiam (§ 224—28. XXII.)
b. de inutiliter relictis leg. ante heredis institutionem, post mortem heredis, poenae
causa, incertae personae, postumo alieno, servo aliisque in pot. (§ 229—–45. XX. 25–36,)
de ademptione legatorum (XXI.)
Hinc transeamus ad fideicommissa (G. § 246. XXIII. pr.) et prius videamus
1. de hereditatibus fideic., de SC. Trebell. et Pegasiano (§ 247–59. XXIII.)
2. de singulis rebus per fideicommissum relictis (260–262. XXIV. pr. 1.)
libertas quoque per fideicommissum dari potest (§ 263–67. XXIV. 2.)
multum autem differunt fideicommissa et legata (268-83.) |
erant olim et aliae differentiae (§ 284-88.)
(tutor non aliter quam directo dari potest § 289.)
II. Intestatorum hereditates
De codicillis (lit. XXV.)
1. lege XII primum ad suos heredes pertinent (G. III. 1-8. Inst. III. tit. I. § 1—8.)
emancipati tamen bonorum possessione adiuvantur (§ 9—14.),
nepotes ex filiabus descendentes Pr. constitutionibus (§ 15. 16.)
2. si suus heres non est, ad agnatum proximum pertinent (G. § 9–16. Inst.¡II.)
3. et olim ad gentiles (§17.)
3. Nunc etiam inter matrem filiosque here-
ditates cap. SC. Tertulliano et Orfitiano (III. IV.)
Legg. XII iniquitates edicto Praetoris emendatae (§ 18–25.)
inde varii bonorum possessionis gradus (§ 26–31.)
iique bon. possessores loco heredum constituuntur (§ 32.)
sunt et alii complures gradus bon. possessionis (§ 33 ... 34.)
Quae B. Pnes. sunt aut cum re, aut sine re (§ 35—38.)
4. Post agnatos Praetor cognatos vocat (V.)
De gradibus cognationis (VI.)
Nunc de libertorum bonis videamus (G. § 39. Inst. VII. pr.):
a. civium Roman. ex L. XII, ex ed. Praet., ex L. Iulia et P. P. (§ 40—54. 72. 73. VII.)
b. Latinorum libertorum (§ 55–73.)
c. eorum q. dediticiorum n. s. (§ 74–76.)
Novum ius nostra constitutione statutum (VII. 3. 4.)
De assignatione libertorum VIII.
III. Successiones per universitatem praeter hereditatem.
1. bonorum emptiones (§ 77—79.) 1. De bonorum possessionibus (IX.)
quidnam ius bon. poss. et emptorum (80. 81.) 2. de adquis. per arrogationem (X.)
2. si paterf. se in adoptionem dedit 3. bon. addictio libertatis causa (XI.)
vel uxor in manum convenit (82-84.) 4. olim bonorum venditiones)
3. si hereditas in iure ceditur (85-87.) 5. olim succ. ex SC. Claudiano)
Nunc transeamus ad obligationes (G. III. 88. Inst. III. tit. XIII. earumque definitio XIII. pr.)
quarum summa divisio in duas spe- quarum summa divisio in duo genera: aut ci-
cies deducitur: omnis enim obligatio viles aut praetoriae. Sequens divisio in IIII spe-
vel ex contractu nascitur cies: aut ex contractu, aut quasi ex contr., aut
vel ex delicto (Gai § 88.)
ex maleficio, aut quasi ex maleficio (XIII.)
Et prius videamus (I.) de his quae ex contractu nascuntur. harum qua-
tuor genera sunt: aut re, aut verbis, aut litteris, aut consensu contr. (§ 89. XIII. cit.)
1. Re contrahitur obl. velut mutui datione et quodamm. indebito soluto (90.91. XIV.)
item commodato, deposito, pignore (XIV. §2—4.)
2. Verbis obligatio fit ex interrogatione et responsione (§ 92–96. XV.)
postea solemnia verba Leoniana const. sublata (§ 1.)
stipulatio aut pure aut sub condicione fit (§ 2-6.)
loca inseri solent (§ 3.) et facta in stip. deduc. (§ 7.)
Et stipulandi et promitt. plures rei fieri poss. (XVI.)
[§ 103. 4.] Et servus ex persona domini ius stip. habet (XVII.)
Stip. aliae iudiciales, praetoriae, convent. (XVHI.)
De inutilibus stipulationibus (i. e. de rebus in stip. ded., de personis ete. (§ 97–109. XIX.)
Possumus ad id q. stipulamur adhibere adstipulatorem (§ 110-14.)|
pro eo qui promittit sponsores. fideprom., fideiuss. (§ 115–27.)
3) Litteris obl. fit velut nominibus transcripticiis (125—33.)
et chirographis, peregrinorum more (134.) ¦ quae nomina hodie non sunt in usu (XXI.)
¦ Plane et hodie quis scriptura obligatur (eod.)
4) Consensu alter alteri obligatur ex bono et aequo (§ 135–38. XXII.):
a) emtionibus et venditionibus (§ 139–41. XXIII.)
b) locationibus et conductionibus (§ 142—47. XXIV.)
c) societatibus (§ 148–54. XXV.)
d) mandatis (§ 155—62. XXVI.)
De obligationibus quasi ex contractu (XXVII.)
Expositis generibus contr. admon. s. adquirinobis non solum per nosmetipsos, sed et
per eos qu. in potestate manu mancipio (§ 163–67.) | per eos qui in pot. sunt (XXVIII.)
Tollitur autem obligatio:
a) praecipue solutione (§ 168.)
b) acceptilatione (§ 169-72.)
c) imaginaria solut. per aes et libram (173-75.)
d) novatione (§ 176–79.)
e) litis contestatione (§ 180. 181.)
Tollitur autem obligatio.
a) solutione (XXIX. pr.)
b) acceptilatione et stipul. Aquiliana (§ 1.2.)
d) (cons. contr.) contraria voluntate (§4.)
II. Transeamus nunc ad obl. ex delicto, quae unius generis sunt (§ 182. IV. 1. pr.)
1. furtum (§ 183–205. Inst. IV, tit. I.)
2. vi bona rapta (§ 209. Inst. tit. II.)
3. damnum iniuria datum (§ 210—19. III.)
4. iniuria (§ 220–25. Inst. tit. IV.)
| De obl. qu. quasi ex delicto nascuntur (V.)
III. IUS QUOD AD ACTIONES PERTINET. (Comm. IV.)
Superest ut de actionibus loquamur (G.IV. 1. pr., earumque definitio Inst. IV. 6. pr.)
I. 1. actionum (summa divisio in) duo genera: in rem aut in personam.
(G. § 1-5. Inst. tit. VI. § 1-15. 20.)
| utraeque aut civiles aut praetoriae (VI. 3—12.)
2. act. aut rem, aut poenam, aut tam rem qu. poenam persequimur (§6—9. VI. 16–19.)
(3.) aut in simplum, duplum, tripl., quadr. (VI. 21—27.)
3. Quaedam a. ad legis actionem exprimuntur, quae-
dam sua vi ac pot. constant. quod ut manifestum fiat opus est ut
de legis actionibus loquamur (G. § 10–12.)
a. de sacramenti legis actione (§ 13—17.)
b. per iudicis postulationem (...)
c. per condictionem (. § 18—20.)
d. per manus iniectionem (§ 21—25.)
e. per pignoris capionem (§ 26–29.)
Sed istae omnes L. A. lege Aebutia et Iul. paene sublatae (30.)
itaque effectum ut per formulas litigaremus; quarum
quaedam ad legis actionem exprimuntur (§ 32. 33.)
quaedam alterius generis fictiones habent (§ 34—38.)
Partes autem formularum sunt: demonstratio, in-
tentio, adiudicatio, condemnatio (§ 39-44); eaeque
a. aut in ius aut in factum conceptae sunt (§ 45—47.)
b. formul. condemnatio aut certae a. incertae pecuniae (48-52.)
c. quidnam ius sit in plus vel minus petitione (§ 53–60.)
4. a. quaedam stricti iuris sunt, quaedam bonae fidei (§. 61. 62. VI. 28. 29.)
in quibus deductio locum habet (G. § 61–68.) et compensatio (§ 61–68. VI. 30. 39. 40.)
Praeterea quasdam actiones arbitrarias appellamus (§ 31.)
Curare autem debet iudex, ut certae pec. vel rei sententiam fer. (32.)
Quidnam ius sit in plus petitionibus (§ 32–35.)
De condemnatione in quantum facere potest etc. (§ 36-40.)
Quia tamen mentionem habuimus de actione in peculium, opus est, ut
de actionibus quae in parentes dominosve d. admoneamus (§ 69. VII. pr.)
a) quod iussu actio (§ 70. VII. 1.)
b) exercitoria et institoria actio (§ 71. VII. 2.)
c) tributoria actio (§ 72. VII. 3.)
d) de peculio et de in rem verso a. (§ 73. VII. 4.)
de earum actionum inter se ratione (§ 74. VII. 5. 8.)
et de SCto Macedoniano (VII. 7.)
Ex malef. (filiorum fam. el) servorum noxales actiones prodita e s. (75-79. VIII.)
quae nunc in servos tantum dantur (VIII. 7.)
Actiones ex contr. eor. qui in manu mancipio s. (§ So.) |
De noxae deditione serv. animalium etc. (§ 81.) | Si quadrupes pauperiem f. dic. (IX.)
Nunc admon. s. agere posse quemlibet aut suo nomine a. alieno (82. X. pr.)
alieno, velut cognitorio (G. S 83), procuratorio, tutorio, curatorio (§ 84. 85. X. 1. 2.)
De formulae conceptione, si al. nom. ag. (§ 86. 87.) |
Videamus nunc quib. ex c. actor reusve satisdare cogatur (§ 88–102. XI.)
de actione in rem per sponsionem (§ 91-95.)
de recentiore iure satisdationum (X1. 2 — 7.)
(Quibus modis actiones finiuntur:)
1'. iudicia aut legitima aut imperio cont. (G. § 103—9.) |
1. quaedam actiones perpetua e quaedam temporales sunt (§ 110. 111. XII. pr.)
2. quaedam actiones ad et in heredes non transeunt (§ 112, 113. XII. 1.)
3. si reus ante rem iud. post acceptum iudicium satisfaciat actori (§ 114. XII. 2.)
II. Sequitur ut de exceptionibus dispiciamus (G. § 115–125. Inst. XIII. XIV. 4.)
quae aut peremptoriae aut delatoriae (120-25.) perpetuae aut temporales (XIII. 8—11.)
Sunt et aliae adiectiones: 1. replicatio, 2. duplicatio, 3. triplicatio (§ 126–29, XIV.)
4. praescriptiones pro actore (§ 130-37.) |
III. Superest ut de interdictis dispiciamus (138. XV. pr.) quid sit interd. (139 −41.)
1. quor. principalis divisio: prohibitoria, restitutoria, exhibitoria.
2. sequens divisio, quod quaedam comparatae sunt possessionis
a) adipiscendae causa (§ 144–147. XV. 3.
b) retinendae causa (§ 148–153. XV. 4. 5.)
c) recuperandae causa (§ 154. 155. XV. 6.)
3. tertia divisio: simplicia aut duplicia (§ 157–160. XV. 7.)
De ordine et exitu interdictorum (§ 161–170.) | supervacuum est hodie dicere (XV. 8.)
IV. De coercitionibus et de poenis temere litigandi (§ 171–182. XVI.)
1. adv. reum dupli, sponsionis periculum, iusiur. calumniae (§ 171–173. XVI. pɛ. 1.)
2. adv. actorem: calumniae iud., contrarium iud., iusiurandum, restipulatio (174–81.)
3. ex quibusdam iudiciis damnati ignominiosi fiunt (§ 182. XVI. 2.)
V. De in ius vocando et de vadimoniis (G. § 183–187. XVI. 3.)
VI. De officio iudicis (XVII.)
VII. De publicis iudiciis (XVIII.)
Gai Institutionum systema cum Ulpiani libro singulari
Gai I. 1. Iuris summa divisio.
Gai I. 2—7. de legibus, SCtis etc.
Ulp. I. 1—3. de legibus. I. 4. de moribus.
Gai. I. 8. Ius civile vel ad personas pertinet vel ad res vel ad actiones.
I. IUS QUOD AD PERSONAS PERTINET.
(GAI. I. 9–200. ULP. I. 5 — XVIII.)
I. Omnes homines aut liberi aut servi. I. ***
Liberorum hom. alii ingenui alii liberti.
De libertis :
1. Libertorum genera
a. cives Romani
b. Latini
U. I. 5. II. III.
I. 5.
1.6-9.
2: Qui manumittere et manumitti prohibentur:
a. Lege Aelia Sentia
b. ex aliis iuris civilis causis
3. de libertate testamento data:
a. quemadm. testamento libertas detur I. 20-23.
b. ad L. Furiam Caniniam
I. 24-25.
c. de eo cui sub condicione lib. datur (de statu liberis) II. 1-6.
d. de libertate directo aut per fideicommissum data
4. de Latinis. Latini quibus modis ius
Quiritium consequantur
II. De his qui sui vel alieni iur. sunt. Gai 48-51.
|