Page images
PDF
EPUB

2

fed conjecturam conje&uræ oppofuif fe, animadverti, & quidem parum verofimilem verofimillima. Unde quum non liceret mihi effe tam beato, ut ab eo proficerem, committendum mihi haud putavi, ut erraffe me faterer ubi ipfe errori propior videbatur. Denique, ne id ignores, indicem auxi quammaxime, infertis iis quæ in nova hac editione accefferunt. Ita vere adfirmare poffum, au&iorem emendatioremque proditurum effe libellum, fi is, qui emendationi plagularum impreffarum præ fuerit, tantum induftriæ attulerit quantum ego ad illius recognitionem attuli. Diligentiam enim operarum, quamvis exa&tiffimam a bibliopola, viro integerrimo, ftipulatus fim, ipfe præftare nequeo, plus quam centum milliaribus Argentorato remotus. Hæc funt, quæ fcire te volui, LECTOR, antequam te ipfius libri lectioni dares. Tu lucubratione, quam in tui gratiam fuftinui, utere, fruere, & mihi, tua cauffa omnia volenti, & antiquitates Germanici juris multo majore ftudio adornanti, & brevi eidem prælo commiffuro, fave. Hala Kalend. Sextil.

[ocr errors]

clo lɔccxxIII. Hæc ante biennium? Jam fcito, iterum diftra&tis exemplaribus, me denuo libellum recognoviffe, emendaffe, nihilque feciffe reliqui, ut prodiret & auctior & emaculatior. Eft hoc ftudium hujufmo di, ut quotidie aliquid obferves: nec quifquam tam bene fubdu&ta adfcribendum ratione eft, quin res, ætas, ufus femper aliquid adportet novi aliquid moneat, ut illa, quæ te fcire credideras, nefcias, & quæ tibi putaras prima, in experiundo repudies. Quod & mihi, quoties_mea relego, evenit, evenietque fortaffis & in pofterum, fi me vivo libellus quartum præla exercuerit. Sed hæc Deo curæ erunt, cui TE, LECTOR, æque ac me ipfum meaque omnia commendo. Francqueræ Frifiorum x. Kalend. Februar. clɔ ɔcc XXVI.

PRÆ

viii

PRÆFATIO

PRIORI EDITIONI PRÆMISSA.

LECTORI BENEVOLO

S. P. D.

Jo. GOTTL. HEINECCIUS

JC.

Uantum utilitatis in jurifprudentia noftra antiquitatum Romanarum adferat notitia, nemo, nifi qui nunquam eft hifce facris initiatus, ignorat. Equidem jam eo tempore, quo adhuc florebant res Romanæ, vix quifquam præclarum jureconfulti nomen tueri videbatur, qui erat ab hoc infigni præftantiffimoque præfidio deftitutus Plurima erat, tefte CICERONE (a) in omni jure civili antiquitatis effigies, prifca verborum vetuftas, & altionum genera quadam, que majorum confuetudinem " vitamque declarabant. Hæc vero omnia quis quæfo intelligat, nifi qui interiorem fibi antiquitatis fcientiam compara

verit?

(a) CIC. de Orat. 1, 43.

verit? Hinc in maxima plerumque ac præ cipua veterum jureconfultorum laude ponebatur accuratior antiquitatum notitia. PLINIUS, (6) ARISTONEM jureconfultum laudaturus, nihil in eo magis, quam illam prifci moris peritiam, admiratur. Quam pe ritus, inquit, ille & privati juris & publici ? Quantum rerum, quantum exemploquantum ANTIQUITATIS tenet? Nihil eft, quod difcere velis, quod ille docere non poffit. Miki certe, quoties aliquid abditum quaro, inftar thefauri eft. Idem reconditarum litterarum præfidium etiam in ANTISTIO LABEONE celebrat GELLIUS,

rum,

(c) ex quo difcimus nihil eum

ratum

penfumque habuiffe, nifi quod juftum fan&tumque effe, in Romanis ANTIQUITATIBUS Legiffet. Quum ergo jam ii jureconfulti, qui florentem viderant rempublicam, hoc præfidio carere haud poffe viderentur; quid de noftris dicamus temporibus, quibus ita exftincta eft Romana refpublica, nullum ut exftet, nifi in hominum memoria teris illius formæ veftigium? Aliæ hodie funt confuetudines, alia religio, alii magiftratus, alia judicia, alia denique imperiorum, & rerum publicarum facies Et tamen peregrinis adftricti legibus vivimus eafque interpretari, & obvenienti

bus

ve

(b) PLIN. Epift. I, 22.

(c) GELL. No&t. Att. XIII, 12

bus hodie negotiis adplicare jubemur. Quis hoc præftiterit, nifi qui impreffam animo circumferat veteris illius Romanæ reipublicæ effigiem, &, ut JUSTINIANUS (d) alicubi monet, nihil ANTIQUITATIS penitus ignoret?

Equidem fi cui hoc dubium videbitur eum ego ad Gloffatores remittam, ad illud, inquam, hominum genus, cui, exftincto litterarum lumine tantum ftatuebatur pretii, ut quafi Atlantis humeris coelum, ita eorum auctoritate jurifprudentiæ dignitas videretur fuftineri. Quid enim aliud eminentiffima illa ingenia in tot ridiculos ac pane pueriles errores abripuit, quam antiquitatum Romanarum omnifque politioris litteraturæ ignorantia Fieri enim profecto haud poterat, quin homines, ejus reipublica ignari, cujus leges & jura traitabant, tamquam illuni nolle fine lumine oberrantes, fape offenderent, fape laberentur, fape quovis potius, quam quo inftituerant, pervenirent. ut eleganter ait M. ANT. MURETUS. (e) Non pudebat ergo tum legi Fufia Caninia a canına invidia; (f) legi Hortenfis a nefcio

(d) Princ. Inft. de teftam. ordin. (e) MURET. Part. I. Orat. XVI. (f) Gloff. ad princ. Inft. de Lege Fuf. Can.toll. edit. antiquiff. ex fæculo XV. Quam legem Fufiam Caniniam forte aquodam, qui Caninius nominabatur, indu&tam ; ut in publiciana dicitur infr. de actionibus §.alie. Nam canis fervabat natu

ran,

« PreviousContinue »