Page images
PDF
EPUB

I. Fideicommissa veteri ju

T IT.

XXIII-XXV.

Defideicommiffis univerfalibus & fingularibus, de codicillis.

Actenus de hereditatibus & legatis quæ verbis directis relinquuntur: jan re inv ali etiam de fideicommiffis agendum, propter quæ quum codicilli reperti fint, eadem oper etiam de codicillorum origine ac jure erit differéndum.

da

mulis relicta?

I. Veteri jure Romano non ratæ erant ultimæ voluntates, nifi verbis imperativis coll ceptæ. Lex enim XII. Tabular, ea folam confirmabat, quæ quis legaffit. Legare vero erat veluti legem dicere, atque adeo teftato ris non erat uti verbis precativis, fed direAtis & imperativis. (a) Hinc inter ea, quæ ex XII. tabulis erant licita, L. 120. D. de verb. fignif. non referuntur fideicommilla, & id fibi volunt verba Ulpiani Fragm. XXIV, 1. Fideicommiffum eft, quod non civilibus, fed precativis, relinquitur: nec ex rigore juris ti vilis proficifcitur, fed ex volantate datur re linquentis.

[ocr errors]

II. Qui II. Relinquebantur ergo fideicommiffa verbus for- bis precativis, vel ad heredem fiduciarium, vel ad eum, cui relinquebatur, directis. Paull Sent. IV, 1. 5. 6. Magis enim hic voluntas fpećtanda videbatur, quam verba, L. 16. C. de fideic.

[ocr errors]

(a) Vide fupra Lib. II. Tit. XX. XXIIɔ n. i..

fideic. nec proinde tam quærendum, quocum quis loqueretur, quam in quem voluntatis dirigeretur intentio. L. 77. §. 26. D. de legat. 2. Hinc paffim in jure noftro formulæ occutrunt. FIDEI TUÆ COMMITTO. PETO, C. SEII, CONTENTUS SIS ILLA REVOLO TIBI ILLUD PRESTARI, ROEGO, PETO, VOLO, MANDO, (b) DEPRECOR, CUPIO, INJUNGO, DESIDERO, IMPERO, &c. Et quamvis Paullus 1. c. excludat verba RELINQUO & COMMENDO, quæ ipfæ nullam fideicommiffi actionem parete exiftimat; hæ tamen formulæ etiam, ut & aliæ omnes, idoneæ vifæ funt poft L. 2. C. commun, de legat. & fideicomm. Vid. Cujac. ad Paull. l. c. p. m. 385. feq. Barn. Briffon, de Form. VII. p. 668. feq.

natura

pora!

III. Quod fi ergo verbis ejufmodi precati- m. Fivis aliquid effet relictum; heredis erat arbi- deicomtrium, velletne illud præftare, an nollet. Nullo miflorum enim juris vinculo, fed tantum pudore & fide ante Aus eorum, qui rogati erant, continebantur fidei- gusti têcommifla. §. 2. Inft. b. t. Sæpius tamen veteres heredum fidei committebant, five clam, five verbis in teftamento expreffis, maxime fi iis quidquam relinquere cuperent, qui per leges erant incapaces. Cujus rei exempla funt apud Ciceronem de Finib. 11,58. Quinctilian.Declam. CCCXXIV. & Valer. Max. IV, 2. 7. qui refere Q. Pompejum R.fum exfulem, quum ex teftamento civis Romani nihil capere potuiffet,

ta

(b) Immo & JUBEO, quod precativum effe nea gat Alciatus. Vid. L. 28. §. ult. D. de libert. leg. Hein. Ant. Rem. T. 4.

Aa

IV. Au

gufti eade re co

tamen bona cujufdam accepiffe, quæ matri prædia fua fideicommiferat, ut hæc illa filio Pompejo reftitueret: Sed ejufmodi fideicommiffa, ut dixi, non neceffario præftabantur, poteratque adeo hereditas ab herede fiduciario impune retineri. Quamobrem & hereditatem ex fideicommiffo reftitutam fiduciarii veluti liberalitati imputabant. Et ita ego interpretor verba in marmore apud Reinef. Infer. Claff. 11,73. 2. L. CESTIUS QUA EX PARTE AD EUM HEREDITAS M. AGRIPPE MUNERE PERVENIT.

IV. Primus rem mutavit, & fideicommiffa , quorum antea mos inter exempla probitatis & perfidiæ fluctuaverat, & exemplo & Situtio. feveritate ftabilivit Auguftus. De quo ipfe Imperator nofter §. 1. Inft. h. t. Poftea D. Augu ftus primus femel iterumque, gratia perfonarum motus, vel ob infignem quorumdam perfidiam, juffit confulibus auctoritatem fuam interponere. Quod quia juftum videbatur & populare eras, paullatim converfum eft in adfi duam jurifditionem, tantufque eorum favor faltus eft, ut paullatim etiam Prator proprius crearetur, qui de fideicommiffis jus diceret, quem fideicommiffarium adpellant. Ex hoc ergo loco patet I) primum Auguftum fidei fuæ commiffa præftitiffe, gratia perfonarum motum. Perfonæ vero ille procul dubio, fuerunt L. Lentulus, & ejus heres fideicommiffarius ; nam ex illius perfona etiam fideicommiffa cœpiffe dicuntut pr. Inft. de codicill. Difcimus deinde, II) Auguftum negotium dediffe Confulibus cognoIcendi de fideicommiffis, nominatofque heredes ad reftituendas hereditates compellendi. Quæ

Quæ jurifdictio Coff. tantum delegata erat a Principe, nec ad provincias pertinebat, ubi fideicommiffa exfequutionem nullam habe bant, antequam Claudius id negotium Præfidibus daret. Suet. Claud. c. XXIII. III) Prætorem fideicommiffarium (c) ideo poftea creatum, ut tanto accuratius de fideicommiffis jus diceretur. In quo tamen nefcio an Imperator fallatur, Conftat enim primo ex Suet. Claud. XXIII. Claudium Imperatorem non unum, fed duos conftituiffe prætores fideicommiffarios, qui præter morem non darent judices pedaneos, fed ipfi cognofcerent & ferrent fententias, quamvis poftea unum ejufmodi Prætorem detraxerit Trajanus. L. 2. §. 32. D. de Or. jur. Deinde & conftitutis jam prætoribus fideicommiffariis, Confules concurrentem jurisdiЄtionem cum iis hac in re exercebant. Ulpianus Fragm. XXV, 12. ita quidem ut apud confules plerumque de majoribus; apud prætores fideicommiffarios de minoribus fummis ageretur. Quintilian. Inft. Orat. III,6. Conf. Cujac. obf. XXI, 34. Merill. obf. VI, 36. Immo nonnunquam ipfi Imperatores de fideicommiffis cognofcebant, quale quid de Commodo Imperatore refert Papinianus L. 26. D. de probat.

tufcofu

V. Quum ergo femel fideicommiffa effent V. Send certa juris neceffitate adftricta, neque am- tum Treplius eorum reftitutio ex heredis voluntate belliană. penderet; factum eft, ut fæpe in hunc onus omne obligationum; commodum vero in fideicommiffarium transferretur. Cujus rei caussa A a s

quum

(c) Vocatur & PR. DE FIDEICOMMIS. in Infcriptionibus Gruteri p. cccxor11, §.

VI. Senatufcon

num.

quum haud raro teftamenta deftituerentur ;
imperante Nerone VIII. Kal. Sept. L. Annzo
Seneca & Trebellio Maximo Coff. fuffe&tis fa-
&tum eft Senatufconfultum, ut reftituta ex te-
ftamento univerfa hereditate, actiones omnes,
quæ heredi & in heredem competebant, fi-
mul cum hereditatis commodo tranfirent in
eum, cui reftitueretur hereditas §. 4. Inft. h. t.
Non vero directæ actiones ab herede remove-
bantur, fed utiles tantum fideicommiffario &
in eum dabantur a Prætore, adeoque heres
conventus a creditoribus ex SC. Trebelliano
habebat exceptionem. L. 1. & 4. D. h. t. L. I.
S. 8. D. quand. de pecul. alt. annal. eft.

VI. Quoniam vero fic etiam heredes rofultum gati, inutilem moleftiam refugientes, adire Pegafia recufabant hereditatem, ex qua nihil ad eos commodi effet rediturum; fub Vefpafiano, Pegafo & Pufione Coff. SC. conditum eft, quo permittebatur heredi fiduciario detrahe re quartam ex bonis fidei fuæ commiffis Adeoque hoc SC. legem Falcidiam, quæ ad legata tantum pertinebat, ad fideicommiffa etiam univerfalia produxit. §. 5. Inft. h. t. Gravina de Leg. Sc. LXXVII. p. 639.

VII. Sti

nes ne

redem &

VII. Nihil tamen hoc SC. fuerat de actionipulatio bus hereditatis cautum, fed poft illud ipfe heceffariæ res onera hereditariis fuftinebat d. §. Inft. h. t. inter he Opus ergo erat certis ftipulationibus inter fideicom heredem & fideicommiffarium interponendis, miffariu; ut lucrum & damnum hereditarium pro rata jus a Ju parte inter eos commune effet. Quæ ftipulafiniano tiones partis & pro parte dicebantur. Ulp. urdu Fragm. XXV, 15. Hinc quoties heredi fiducia

& novum

&um.

[ocr errors]
« PreviousContinue »