fecundos. Cic. de Invent. II, 21. pro A.Cluent. XI.
Grut. Infer. p. DXXIX, 3. p. DLIX, 7. Reinef.
Infor. Claff. VIII, 13. 14, 15. Rem ita defcribit
Appianus. Εθος Ρωμαίος παραγράφειν τοῖς
κληρονόμοις ἑτέρας, ὁ μὴ κληρονομοίων οι
ἐ
mpirepot. Mos eft Romanis heredibus fubftitue-
re alios, fi priores heredes non fierent. Porro
& his heredibus nonnunquam fubftitueban-
tur, qui tertio vel ulteriore gradu fuccede-
rent. Sic Auguftus teftamento fuo primo loco
Tiberium & Liviam; fecundo nepotes prone-
potefque; tertio primores civitatis fcripferat.
Tacit. Ann. I, 8. Suet. Aug. Cap. CI. Meminit
quoque tertiorum heredum Suet. Claud. VI.

fubfti

III. Formula vulgariter fubftituendi eft III. For apud Cajum Inft. II, 4. 1. ILLE HERES MIHI mula ESTO, QUOD SI HEREDITATEM ME- tuendi. AM ADIRE NOLUERIT, ILLUM SUBSTITUO, AD QUEM HEREDITAS MEA DEBEAT PERTINERE. Videtur tamen hæc formula ab Aniani manu esse, observante Aleand. ad Caji I. c. certe non fuit perpetua, ceu ex plurimis pandectarum locis patet, quæ colligit Briffon. de Form. VI. p. 607.

ftitutio

IV. Hæc vulgaris fubftitutio. Pupillaris TV Subquafi duplex teftamentum complectebatur ' pupillaris fiquidem prius fibi paterfamilias, deinde filio ejufque impuberi heredem inftituebat, in eum cafum, formula. fi hic intra pubertatem deceffiffet. L. 2. §. 4. D. de vulg. & pupill. fubft. L. 25. D. qui teft. fac. poff. §. 2. Inft. h. t. Quamvis enim & hic diffentirent Proculejani & Sabiniani, quorum illi id adfirmare; hi negare folebant: Merill. obf.III, 12. pofteris tamen Proculi doctrina conftan

ter

V. Caute

la in fub

ter placuit. Recepta hic erat formula: IL-
LE FILIUS SI INTRA PUBERTATEM
DECESSERIT, ILLUM SUBSTITUO.
Caj. Inft. II, 4. 2. Cujufmodi fubftitutionem
ita defcribit Horat. Serm. II, 5. v. 45.

Si cui praterea validus male filius, in re
Praclara fublatus, aletur; nec manifeftum
Calibis obfequium nudet te, leniter in fpem
Arrepe officiofus, ut & fcribere fecundus
Heres, fi quis cafus puerum egerit Orco,
In vacuum venias.

V. Inprimis vero id accurate obfervatum ftitutione legimus, quod parentibus de liberorum fapupillari lute follicitis commendat Juftinianus §. 3. abferva- Inft. de pupil. fubft. ut fubftitutionem in ima

ta

parte tabularum fcriberent, eamque feparatim fignarent, (b) ne fubftitutus heres pupillo ftrueret infidias, malletque rapere hereditatem, quam incerta fpe expectare. Sic Horat. Sat. 11, 5. v. 53.

Quid prima fecundo

Cera velit verfu.

Ad quæ verba videnda virorum do&torum fcho lia. Eamdem cautionem nonnunquam in vulgari fubftitutione adhibebant. Et huc quoque pertinet illa Suet. Caf. LXXXIII. Noviffimo teftamento tres inftituit heredes fororum nepotes, C. Octavium ex dodrante, & L. Pinarium & Q. · Padium ex quadrante, reliquos in IMA CERA. C. Octa

(b) Unde & tabulæ fecundæ adpellatæ ultimi illi verfus, qui fubftitutionem pupillarem complectebantur. Vid. Barn. Briffon. Sel. Ant. Rom. III, 12. p. 54.

C. Ollavium etiam in familiam nomenque ad opravit, C. Salmaf. de mod. ufurar. cap. XI. Caj. Inst. II, 4. 2. ibi-Oifelius.

TIT. XVII. XVII. XIX.

Quibus modis Teftam, infirmantur. De quere la inofficiofi, & Heredum qualitate differentia.

E modis, quibus teftamenta infirmantur paullo accuratius dicere poterat Juftinianus. Nos ne actum agamus, pauca ab eo omiffa fupplebimus.

rebus

menta

1. Quemadmodum jureconfulti rebus o- 1. Tefta mnibus nomina fua tribuebant ; ita & mo nulla & dos infirmandi teftamenta accurate fuis di- injufta, ftinguebant vocabulis, Sic que ab initio invalida erant teftamenta ob perfonarum ; vel voluntatis vitium, ea NULLA effe dicebant. Alia funt INJUSTA, five non jure facta, in quibus, fcilicet non obfervata funt follemnia juris. L. 1. D. de juft rupt, irriz. fall. teft.

II. In

firmata

II. Ex poft facto infirmabatur teftamentum jure vel pratorio vel civili. Priori cafu diex poft cebatur BONORUM POSSESSIO CON- fatto. TRA TABULAS DARI, de qua fuo loco. Polteriore calu teftamenta, vel rumpi > vel irrita fieri vel deftitui, vel refcindi, ferebantur.

1

III, RUMPEBANTUR teftamenta partim III. Ruž agnatione heredis fui, vel certe quafi aguatio- pta. ne, de qua Hub. Pralett, 11, 17. 1. p. 189. partin novo teftamento follemniter facto L.17. S. z.

Hein. Ant. Rom. T. 1.

Z

D. de

IV. Irrita & defti. tuta.

V.Refcif fa per querelam

D. de jur.codic. partim incifione, deletione cancellatione. Tit. de his qua in teft. delent.

IV. IRRITUM FIEBAT TESTAMENTUM capitis deminutione, maxima, media, ac minima. Maxima enim fervum faciebat, media peregrinum, minima filium familias. Quum vero nullus horum teftari poffet; facile patet, fic rem incidiffe in cafum, a quo incipere non poffet. DESTITUTUM denique dictum effe, ex quo nullus heres erat, vel dupondii fciunt.

V. Denique RESCINDI teftamentum dicebatur per QUERELAM INOFFICIOSI. inofficio. Ejus originem diu ignoratam, ex antiquitatis fi, cujus parietinis reftituere juvabit. Franc. Duarenus quzoi ad h. t. cap.II. eam a principibus inventam pu

tat. Sed ante principes eam notam fuiffe, patet ex Valer. Max. VII, 7. 2. Nec felicius eam ex prætoris edicto derivat Pithoeus ad collat.leg. Mof. & Rom. XVI,3. Nam hæc actio non, ut aliæ prætoriæ rei perfequutoriæ ad actum refcindendum comparatæ, annalis eft, verum quinquennium durat. Nec Prætor unquam exheredatis fuccurrit, uti ait Ulpianus L. 8. pr. D. de bon. poffeff. contratat. Nec denique locus Paulli Rec, Sent. IV, 8.5. ex quo id collegerat Pithoeus, hoc dicit, ubi tantum actionis Pratoria, non querelæ inofficiofi fit mentio. Veriorem ergo originem fibi invenire vifus eft Cujac. Obf. II, 21. XVII, 17. Docet enim ex infcriptione L. 4. D. de inoff. reft. querelam hanc introductam effe lege GLICIA, quam lectionem etiam Codicis Florentini tuetur auctoritas. Et nihil fane Gliciis Roma eft celebrius. Fre

Frequenter ejus meminere Tacitus, Sueto nius, Florus, Livius, quin & marmora Capitolina, in quibus A. U. C. Iortit. laudatur. M. CLAUDIUS. C. F. GLICIA. QUI. › SCRIBA. FUERAT. DICTATOR.

COACT. AB. DIC. SINE. MAG. EQU. Steph. Vinand. Pigh. Annal. Tom. II. p.3o. Grut. Infer.p. CCXC. 11. Unde invidia ftimulatus videri poterat Hotomannus, qui Difp. de quarta legit. cap. 1. ne Cujacio gloriam detecta legis tribuat, legem plane nullam agnofcit Gliciam,querelamque inofficiofi ex moribus magis, & confilio jureconfultorum, quam ex certa aliqua lege fluxiffe, contendit. Cum Cujacio fane faciunt recentiores pæne omnes, & in his Ant. Auguftin. de Leg. SC. in lege Glicia, & Jan. Vinc. Gravina de Leg. & SC. LXXX. p. 649. Jequ. Sed negari fane nequit, Hotomanni fententiam Cujaciána effe verofimiliorem. Gliciorum enim cognomen familiæ non gentile nomen eft. Leges vero a cognominibus cognominatæ non definebant in IA fed in ANA, verbi cauffa lex Junia Norbana. Sigon. de Nom. propr. p. m. 1426. Ergo hæc lex aut Claudia di cenda fuiffet, aut Gliciana, non Glicia. Qua re nihil dici poteft verofimilius; quam quod moribus & jure confultorum auctoritate inva→ luerit hæc querela, & quidem libera adhuc republica Meminerunt enim illius Cicero adv. Verr. I. 42. & Valer. Max. VII, 7. 5. ex quo conftat, jam ad C. Calpurnium Pifonem hanc querelam fuiffe delatam. Atque præturam hic

Calpurnius geffita

U. C. LocEXXXII. Scilicet liberrima olim erat patribusfam. teflandi

Z 2

exhe