ET PEREGRINOS JUS DICIT. apud Reines. Infc. Craff. VII. n. 10. & ΣTPATHIOΣ ΕΙΠΤΩΝ ΞΕΝΩΝ apud Grut. infcr. P. Dille Infequentibus temporibus hic numerus non femel auctus eft, fi quidem initio quatuor, (Liv. XXIII, 30. ) tum fex, (Liv. XXXH, 27.) postea octo, mox decem, (Dio XLII. p. 209.) hinc porro duodecim, imo & quatuordecim, ac denique fedecim a Julio Cæfare creati, Prætores jus dixere, Dio Lib. XLII.& XLIII. Quo factum, ut patrem imitatus etiam Auguftus fedecim expleret numerum, mox ad XII. eundem reduceret, quem fe non exceffurum, Tiberius jurejurando pollicitus eft. Dio Caff Lib. LVI. Tacit. Annal. I, 14. quamvis ejus fibi gratiam feciffe videatur princeps parum religiofus, fiquidem & illo imperante modo XV. modo XVI. Prætores creatos novimus. Dio Caff. Lib. LVIII. & LX. Claudius tamen jurifdi&tionem de fideicommiffis, quotannis, & tantum in urbe délegari magiftratibus folitam, in perpetuum, atque etiam in provinciis poteftatibus demandavit. Sueton. Claud. XXIII. novofque creavit pratores fideicommissarios (!) duos L. 2. §. 27. D. de orig. jur. ex quibus ta men (1) In marmoribus etiam mentio fit PR. DE FIDEICOMMIS. apud Gruter. Infcript. pag. CCCXCIII, 6. Illud addendum ex Quinctiliane Inftit. Orat. III, 8. fideicommiffariam jurifdi&tionem ita divifam effe inter prætorem & confules, ut ille ad certam Summam; hi de majore cognofcerent. Unde lucem capit locus Ulpiani in Fragm. XXV, 12. Videatur Cujac. Obf. XXI, 34. Merill. Obs. V. 36. p. 112. men unum detraxit Titus L. 2. §. 32. D. eod. Acceffit fub Nerva prator fiscalis L. 2. §. 32. ut & prator tutelaris fub M. Antonino Philofopho, Jul. Capitolin. vit. Marci Anton. X. L. 6. §. 13. D. de excuf. tut. XXI. Ex his prætoribus urbanus reliquos. anteibat, iifdem, quibus Confules, aufpiciis creatus. Hinc confulibus inftar collega erat, Gell. Not. Att. XIII, 14. Plin. paneg. LXXVII, 4. illifque abfentibus, fummum penes prætorem erat in urbe imperium, ceu patet ex Ciceron. Epift. ad Fam. X, 12. Liv. XXIV, 9. Dio Caff. LVIII. Utebatur enim prætor, ficuti confules, prætexta, fella curuli miniftris, fcribis & accenfis. Cicero de lege agrar. adverf. Rull. II, 13. Liltores eum præibant duo cum fafcibus. Quamvis enim de fex lictoribus fubinde loquantur Plutarchus, Polybius, Appianus, qui ideo etiam præturam apliαTeen vocare folent; intelligendum tamen hoc non eft de prætura urbana, ceu fufpicatur Petr.Fab. Semeftr. 1.p. 169. fed de provinciali, uti obfervatum eft a Car. Sigon. de antiquo jure Civ. Rom. 1, 20. p. 227. Præcipuum vero præturæ infigne erat hafta, quæ ideo fæpius in numis veteribus confpicitur. XXII. XXIII. Totum prætoris munus tribuit hifce Prætoris verbis continebatur, DO, DICO, ADDICO, jurifdictio. Ovid. Faft. I. v. 47. feq. Varro de Lingu. Lat. V. 4. Dabar enim Prætor actionem & exceptionem, dabat bonorum poffeffionem: dabar judices, arbitros, recuperatores, dabar tutores ex lege Atilia: Dicebat viam in vindiciis: dicebat interdicendo, quoties de poffeffione agebatur indicebat, advocata concione ferias, fi quando terra in urbe tremuiffet. Gell. NoƐt. Att. X, 24. Sueton. Cland. XXII. Addicebat denique, veluti facta in jure ceffione, mancipatione, ceteris. XXIII. Mos autem erat, ut prætor, creatus XXIII. centuriatis comitiis,priufquam jus diceret, edi- Edicta &to in albo (m) denunciaret, quomodo eo anno prætoria. jus effet dicturus. At quis? Urbanus tantum an peregrinus etiam? De provincialibus enim nulla eft dubitandi ratio. Prætori peregrino fane hoc jus negant Hotoman. & V. C. Jo. Ge. Schubart.de Far.Jurifpr.Rom.p.399. At eidem id vindicat V.C. Hern. Bern. Teinold. Var. XXXVII. p. 267. ob legem 9.§.4.D. de dol.mal. ubi memorantur Labeonis libri Pratoris peregrini. Sed illis non tam videtur Labeo edictum Prætoris peregrini interpretatus, quam expofuifle officium Prætoris peregrini, quemadmodum etiam de officio Prætoris urbani egit in libris Pratoris urbani, quorum mentio fit in L.19. D. de (m) Album quid fuerit, adhuc fub judice lis eft. Theophilo S. 12. Inft. de actionib. album eft edictum, διὰ τὸ λουκοῖς γεγραμμήίον γράμμασι, Albis litteris fcriptum. Enim vero non ipfum edictum album vocabatur, fed edictum in albo proponebatur. Accurfii fententia, exiftimantis, fuiffe parietem dealbatum, plerif que hodie vapulat. Sed videtur tamen idem colligi poffe ex Plauto Perf. I, 2. v. 21. modo codices MS. addicerent: Na ifti faxim nufquam adpareant, Qui hic ALBO PARIETE aliena oppugnät bona. Et Suidas voce, adixwua album interpretatur pa rietem,gypfo obductum,ad infcriptionem civilium rerum aptum. Jac. Rævard. Protribun. IV, p.887. Hein. Ant. Rom, T. I. . C. de V. S. Sane libros ad edictum fingulares fcripfiffe Labeonem, & ab illis diverfos, patet ex L. 1. §. 5. D. de fugitiv. & Gell. IV. 2. Certiora itaque funt teftimonia Boethii ad Cic. Topic. & Theophili §. 7. Inft. de J. N. G. & C. qui & Prætores peregrinos edicta propofuiffe, diferte fcribunt, ejufque rei auctores procul dubio habent veteres & fatis idoneos. Edicebant itaque omnes Prætores. Idque fiebat habita concione, dictoque in leges jurejurando, (») ceu adparet ex Ciceron. de Finib. II, 21. Erant vero prætorum edicta vel generalia vel fpecialia. Illa, quam juris dicundi rationem per annum fequuturus effet prætor, indicabant, unde & Leges annua dicuntur Cicer. Verr. 1, 42. Hæc obvenientibus quibufque negotiis dabantur, ad fimiles cauffas non extendenda. Unde uberrimus natus eft iniquarum fententiarum proventus, qui occafionem dedit edicto: QUOD QUISQUE JURIS IN ALTERUM STATUERIT, UT IPSE EODEM UTATUR, Exemplum reperies apud Tacit. Annal. II, 30% Quum vero generalia edita fubinde mutarentur, nec levis inde nafceretur juris confufio; obviam huic prætorum licentia itum eft lege Cornelia, (o) lata A. U. C. IƆCLXXXVII, a C. Cor (n) Prætores edita fcripturos etiam tribunos plebis adhibuiffe in confilium, patet ex Cic. de Offic. III, 20, (0) Antea, A. U. C. Iɔ. LXXXVI. more confueto SCto ea de re factum patet ex actis diurnis, quæ in bibliotheca If. Voffii fuerunt, in quibus & hæc exftant: HORA OCTAVA SENATUS COA- C. Cornelio tribuno plebis, C. Pifone & Man Glabrione coff. qua cautum eft, ut prætores ex edictis perpetuis jam dicerent, neque per integrum annum quidquam in iis immutarent. Dio Caff. Hift. XXXVI. p. 12. Ex eo tempore paullo certius effe coepit jus prætorium, (p) adeo, ut jam tempore Ciceronis plerique non, ut olim, a XII. Tabulis, fed a prætoris edicto juris difciplinam aufpicarentur, ceu ex Cicer. de Legib. 1,6. obfervat Jac. Perizon. Diff. de Leg. Vocon. p. 193. Quamvis vero post legem Corneliam prætori haud liceret ediEtum fuum per annum mutare: nihil impediebat tamen, quo minus fucceffor antecef forum edicta, inito magiftratu, vel augere vel immutare poffet. Unde, que retinebat fucceffor, editi tralatitii; quæ addebat vel immutabat, editi novi nomine veniebant. Cic. Verrin. I, 44. Non prius ergo edictum vere perpetuum prodiit, quam temporibus Hadriani, de quo diximus in procm. n. XIII. & fequ. XXIV. Quamvis vero prætores initio magi- XXIV. ftratus in leges jurarent; revera tamen leges Quibus edictis fuis revertebant fub fpecie æquitatis. artibus C 2 Prætore's Quod jus im SC. FACTUM EST, UTI PRÆTO RES EX SUIS PERPETUIS EDICTIS JUS DI CERENT. Vid. Dodvvell. ad Spartian. Hadr. p. 333. & (p) Unde jam ante edi&um perpetuum ad edt- mutavc rint |