Page images
PDF
EPUB

poftea tamen & hoc cafu requifita una demanciatio, & mora biennii. L. 4. C. de ping. diftr. L. ult. §. 1. C. de jur. dom.imp. Reliquis cafibus trina requirebatur denunciatio, ut debitor vel pignus lueret, vel fciret, illud distractum iri. Paull. Recept. Sent. 11, 5. 1. Juftinianus vero veteres ambages novis, ifque multo longioribus commutavit, & trinam quidem denunciationem plerifque cafibus fuftulit, unicamque fufficere voluit: addidit tamen, ut facta denunciatione, elapfoque poft eam triennio, pignus creditori adjudicaretur, dato infuper debitori biennio, intra quod rem fuam poffet recuperare. L. ult. C. dejure domin. impetr.

XI. Pupillos pupillafve alienare haud pof- xl. De a fe, nifi actoribus tutoribus, vel jus naturæ lienatione fuadet. Et quid Rome hac in re ufitatum rerum pufuerit, jam fupra ad titulum de auctoritate Pillarium tutorum dicere occupavimus.

TIT. IX.

Per quas perfonas cuique adquiritur

Uicumque erant alieni juris, ii non fibi adquirebant, fed iis, quorum in poteftate erant. Quia enim & fervi omnino, & liberi ratione patris in claffe rerum effe cenfebantur; nihil magis videbatur rationi confentaneum, quam unumquemque per rem fuam adquirere. Vid. Elem. noftra jure civ. Lib. II. §. 470. Ea de re hoc demum titulo agit Tribonianus.

remiffive

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

1. Ad I. Et liberi quidem, quum ex Romuli inftiquaftus tuto non multo melioris effent conditionis per libefervi; inftat horum quoque non fibi adquam quirebant, fed patri, qui liberam habebat rerum omnium, quas liberi quocumque titulo adquifiverant, difpofitionem, adeo ut eas alteri ex liberis, immo & extraneis, donare poffet. Vid. Sext. Empir. Pyrrhon, hypor.III, 24. Adde Senec. de Benef. VII, 4. Dionyf. Hal. Ant. Rem. VIII. ubi hic auctor OITINÁTATOS: Romanis, inquit, filiis nihil proprii eft vivis patribus, fed & pecunias & corpora liberorum patribus ad eorum arbitrium tradidit lex Romuli. Et Arrian. Diff. Epiller. II, 10. Ti & apo own y ἐπαγγελία πάντα αὐτὸ ἡγεως τε πατρὸς : Filii officium eft, ut, qua habet, omnia patris effe ducat. Add. Sueton. Tiber. XV.

II. Muta

II. Poftea tamen filiis conceffum tanquam io hujus peculium, quidquid militiæ labore erant lucraJuris, ti. Et id quidem eodem tempore factum videtur, que ipfa libera teftamenti factio conceffa eft militibus, quod primo fub Julio Cæfare fa&tum ad tempus, poftea id jus auctum a Tito, Domitiano, Nerva & Trajano Imperatoribus: uti teffatur Ulpian. L. 1. pr. D. de teft. mil. Sane fub Claudio & Nerone non ignotum fuiffe peculium militare, docet Juvenal, Sat. ult. v. 42.

Nam, que funt parta labore

Militia, placuit non effe in corpore cenfus,
Omne tenet cujus regimen pater

Quem locum fruftra follicitavit P. Pithoeus.
Additum poftea & quafi caftrenfe pecu-

lium, (4) permiffumve iifdem, quidquid artibus liberalibus adquifiverint, feparatum habere rationibus parentum §. ult.Inft.de miLit. teft. excepit etiam Conftantinus M. (6) bona materna, quorum ufumfructum tantum patribus conceffit. L. z. C. de bon. mat. Unde multo magis rationi videbatur confentaneum, bona materni generis, ad liberos pertinere, & ita ftatuerunt Gratianus, Valentinianus & Theodofius. L. 6. C. Theod. eod. Porro idem ad lucra nuptialia & fponfalia porrectum est a Theodofio & Valentiniano, Leone & Anthimio L. 1.L. 4. & L. 5. C. de bon. liber. Denique Juftinianus hæc generatim ad omnia bona

libe

(a) Occurrit illius mentio etiam in Digeftis L. I §. 15. de collar. L.3. §.5. de bon. poffeff.L.7.S.ult. de donat. L. 16. §. 12. ad SC. Trebell, quæ loca omniala Triboniano interpolata putat Fr. Balduin.Juftinian. III. Sed Jac. Gothofr. ad L.3.C.. Theod. de poftul. Tom. I. p. 143. feq. de omnibus id adfirmare non auder, quia quamvis advocatis primis hoc privilegium tribuerint Theodofius junior & Valentinianus III. camen antea ea tempora peculium quafi caftrenfe habuerunt præcincti, vel adminiftratores provinciarum. Hieronym. ad Nepotian. f. 17. Abfolvit etiam Tris bonianum V. C. Ant. Schulting. ab Paull. Rec. Sent. V, 9.4. P. 470. ob L. 8. D. pro foc. ubi locum habere haud potuit interpolatio.

(6) Jam ante Conftantinum M. notabilem quamdam exceptionem, introduxie Hadrianus

quæ exftat L. 50. D. ad Senatufc. Trebell. Alteramque Divus Pius, quæ eft in L. 52. D. de acquir. a vel amitt. hered. Vid. Ger. Nood. de ufufructu Il, 4. pag. 608%

III. Ad

YOS,

liberorum adventitia produxit, quorum dominium penes liberos, ufumfructum penes pa rentes effe juffit. L. 6. C. de bon. liber. Reliqua, quæ vel a patre vel ejus contemplatione ad fi lium perveniebant, patri adquirebantur. Qua etiam pertinuiffe, quæ filius accipiebat, con giaria, oftendit Cujac. obf. XXI, 7.

III. Simile quid in fervo obfervatur, qui niquæftus hil habere poterat proprii, nifi quod dominus per fer habere permitteret, idque itidem vocabatur peculium. Solebant illud de demenso fuo un ciatim colligere fervi, ac eo deinde ita negotia ri, ut lucrum inde qualecumque ad fe rediret. Demenfi loco & fingulis menfibus accipiebant fervi quinque modios & quinque denarios; idque vocabatur menftruum. Sen. Epift. LXXXI. Lipf. Elect. 1,8.p.m.5o. Talia etiam erant annua quæ dabantur fervis publicis. Plin. Epift. X, 40. Lipf. Elelt. I, 22. p. 125. Quidquid ergo de hifce menftruis annuifque ftipendiis deparfe rant, peculii loco erat. Apud Terent. Phorm 1.1. v. 5. fervus confervi fortunam dolens. ¿Quod ille unciasim vix de demenfe fuo, Suum defraudans genium comparfit mifer, Id illa univerfum accipiet, haud exiftimans, Quanto labore partum.

Eam deinde pecuniam, concedente domino. vel fœnore locabant, vel inde fibi emebant fervulum, cujus opera lucrarentur. Et ta lis fervus fervi vocabatur vicarius, & per-,. tinebat ad peculium. Immo fi his quoque. fervis vicariis aliquid peculii effet, & hi fervulos haberent; erant hi vicariorum vicarii quorum mentio fit in L. 25. D. de pecul. leg. Hæc

erant

1

erant fervorum peculia, in quæ quid juris fuerit domino, Jureconfulti docere folent.

"

IV. Addi perfonis, per quas adquiritur, ve- IV. Ad quæftus teri jure oportebat etiam matres familias, quæ per matre & ipfæ olim in manu maritorum erant, adeo- familias. que omnia adquirebant maritis. Sed de his harumque peculio dictum eft fupra L. I. Tit. X. n. VI. Jam addo, inde natam effe præfumtionem, quod quidquid habet uxor, id mariti effe intelligatur. L. 51. D. de donat. inter vir. & ux. cujus legis fenfum plane exprimere videntur illa Plauti Cafin. II, 2. v. 27. ubi Murrina:

Qua habet partum, ei haud commodi eft,

Quin viro aut fubtrahat, aut stupro invenerit.
Hoc viri effe cenfeo omne, quidquid tuum eft.

V. Solebant nonnunquam & liberæ perfo- v. Adi næ in fervitute effe, quamvis non effent fer quæftus vilis conditionis. Et hæ quoque adquirebant per perfo nas libedominis, ex operis fuis, quamdiu hi bona fide ras. eas in fervitute tenebant. Alias per extraneam perfonam nihil adquiri poterat, fi difcefferis a procuratoribus, quos ipfe excipit Imperator S. 5. Inft. h.. qui tamen fi in judicio aliorum cauffas agerent, domini litis fingebantur, de quo dominio litis vid. Boehmeri Diff. fing. & Chrift. Gothofr. Hoffm. Diff. de procurat. cap. 19. 7. Seq.

VI. Tollebatur iftud jus parentum & do- VI. Quid minorum emancipatione, & manumiffione. juris poft Sed emancipatorum liberorum, antiquo jure tionem liemãcipa parentes tertiam peculii adventitii partem berorum propriam fibi retinebant, ex conftitutione vero Juftiniani dimidii peculii ufumfructum. L. 6. §. 3. C. de bon. qua lib.

« PreviousContinue »