V. Vel

batur.

ANTIQUO, venit cum SIGNATORI
BUS aufpex.

V. Dos PROMITTEBATUR interpofita fti! promitte pulatione, dummodo perfona interrogata refponderer & ftipulato promitteret, ut ait CajusInft. 11, 9.3. Exemplum ejufmodi ftipulationis eft apud Plautum Trinum. V, 1. v. 34. Teq..

VI. Vel

diceba

zur.

LY. Sponden' ergó tuam gnatam u-
xorem mihi?

CA. Spondeo, & mille auri Philippum
doris. LY. Dotem nihil moror.
CA. Si illa tibi placuit, placenda dos
quoque eft, quam dar tibi.

CH. Poftremo, quod vis, non duces, nife
illud, quod non vis, feres.

CH. Jus hic orat. LY, Impetrabit te ad-
vocato atque arbitro.

Ifthac lege, (cum ifta dote,) filiam tuam
Spond mihi uxorem dare?

CH. Spondeo. CA. Et ego fpondeo idem

hoc.

Illud addo, dotem promiffam folvi confueviffe tribus penfionibus, annua, bima, trima die, ut docent

Attic. XI, 4. cxempla, apud Cicer. Epift.

Excerptis

rescianis p. 157. ubi id fieri oportuiffe ait Polybius και τις Ρωμαίων νόμος, fecundum Romanorum leges. Quem locum a Salmafio mirifice perturbatum egregie illuftrat Ger. Nood. de Fan. & Ufur. III, 6.

VI. Dotis denique DICTIO fiebat verbis quibufdam follemnibus, (c) ut recte notarunt Cuja

(c) Negant hoc Cl. Salmaf. de mod. ufur. XVI. &

Oi

Cujacius ad Ulpian. Fragm. VI, 1. Barn. Briffon. de Form. VI. p. 543. Aft docet tamen Cajus Inftit. 1. c. obligationem hanc & nulla prácedente interrogatione contrabi potuiffe. Videtur ergo hæc dotis dictio in eo conftitiffe, quod dotem dicturus fummam nominaret, fponfus eamdem, ftipulatione haud interpofita, acci-' peret. Exemplum eft apud Terent. Andr. V, 4. v. 47. ubi Chremes:

Dos, Pamphile, eft

Talenta quindecim. PA. Accipio.

Ea enim verba follemnia & legitima fuiffe obfervat Donatus Scholiaftes; Ille nifi dixiffet: ACCIPIO, dos non effer. Unde facile patet, hanc follemnem fuiffe dotem coftituendi forinulam a datione ac promiffione dotis diversiffimam. Add. Sidon. Apollin. Epift. 1, 11. Tales formulæ dotem dicendi occurrunt etiam in jure noftro L. 25. L. 44. §. 1. L. 45. §. I. L. 57. princ. D. de jure dot.

dare, pro

VII. Dicere vero dotem poterat ipfa mu- VII. Qul lier, vel ejus debitor, vel pater,avus aliique per mittere, virilen fexum cognatione juncti. Dare autem dicere do & promittere licebat omnibus, etiamfi nulla pro- té potue pinquitate conjunctis. Ulpian. Fragm. VI, 2.&

Paul

T

Oifell. ad Caji Inftit. l. c. Sed non fequitur, ut
ideo, quod nulla intercefferit ftipulatio, verba
quoque follemnia adhibita fuiffe negemus. E-
rant etiam præter ftipulationes multæ aliæ for-
mulæ follemnes. Sane follemnium verborum
in dotis dictione obfervandorum meminit L
3. C. Theod. de inceft. nupt. & dictio dotis a
datione minus follemni diftinguitur in L. ult.
C. Theod. de dotib,

rint?

VIII.

Paullus. L. 41. D. de jure dot. Ipfa vero mulier nihil in his poterat fine auctoritate tutorum Cicero pro Flacco XXIV. XXXV. Dotem Valeria pecuniam omnem fuam dixerat. Nihil iftorum explicari poteft, nifi oftenderis, illam in tutela Flacci non fuisse. Si fuit, quacumque fine hoc auctore eft dicta dos, nulla eft. Addatur Cicero ibid. Cap. XXV. Ulpian. Fragm. XI, 27. Hinc fi nullus erat mulieri tutor, dandus erat a Prætore urbano ex lege Papia Poppæa, ad dotem dandam, dicendam promittendamve. Ulpian. Fragm. XI, 20. De eo tutore plura diximus in Commentar. ad L. Jul. & Pap. Popp. Lib. II. Cap. 13. ubi & oftendimus tutorem mulieri ob dotem vel pupillo ob litem cum tutore datum ideo Prætorianum vel prætorium adpellatum effe, quia hic non dabatur fuffragante majore parte tribunorum plebis, uti alii tutores ex lege Attilia dati, fed a folo Prætore. Add. Ulpian. Fragment.. XI, 24.

VIII. Quæcunque pater genero vel ejus Quid dos patri ad ferenda matrimonii onera dederat, ea profeti dotis profeltitia nomine veniebant. Quæ alius titia rece- quicumque obtulerat, dos adventitia vocabanptitia,

tia, advé

tur. Ac olim quidem profectitia æque ac adventitia dos marito cedebat: (vid. fupra Lib. I. Tit. X. §. VII. ) Poftea quum raro uxores in manum convenirent, & frequentiffima contra effent divortia, diftingui inter profectitiam & adventitiam coepit. Profectitia, mortua in matrimonio muliere, ad patrem tota revertebatur, five effet filia familias, five fui juris. L.59. D. fol. matr. liberis tamen relictis, in fingulos

quinte partes manebant penes virum, quem admodum & præmortuo patre, dos profectiEia tota penes virum remanebat. Ulpian. Erag. VI, 4 Adventitia dos femper penesiaritum remanebat, (d) Cujac. Obf.1X, 4. præterquam fi is, qui dederat , ut fibi redderetur, effet ftipulatus: quæ dos fpecialiter receptitia dicebatur. Ulp. l. c. n.5. Quæ jure novo mutata efle, ex L. 6. D. de jur. dot. L. 12. L. 26. §. 2. D. de pact. dot. L.5. D. de divort. L. 48. L. $9. D. folut. matr. L. un. §. 6. C. de rei ux. alt, fatis conftat.

Italici le

ta.

IX, Quum vero frequentiffima effent apud IX. AlieRomanos divortia, adeoque verendum vide- natio funretur, ne diffipata dote uxores domo extrude- di dotalis rentur; non modo repudiate conceffum ut ge Julia dotem actione rei uxoriæ repeteret, quam in prohibiactionem ex ftipulatu convertit Juftinianus Lun.C. de rei uxor, alt. in ex ftipul, verum etiam cautum eft fub Augufti imperio, ne maritus fun dum Italicum dotalem, uxore vel invita aliena ret, vel confentiente obligaret. Ex qua lege iftud jus manarit, dubium vifum eft viris doctis Legi Julia & Papiæ illud tribuit Jac. Gotho fredus ad L. Jul. Pap. Cap.XX.feq. fed argumen tis admodum incertis, & quæ ipfe poftea defesit p- 33.5. Magis probabile eft, effe hoc ca

put

(d) Exemplum tamen Augufti, qui marito do tem adventitiam abjudicavir, exftat apud Va ler. Max. VII, 7.4. Sed tum Auguftus facti indiguitate motus, magis ex æquo & bono, quam ex juris rigore vel fori ufur, decrevit, ut obfervat Ant. Schulting, ad Ulpiam Fragm. Vly5+ 8. $85€

2

X. Aliena

poterat

modo?

put legis Julia de adulteriis, cui etiam illud
inferit Barn, Briffon. ad L. Jul.de adult. XXIX.
p. 123. Nam huic legi iftud caput diferte tri-
buit Paullus recept. Sent. II, 21. Et caput legis
Juliæ de dote foluto matrimonio repetenda
plane aliud & ab hoc diverfiffimum fuiffe,
demonftravimus in comm. ad L. Jul. & Pap. Popp
11, 19. Cur vero ad fola prædia Italica hæc
lex pertinuerit, facile patet. Sola prædia
Italica poterant ufucapi, non item provincia-
lia, ut fupra oftenfum. Hinc non opus erat,
ut viro alienatione prædii dotalis provincia-
lis interdiceretur, quum hoc ab uxore fo-
luto matrimonio, facile poffet vindicari, nul-
laque ei opponi poffet exceptio ufucapionis
Ex quo vero Juftinianus ufucapionis jus et-
iam ad prædia provincialia protulit; non po-
tuit non etiam prædiorum dotalium in pro-
yinciis alienationem inhibere. L. un. S. 15.
a. de rei ux. alt. qua etiam maritum fun-
dům dotalem confentiente uxore alienare ve-
tuit.

X. Vidimus maritum, licet dominum, prære pignus dia dotalia alienare haud potuiffe: fecus in picreditor, ghore fe res habebat, quod alienari poterat a & quo- creditore, non folvente debitore, etiamfi ille non effet dominus. §. 1. Inft. h.. Equidem fi ea lege traditum fuerat pignus, ut a creditore diftraheretur, non opus erat ulla denunciatione: L. 4. princ. D. de pign. alt. nec exigebatur denunciatio, fi certo die folvenda erat pecunia & pignus fimpliciter datun, modo non antequam dies venerat, vendidiffet, fiquidem tunc furti fe obligabat. L. 73. D. de furt. At

poftea