nuptias conftitui vel augeri poffet, quumque jam nomen antiquum inconcinnum videretur ; Juftiniani juffu Donatio propter nuptias vocari coepit. §. 3. Inftit. h. t. L. ult. C. de donat. propter nupt. Græcis eft arripipra, ad quam proxime accedunt θεώρητρον & ὑπόβολον, quorum illud eft, quod ob dotis quantitatem, quum foluto matrimonio dos repetitur, huic fubjicitur, & veluti fub dote, quæ in majorem quantitatem excrefcit tanquam minus & infirmius ponitur: Harmenop. IV, 10. 1. hoc autem quod virgini, non viduæ datur, Fi τω τιμῶν τῆς παρθενίας, in honorem virginia taris. Id. Promptuar. V, 5. 7. Unde hoc cum veterum ávanaxv@Tuei non male comparat Dionyf. Gothofredus. Similis quoque eft theoretro Germanorum morgengaba uti & incrementum dotis, ibidem paffim receptum. Erat autem Theoretri quantitas in fingulas libras dotis femiaureus: Harmenop. ib. §. 9. & hypoboli apud veteres dotis dimidia pars, postea pro libra libræ triens. Idem §. 4. Videtur res pactis definita, eoque pertinere puto inftrumenta oborina apud Sidon. Apollin. Epift. VII. & συμφωνηθεν ὑποβολον, palium hypoba lum apud Harmenop. IV, 10. 7.

cauffa.

XIX. Quemadmodum vero donationes in- XIX. ter vivos fua natura erant irrevocabiles, nifi Donatio ob certas cauffas, quas jureconfulti expo- mortis nunt: ita femper revocari poterant donationes MORTIS CAUSSA facta, morte non fequuta, fed & hic ad formulas erat refpiciendum. Poterat enim etiam fic mortis caussa donari: UT NULLO CASU EJUS REPETITIO

XX Leges

donatio

nibus..

ESSET, id eft, ne fi convaluiffet quidem donator, & tunc credebatur inter vivos donatum. L. 27. D. de mort. cauf. don. Plures formulas in hujufmodi donationibus ufurpatas accurate fuo more collegit Barn. Briffon, de Form. VII. p. 690..

XX. Poftremo & hoc monendum videtur, adjeca donationibus confueviffe varias conditiones ac leges adjici, ut non modo ex multis juris noftri fragmentis conftat, quæ idem collegit Briffon, de Form. IV. p. 557. verum etiam ex Plauti Afin. IV, 1. ubi fcitum & elegans exftat fyngraphi inter adolefcentem, amicam & lenonem confcripti exemplum, in quo plurimæ leges viginti minarum donationi adjiciuntur. Immo & lapides exftant, in quibus curiis vel integris corporibus donationes fiunt, certis adjectis legibus, veluti UT QUOTANNIS NATALI SUO SPORTUL VIRITIM DI. VIDANTUR, vel UT LARGIUS ROSÆ ET ESCA PATRONO SUO ET QUANDOQUE SIBI PONERENTUR, & quæ funt hujus generis aliæ. Briffon, 7. c.

1. Fundus

dotalis a

CT IST. VIII.

Quibus alienare licet, vel non.

Onjunctim hoc titulo exhibet Imperadici poterant de iis, quæ vel non alienari poterant a dominis, vel alienari a non dominis. Nos fingula ex antiquitatibus Romanis illuftrabimus.

I. A matito alienari non poterat fundus do

talis,

talis, quamvis alias ejus effet dominus pr. Inft. lienari ao h.. Ad quæ rectius intelligenda monere non-marise poterat a nulla licebit de dotium origine & natura, maxime quum hæc materia in Institutionibus plane prætermiffa fit a Triboniano.

natura a

II. Dotes quo fine olim inter mortalescon- II. Dotif ftitutæ fint, a nemine, quod fciam accura- origo & tius oftenfum eft, quam a Jac. Perizonio pud alias U.C. in Differt.ad Leg.Vocon. p. 113. feq. Quem gentes • adinodum fcilicet filii apud plerafque gentes in domo paterna manebant, domini ac heredes omnium quæ parentes reliquiffent, bo-. norum futuri; ita filiæ contra per nuptias in perpetuum dimittebantur e domo paterna; atque hinc innuptæ debebant ex bonis paternis ali; nuptiæ vero inftrui dote, ne plane. exfortes effent paternæ hereditatis. Apud plerafque tamen gentes dotem maritus uxori, non uxor marito offerebat. Ifta fane confuetudo viguit inter Germanos, tefte Tacito de Mor. Germ. Cap. XVIII. Affyrios, tefte Ælian. Hift. Var. IV, 1. Babylonios, tefte Herodot. I, 196. & Armenios, ceu patet ex Nov. XXI. Sed diutiffime permanfit apud Germanos, ejufdemque originis gentes, ceu ex multis medii ævi teftimoniis & diplomatibus alio loco probavimus.

III. Ut &

III. Communis hic mos erat omnibus fere gentibus, præterquam Romanis, qui dotem apud Ro dabant filiabus, (a) etiamfi eafdem ad æquas manos.

(a) Dosilla Romanarum mulierum veluti comple mentum pretii erat, quo mulieres fibi viros coe

me

hereditatis partes admitterent. Tam neceffariæ enim Romanis videbantur dotes, ut veli his folis fe a concubinis fejungerent matrona. Hinc apud Plaut. Trin. Ill, 2. VL 63. adolefcens..

Sed ut inops, infamis ne fim, ne mihi hanc famam differant,

Me germanam meam fororem in concubinatum tibi

Sic fine dote dediffe magis, quam in mø trimonium..

Conf. I. Alt. I. Scen. 3. v. 3. Poftea tamen, lata lege Voconia, Romanæ quoque mulieres contente effe juffe: funt dote fua, nec heredi-tates adfectare. Ex dotes fuere luculentiffimæ. L. Paullo uxor fecunda attulerat dotem XXV. talentorum. Excerpt. Peiresc. ex Polyb.p. 99. Africanus quoque major utrique filia dotis nomine promiferat L. talenta. Ibid. p. 155. (4) Non femper tamen dos in numerata pecu

nia

mebant, & hinc Tacitus tamquam rem a Ro manis moribus diverfiffimam notat, quod apud Germanos viri fibi coemerint uxores. Vide Tacit. de moribus Germ. XIX.

(b) Plerumque tamen dos illuftrium feminarum erant decies centena, id eft, decies centum millia feftercium. Martial. Epigr. Xl, 24.Nubere Sila mihi, nulla non lege, parata eft, Sed Silam nulla ducere lege volo.

Quum tamen inftaret, decies mihi dotis in

auro

Sponfa dabis dixit: Quid minus effe po

teft?

Mortalum quoque Auguftus, promiffa decies

fefter

nia conftabat, fed & in fundis & prædiis, tam urbanis quam rufticis L. 13. D. de fund. total. immo & in fervis aliifque, quæ æftimationem admittebant, & ufui effe poterant marito ad ferenda matrimonii onera.

IV. Triplex vero erat dotem conftituendi IV.Ea vel dabatur. ratio. Aut enim DABATUR, aut PROMITTEBATUR, aut DICEBATUR. ULpian. Fragm. VI, 1. Quæ fæpe conjunguntur in jure veteri, quamvis a Triboniano follemnia hæc vocabula paffim fublata, aliaque repofita fint, uti obfervat Cujac. obf. XI, 29. & Papin. Quaft. Lib. XI. ad L. 7. §. 1. D. folur. matr. Dari dos dicebatur, fi præfens offerretur marito, idque plerumque fiebat eo ritu, ut pecunia illa dotalis confignata pridie nuptiafum apud aufpices deponeretur, in craftino nuptiarum viro tradenda. De Meffalina Sueton. Claud. XXVI. Meffalinam, quum compe riffet, fuper flagitia atque dedecora C. Silio etiam nupfiffe dote inter aufpices confignata, fupplicia adfecit. Et Juvenalis Sat. X. v. 333. de eadem Meffalina:

Dudum fedet illa parato

Flammeolo, Tyriufque palam genialis in hortis
RITU decies centena DA-
BUNTUR.

Scernitur

X 6

AN

feftertii cenfu quem forte uxor in dotem non dediffet, adlexit ad ducendam uxorem procreandofque liberos. Tacit. Annal. II, 37. Eamdem dotem Flavia Athenagoræ filiæ dedit Severus L. 6. §. 1. D. de ufur. & fruct. Adde Juvenal. Sat. VI, X. v. 335. Marcial. Epigr. II, 65. Senec, confolat, ad Helv. Cap. XII.