XI.Suffra

ftrabantur binæ ifte tabellæ, quarum alterutram deinde in extremo ponte ciftula immittebant. Plutarch. in Mario p. 407. Fiebat id ita, ut præco fingulas centurias, eo ordine, quo forte exiiffent, ad fuffragia vocaret Quicunque vero ex ea centuria primus rogabatur, PRIMUS nuncupabatur. Cic. pro Plancio XIV. Reverfi e ponte intra cancellos concludebantur, quos ovilia vecat Lucanus, Pharfal. 11, v. 197.

& mifera maculavit ovilia Roma •

Conf. Nic. Gruch. de Comit. Rom. 1, p. 688.
Omnia hæc accurate depicta fiftit egregius
P. Licinii Nervæ numus, quem exhibent Fulv.
Urfin. Famil. Rom. p. 149. edit. Patin. Eze-
ch. Spanhem. de ufu & praftant. numism.
Diff. VI. p. 579.

XI. Latis hoc ordine fuffragiis, diremtio giorú di fiebat. Numerabantur enim tabellæ a fingu Femptio. lis cuftodibus, numerufque earumdem punEtis (g)notabatur, Cic. Philipp. II, 33. & pro Planc. XXII. quo ea centuriarum fententia renunciaretur, in quam plurima fuffragia conveniffent, & reticeretur, quæ paribus effet diftracta fuffragiis. Si plures fententiæ legem probaffent: SCITA VEL PERLATA; fin plures eandem rejeciffent, ANTIQUATA dicebatur. Manut. de Legib. p. 842.

XII. Per

(g) Inde nata phrafis : omne punétum ferre . Horat. Art. poet. v. 343.

Omne tulit punctum, qui mifcuit utile dulci. De qua loquutione, ipfoque hoc ritu conferri meretur Savaro ad Sidon. Carm. II, 20. Epift. ult.

firmatio

XII. Perlatam legem primo jurejurando XII. Leconfirmatam, deinde ari incifam delaramque um collin ararium legimus. Manut. de Leg. p.743. Unde patet, quænam fint illa apud Ovid. Metam. I, 3. Verba are minacia fixo.

Exftant ejus ritus veftigia in Z. 8. pr. D. ad L. Jul. pecul. Conf. Just. Rycqu. de Capitol. cap. XXX. p. 374. Seq.

rundem

cognomi.

XIII. Nomina leges plerumque accipiebant XIII. Eaab utroque confule, e. g. lex Ælia Sentia, Papia, Poppaa, Fufia, Caninia. Nonnunquam na unicum iis cognomen dabatur fi a dictatore vel prætore vel cenforé latæ effent. Tales funt lex Æmilia, lex Aurelia & aliæ. Addebantur interdum alia cognomina, a materia legis defumta, veluti lex Cornelia fumtuaria, lex Galinia tabellaria, lex Caffia agraria.

XIV. Quo ftilo fcribi concipique folitæ fint XIV.Que leges, ex multis antiquis monimentis adpa- ftilo conret. Qualia funt leges antiquæ apud Reines, fignata? Inscript. CCCCLXXIII, ut & egregium fragmentum legis Serviliæ apud Čar. Sigon. de Judic. II, 27. p. 422. nec non legis Thorie apud eundem de jure Ital. II, p. 638. Adde Barn. Briffon. de Form. p. 141. feq.

XV. Ple.

XV. Hac de legibus. Sequuntur plebifciza, quæ & ipfa leges vulgo vocantur, ceu bifcita. exemplo legum Icilia, Voconia, Aquiliæ, Cinciæ aliarumque adparet, quamvis id more antiquo non fieret, (h) tefe Gellio XV, 27. XX, 20.

XVI. Erant

(b) Primo, quum patricii plebifcitis teneri
lent, plebifcita vocabantur. Poft leges Hora

tiam

XVI. Fo. Tum dif

fic diais.

XVI. Erant plebiscita, quæ plebs plebejo ferentia a magiftratu interrogante, conftituebat. §. 4. legibus Inft. de jure nat. gent.& civ. Ea quum eodem fere ritu, quo ipfæ leges conderentur; differentiæ tantum legum & plebifcitorum erunt notanda. Lex ergo a fuperiore magiftratu; plebifcitum a plebejo, id eft, tribuno plebis rogabatur, & eo quidem, cui illud e collegio forte vel reliquorum collegatum confenfa obtigiffet. Liv. III, 65. Lex fuffragante univerfo populo, plebifcitum fuffragante plebe condebatur. Liv. II, 56. Dionyf. Hal. IX. p. 598. Tribuni enim nec advocare patricios, neque ad eos referre ulla de re poterant. Gell. Not. Attic. XV, 27. Lege in campo Martio ferebantur, & comitio; plebifcita, non in eo tantum, fed & nonnunquam in circo Flaminio, aut in Capitolio, maxime vero in comitio, ubi ex roftris tribuni ad plebem concionabantur. () Docent id exempla apud Ciceronem. Epift. ad Attic. I, 1. ad familiar. VII, 32. Plutarch. in Gracch. p. 832. Liv. III, 54. XXV. 3. XLV, 36. III, 54. Leges in comitiis centuriatis & tributis: plebifcita in folis tributis condebantur, ubi non opus erat vel SCto vel aufpiciis. Dionyf. Halic. IX. p. 598. & 605. Sole

tiam, Publiliam & Hortenfiam leges dicebantur, vel leges tribunicia. Cic.de leg. Agrar. II, 8. (i) Hinc roftra inter præcipua tribuniciæ poteftatis infignia funt. Hinc M. Lollius Palika nus, quum tribuniciam poteftatem a Sulla ab rogatam reftituiffet, roftra in numis fuis fignari juffit. Vid. Fulv. Urfin. de famil. Rom. P. 158. edit. Patini.

Solebant tamen nonnunquam & Tribuni ple bis aves confulere, & de cœlo fervare quando legem erant rogaturi. Exempla funt apud Plaut. in Gracchis p.83 2. & Cicer. in Vatin. Cap. VI. Leges plerumque tribuni plebis; plebifcita patricii & poftea magiftratus diffuadebant, quamvis eam facultatem coff. adimere conaretur Volero, tribunus plebis. Dionyf. Hal. IX. p. 595. Sortitio etiam in plebiicitis duplex fiebat, quarum altera, in qua tribu Latini fuffragium ferrent, explorabatur, altera inter ipfas tribus fiebat fortitio. Liv. XXV, 3. Quidquid ergo tributim plebs ita juffiffet, id ratum habebatur, & deinde tabulis infcriptum adilibus plebeis in aliqua æde cuftodiendum dabatur. L. 2. §. 21. D. de orig. jur.

rint.

XVII. Quamvis vero plebifcita non ab XVII. univerfo populo, fed a fola plebe conde- Quos ca rentur; tamen non plebem tantum, fed & obligave patricios obligabant. Id quod poft multas patriciorum tergiverfationes cautum eft lege primum Horatia: anno U. C. CCCVI. Liv. Hift. III, 55. Dionyf. Hal. XI. p. 725. deinde Publilia anno CCCCXIV. lata a Q. Publilio dictatore, ac denique, quum plebs anno CCCCLXVI. in janiculum feceffiffet lege Hortenfia, lata a Q. Hortenfio, dictatore. Gell. Nolt. Artic. XV, 27. §. 4. Instit. de jur. nat. gent, & civ. bij

XVIII.

XVIII. Præter leges & plebifcita etiam edi&ta prætorum atque ædilium () certam ju- jus hono

ris rarium.

(k) Quin & cenfores edicta de locandis vectigalibus & operibus publicis propofuiffe, patet ex

XIX.Præ

go.

ris fpeciem, quam jus honorarium vocabant, conftituere coeperunt. Quare & de prætoribus atque ædilibus, & utrorumque edictis nonnulla monenda funt.

XIX. Creari primum prætor coepit anno toris ori- U. C.CCCLXXXIX. Quum paullo ante plebs obtinuiffet, ut alter confulum plebejus effet. Male hæc fummæ poteftatis jactura habebat patricios: hinc dabant operam, ut penes confules eo minus effet poteftatis. Fraudibus itaque adorti plebem, facile id confequebantur, ut redhoftimenti loco e patriciis crearetur prætor, in quem deinde omnem, quæ penes confules adhuc fuerat, juris dicundi poteftatem transferebant. Liv. Hift. VI, ult. VII, 1. Unde fallit Pomponius, quando ideo creatum ait prætorem, quia confules avocarentur bellis finitimis, neque effet, qui in civitate jus reddere poffet. L. 2. §. 27. D. de orig. jur.

XX. Va

tura mul

XX. Non diu tamen ifte honor patriciorum rię in pre- manfit proprius. Non multo poft enim, antationes, no U. C. CCCCXVI. primus e plebe prætor creatus eft Q. Publilius Philo. Liv. Hift. VIII, 15. Sub belli deinde Punici primi tempora duo fieri coeperunt Prætores , quorum alter urbanam; alter peregrinam fortiebatur jurifdictionem. Flor. Epit. Liv. XIX. Unde hic vocatur PRÆTOR, QUI INTER CIVES

ET

Gell. Noct. Attic. XV, 11. vocabantur etiam leges cenforia, fed improprie. Vid. Gundlingiana XVI. obf. 1. §. XVI. p.61. feq. Cum his tamen non confundendæ rogate a Cenforibus de quibus fupra §. 1.