in marmore apud Reinef. Infcr. I, 240. Unde facile patet, cur ibi & æditui fuerint, qualis ille ÆDITUUS SEPUL. SERG.FAMILIÆ, qui ÆDITUAVIT ANN. XII. Reinef. Infer. Claff. v. 53. itemque cur itum, ambitum, aditum fepulcris fuis ftipulati fint veteres ad coronandum facrificandum, vefcendum quales formulæ funt apud Grut. p. DLX. 5. p. DCCCLXIV, 2. p. DCLXII. 5. p. MLXXXI. 1. cur item & eam legem fepulcris additam reperiamus, ut fi quis ibi furtum feciffet, perinde obligatus fit, ac fi facrilegium commififfet. Grut. p. MLXXXVI, 10. Denique ut hanc defcriptionem fepulcrorum abfolvamus, obfervamus & extra ea quædam fuiffe, quæ ad illa referebantur, veluti hortos, adificia, tabernas, macerias, fcalaria, & in primis unftrina, quamvis ea monimentis fuis adplicari, quidam vetuerint. Grut. Inser. po DCLVI. 3. p. DCCLV. 4. p. MXLIV. 7. 8.

V. Jam ergo non eft quod miremur, reli- v. Cur giofa habita fuiffe fepulcra quælibet. Dedica- illareli ta enim erant Diis Manibus vel Diis inferis. giofa ha bita fint. Difcimus hoc ex ipfis monimentis, in quibus frequentiffimæ funt formula; D. M. vel D. M. S. id eft DIS MANIBUS SACRUM vel DIS INFERIS MANIBUS SACRUM. Jac. Guther. de jure Manium III. 1. Imnino & propter eofdem Manes confecrata dicebantur fepulcra. Gruter. Infcript. p. IocсCLXVII. 5. HÆC. ÆDIFICIA. PROPRIA. COMPARATA. FACTA.

DICATAQ. SUNT. MONIMENTI
SIVE, SEPULCRUM EST. ET.

OLLARUM. QUÆ IN. HIS. ÆDIFI-
CHIS.

INSUNT. ET. CONSECRATÆ. SUNT. RELIGIONISQ. EARUM. CAUSSA. Confecrationis fepulcri mentio etiam fit apud eumdem Grut. p. DCCCLXII, §. & p. DCCCVH, 12. Nec raro monimenta LOCA SACRA adpellantur apud Gruter. p. DCCC. 9. p. DCCCCXXXIV, 4. §. DCCCCLVI, 8. Nec ipfum tantum fpatium, quo cadaver concludebatur, occupabat religio, fed & aliquam vicinæ areæ partem, cujus ambitum non folum in monimentis defignabant, hoc modo INFR. P. X. IN. AGR. P. XX. id eft, in fronte pedes X. in agrum pedes XX. Horat. Serm. I, 8. v. 12. fed & maceriis murifque includebant, ut erudite docet Briffon. Antiq. Rom. III, 15.

16. p. 36. Sequ. Exempla funt apud Reinef. Infor. Claff.VIII, 75. XII, 37. 69. 70. Ceterum ob hanc religionem corpora femel illata fepulcro tolli non poterant, nifi impetrata a Pontificibus vel principe venia L. 1.1.8. & 33pr. D. L. 14. C. de religiof. vel in provinciis a Præfide L. 1. C. de religiof. Exempla exftant apud Plin. Epift. X. ut & apud Grut. Infir. p. lalxxvin. ubi RELIQUIE TRAJECTÆ dicuntur III.NON FEBR. EX. PERMISS. COLLEGII PONTIFICUM PLACITO FACTO. Immo ne refici quidem monimentum poterat, fine permiflu Pontificum, nifi id ita fieri poffet, ut reliquiæ non tangerentur. L. 44. §. I. D. de religiof. Id quod etiam ex marmore conftat apud Gruter. p. laxviii, 4. Immo nec corpus in alia arca poterat col loca

ر

locari, nifi volente principe. Gruter. pag. DCVII, 1.

VI. Multo minus ergo fepulcra erant in VI. An commercio vel dominio. L. 12. §. 1. D. de re- vendi fepulcra ligiof. quamvis ipfum jus inferendi mortuum potue in alium transferri quocumque titulo poffet.it? L. 14. C. delegar. Si locus religiofus ædificiis junctus erat, vendi non poterant cum ædificiis: at ædificia feorfim vendi poterat, licet conjuncta effent loco religiofo, id quod ex infigni fententia lata a Senecione Subpræfecto Claffis Mifenenfis, & a fe in lucem protracta probat Jac. Cujac. Obfer. XVIII, 32. id quod tamen vix intelligendum putaverim de vineis, ædificiis, agris, quæ nonnunquam fepulcris adnecti folebant ad eorum tutelam . Cujus rei permulta exempla funt apud Grut. Infer. p. DCXVII, 7. p. DCCCII, 8. pag. CCXVII, 5. p. DCCLIII, 4. p. DCXXIII, 8.p. DCXXXVI, 12. p.CGCXCIX, 1. & Reinef. Infer. VI,112. Quum vero nihilominus jus inferendi quodammodo in commercio effet; facile intelligimus, cur caverint veteres in monimentis fuis, ne - fepulcrum mutaretur, neve veniret, neve donaretur, neve pignori obligaretur, neve de nomine exiret familia, nec ullo modo abalienaretur. Grut. Infer. p. DCCLXII, 5. p. DCCCIX, 2. comminati etiam poenam, fifco inferendain, iis, qui fecus facturi effen. Grut. p.DCCCLXI, 13. Reinef. Infor. Claff. 1, 43. Selden. de Synedr. Ebr. 1, 5. Aliquando tamen & divifa fepulcra legimus, eoque pertinet formula: IN PARTE DIMIDIA SUA, apud Grut. infer. pag. DCLXXII, 14. pag. DCCLXXII, 1. S

pag.

neutrius

juris,

Rag. DCCCCXLVI, 5. & Reinef. Infer. Claff.
IX, 38. 39.

VIL. Erät
VII. Ceterum ea fepulcra vel FAMILIA-
vel fami-
RIA erant, vel HEREDITARIA, L. 6. L. 7.
liaria vel
heredita D. de relig. & fumt. fun. quibus tamen
ia, vel nos addimus tertium genus eorum, quæ
NEUTRIUS JURIS erant. FAMILIARIA
univerfæ familiæ patebant, non autem here-
dibus extraneis. Unde formule in vetuft's
marmoribus: HOC MONIMENTUM EX-
TERUM NON SEQUETUR, NISI DE
NOMINE UTRORUMQUE, POST OBI-
TUM NOSTRUM CORPUS EXTRA-
NEUM INFERRE NE LICEAT, NE DE
FAMILIA EXEAT, aliæque fimiles .
Grut. Infer. pag. DXCIV, 2. p. DXXIII, 5. p.
DCCCLXXXI, 9. Aliquando & libertis &
libertabus fimul jus inferendi indulgebatur,
maxime fi ad exftruendum tuendumque fe-
pulcrum aliquid contuliffent, cujus rei exem-
pla funt apud Gruter. Infc. p. DCCCCXLV,
10. f. DCCCLIV, 2. vel fi in nomine patrono-
un permanfiffent , eeu cavetur apud eum.
den Infer. p. DCXXXVIII. 4. Si qui tamen
ex libertis libertabufve male de patronis
meruerant; iis locum denegare folebant in
fepulcro familiæ. Sic apud Gruter. Infeript.
p. DCCCXLIV, 4. aliquis monimentum po-
fuit SIBI ET SUIS, LIBERTIS LIBERTA-
BUSQUE POSTERISQUE EORUM, EX-
CEPTO HERMETE LIB. QUEM VERO
PROPTER DELICTA SUA ADITUM
AMBITUM, ULLUMVE ACCESSUM
HABERE IN HOC MONUMENTO, vetat.

Alibi

Alibi p. DCCCLXII. 5. excipitur SECUNDINA LIBERTA, IMPIÄ ADVERSUS CÆCILIANUM FELICEM, PATRONUM SUUM. Alia & a familiaribus diverfa erant fepulcra HEREDITARIA, quæ omnes heredes etiam extraneos fequebantur. Id quod indicare folebant formulis: H. M. H. S. id eft, HỌC MONIMENTUM HEREDES SEQUITUR. VEL: HUJUS MONUMENTI VEL SEPULCRI JUS AD HEREDES EJUS PERTINET PROPORTIONIBUS, QUA QUIS TESTAMENTO EJUS SCRIPTUS EST, Gruter. p. DCCCLVI. 7. p. DCCCLXXI. 8. Denique quædam fepulCia NEUTRIUS JURIS, & nec familiaria, nec hereditaria effe diximus. Modo enim fibi tantum conditorium parabant, modo fibi & conjugi, modo fibi & fuis, qui in poteftate futuri fiat, Grut. Infer. p. DCCCXCIII, 4. modo diferte cavebant, ne quos inferri liceret, nifi quorum nomina fcripta fint & quibus conditor ejus fepulcri diferte caverit, Grut. p. DCCCCXC, 2,

VIII. Divini quodammodo juris habeban- VIII.Res tur etiam res SANCTE, quales erant muri, non modo Romani, fed & omnes circa alia oppida: Feft. voce religiofus. L. 8. §. 2. D. hoc t. & ex Caji fententia, etiam porta. Aft Plutarch. Quaft. Rom. XXVI, muros quidem, non vero portas, fanétos efle ait. Quam controverfiain facile & fine pulveris jactu, componas. Sancta res dicitur vel ob fanctionein, qua res ita munita eft, ut violari impune haud poffit; Fest. voce

fan