ait Ulpianus Fragm. XX, 14. Ubi adverfus idem effe ac fecundum, jam pridem obfervarunt eruditi. Quarto, multa etiam in fraudem legum commodumque peregrinorum fuerant inventa. Sic tametfi nihil ex teftamento capere poffet peregrinus; recte tamen & jure aliquamdiu capiebat per fideicommiffum. §. I. Inft. de fideicomm. hered. quamvis poftea omnia fideicommiffa in fraudem legum relicta irrita effe jufferit SC. Plancianum, L. 59. §. 1. D. ad L. Falc. Ulp. Fragm. XXV, 17. quod fub tempora Vefpafiani, M. Plancia Varo Cof. ad Senatum referente > conditum effe, conjecimus in Comm. ad L. Jul. & Pap. Popp. 11,6. Denique multa fenfim fub Imperatoribus mutata funt, quæ. antiqui Romani in peregrinorum odium conftituerant. Sic quum caftra olim eos, quos ad Labores & pericula accipiebant, faftidiofe legerent ; ut ait. Seneca Epift. XLIV. poftea etiam provincialibus, ac denique ipfis peregrinis & barbaris locus non folum inter auxilia & focios, fed & in ipfa legione, concessus cft, ut jam fupra eft a nobis obfervatum.

nis non

CXXXIX. Quum ergo tanta effet inter ci- CXLI. ves & peregrinos differentia; haud fane mi- Peregrirandum eft, etiam externis quibufdam fignis fecretos illos voluiffe Romanos. Cives ince- toge debant togati, qui togæ amictus tam proprius

iis

menti memoratur apud Tacit. Annal. IV, 43. Sed hic ipfe Princeps ejufmodi exfulum teftamenta primus prohibuit, tefte Dione Caff. Hift. LVII. p. 618.

erat jus

lis erat, ut & Togati pro Romanis, quemadmodum palliati pro Græcis, dicantur. Sicuti ergo dedecori hoc erat Romanis fi palliati incederent. Cic. pro G. Rabirio, cap. IX. ita peregrinis togæ ufu legibus fuerat interdictum. Sueton. Claud. xxv. Plin. Epift. IV, 11. VII, 3. adeoque fpeciali conceffione. opus erat peregrinis, qui togati incederet vellent. L. 32. D. de jure fifci. (f) Erat vero toga amictus exterior laneus, femicircularis, tunica fuperinjectus, apertus & ad talos ufque defluens, quem plures defcri. bunt A. Ruben. de Re Veft. 1, 6. p. 39. Jo.. Bapt. Tonius de utraque penula. Car. Sigon. de Judic. III, 18. Ceterum quamvis communis hic effet civium habitus; ordines tamen infignibus quibufdam diftinguebantur. Magiftratus enim toga prætexta ; fenatores lato clavo equites angufto clavo uti folebant. Enimvero exolevit fenfim ipfos inter Romanos toga ufus, (g) magifque placuere tunicæ & birri, ut magno eruditionis adparatu oftendit Claud. Salmaf. Adnot. ad Tertullian. de Pallio p. 79.

CXL.

(f) Gloffæ ergo figmentum eft, in ea lege togam accipi pro munere advocati. Vid. Schilter. diff. de jure peregrin. n. XXVII

(g) De Augufto Sueton. Aug. XL. Etiam habitum cultumque priftinum reducere ftuduit. At vifa quondam pro concione pullatorum turba indignabundus & clamitans: En ait:

Romanos rerum dominos, gentemque togatam Unde patet, jam ipfis Augufti temporibus to gæ ufum exolefcere cœpiff.

Nec pre

CXL. Sic & nominibus difcernebantur ci- CXL. ves & peregrini; fiquidem illi etiam præ-nomina nominibus, hi folis nominibus utebantur, habebat. neque prius prænomina accipiebant, quam effent in civitatem adfciti. Čic. Epift. ad Famil. XIII, 36. cum Demetrio Mega mihi vetuftum hofpitium eft: familiaritas autem tanta, quanta cum Siculo nullo. Ei Dolabella rogatu meo, civitatem a Cafare impetravit : qua in re ego interfui. Itaque nunc P.Cornelius vocatur . Ex quo loco etiam adparet ipfa gentilia etiam nomina, ut cognomina eorum, adíciviffe peregrinos, a quibus fuerant civitate donati, vel alio adfecti beneficio. Id quod etiam ex præcedente epiftola difcimus, ubi de Philoxeno, qui poftea C. Avianus dictus eft: Nomen autem Aviani, inquit, confequutus eft, quod homine nullo plus eft ufus, quam Flacco Aviano, meo, quemadmodum te fcire arbitror, familiariffimo. Sed ne nimium excrefcat hæc adpendix; hic quidem ei colophonem imponere vifum eft.

Hein. Ant. Rom.T. I.

S LI

7

I. Prima

vifio.

LIBRI II. TIT. I.

De rerum divifione, & adquirendo ipfarum

Q

dominio.

Uum fuperiore libro de jure perfonarum expofuerit Juftinianus; hoc fe cundo, Cajum fequutus ducem, DE REBUS agit. Quare rerum divifiones paullo adcuratius ac diftinctius ex antiquitatibus Romanis proponere, atque hinc inde illuftrare juyabit. Ceterum res & pecunia quomodo differant in jure noftro , ex L. 5. pr. D. de Verb. fign. fatis notum eft.

I. Summa rerum divifio, ut recte obfervat rerum di- Cajus, L. 1. D. de divif. rer. (a) in duos articulos deducitur. Aliæ enim erant DIVINI JURIS, aliæ HUMANI. Illa iterum in SACRAS & RELIGIOSAS dividebantur SANCTE enim quæ vulgo addi folent tantum quedammodo divini juris habebantur, quia & ipfæ pontificio jure continebantur, ut diligentius urbs religione, quam manibus cingeretur. Cicero de Nat. Deor. III, 40.

II. Res f2c82.

II. Res SACRÆ dicebantur, quæ publico civitatis inftituto auctoritate Pontificum erant Dis fuperis follemniter confecrata. Fest. voce facer, p. 417, quales erant aræ, ædes, donaria,

(a) In Aniani compilatione, in qua ea lex aliter legitur, totum hoc Caji fragmentum interpolatum effe, vel primo intuitu patet. Aleand. Not. ad Caji Inft. II, 1. 1.

ria, (b) & quidquid fuerat Diis confecratum, Et quidem uni Deo publicæ confecratæ ædes, fana; pluribus fimul, tanquam ouμywuois dedicate delubra dicebantur. If. Voff. ad Pomp. Mell. II, 3. p. 147. Publice, inquam, confecrata. Nam vel Senatus auctoritas, vel populi juffus, vel principis decretum accederet oportebat. Privata enim auctoritate nihil fiebat facrum. Vid. Guther. de jure poncif.III, 2. Templa facra fiebant,inauguratione,dum augures fpatium follemniter capiebant. Tacit. Hift. IV, 83. Id enim dicebatur inaugurari: Cic. pro Domo LUI. Quæcumque vero loca non erant inaugurata» ea non templa dicebantur, fed ades facra Gell. Not. Art. XIV, 1. Sequebatur II. Luftratio area, quæ fiebat a militibus, quibus faufta erant omina, felicibus ramis; quibus fuccedebant virgines Veftales cum pueris puellifque patrimis & matrimis, quæ aqua e rivis,fontibus, amnibufque

S 2

(b) Aliæ erant res facro commendatæ, ut vocat Cicero de Leg. II, 9. Hæ enim non confecrata erant Dis, fed tantum fecuritatis cauffa in templis depofitæ. Cic. de Leg. II, 16. Sane in remplis & delubris fecuritatis cauffa deponi folebant res pretiofiffime. In templo Saturni & Opis adfervabantur leges, SCa, patta, fœdera & pecuniæ publicæ. Severus Imp. pecunias fuas & thefauros in templis repofuerat. Herodian. Hift. IV, 4. Quinimo in Pacis templum, omnium opulentiffimum & egregie munitum univerfos ferme fuas divitias congregaffe

te

fert idem auctor Lib. I. Cap. 14. Unde & templa cuftodiis militaribus cinta fuiffe, obfervat Lipf. Not. ad Tasite Annal. Lib. I.p. 17o