vincia fuis fed datis a victore. relicto aliquo præfecto provinciæ, decede bat. Hunc in modum Afiam redactam in formam provinciæ conftat ex Strabone. Alia exempla exftant apud Liv. XXXIII, 18. Appian. in Lybic. p. 84. & alibi paffim. Sed defiit hic mos; ex quo Principes omnia pacis bellique negotia fuo árbitrio gerere coeperunt. CI. Quamvis vero non una eademque effet. CI. Pro omnium provinciarum conditio; illud tamen is legicommune erat omnibus, quod fuis legibus bus non (7) magiftratibufque non uterentut, populoq; utebatur: Romano penderent vectigalia. Non utebantur, inquam, fuis legibus, fed iis, quibus Roma ni eos uti jubebant, quæque trium plerumque generum erant. Primo enim ipfe victor de de cem legatorum fententia certas leges dabat provincialibus, quas deinde in jure dicundo obfervari oportebat a magiftratibus: deinde leges novas aliquando ferebant Romani, quibus & provinciales obfequerentur, qualem fupra effe vidimus legem Juliam & Titiam: poftremo, ipfi qui cum imperio præerant provinciis, edi&ta proponebant, quibus modum, quem injure dicundo effent obfervaturi, denunciabant. Nulla primo regio in provinciæ formam redigebatur, cui non certas. leges daret victor de Q 4 fen (4) Attamen patriam religionem plerifque relinquebant, ceu, exemplo Egyptiorum pater, de quibus Tertull. Apolog. XXXIV. & Judæorum, de quibus Philo legat. ad Cajum Imp. pag. 864. Coitiones tamen religionis cauffa inftitutas fæpe prohibitas fuiffe, fi e republica videretur, docet Ampl. Bynkersh. de rel. peregr. Diff. II. pag. 250. CII. Ut & S.P.QR. fententia legatorum. Siculis quales datæ fuerint leges, oftendit Cicero Verrin. II, 13. Siculi hoc jure funt, ut quod civis cum cive agaɛ, domi certer fuis legibus ; quod Siculus cum Sicule non ejufdem civitatis, ut de eo Prator judicet ex eo P. Rupilii decreto, quod is DE DECEM LEGATORUM SENTENTIA ftatuit, quam legem Siculi Rupiliam vocant, fortiatur. Quod privatus a populo petit, aut populus a privato, fenatus ex aliqua civitate, qui judicet, datur, quum alterna civitates rejecta funt. Quod civis Romanus a Siculo petit, Siculus judex datur ; quod Siculus a cive Romano, civis Romanus datur. Ceterarum rerum seleƐi judices ex civium Romanorum conventu proponi folent. Inter aratores & decumanos lege frumentaria, quam Hieronicam adpellant, judicia fiunt. Ejufmodi quoque leges Macedonibus a L. Paullo ex Confilii fententia datas recenset Liv. XLV, 29. Achæis præfcriptas Paufan. VIII. p. 427. Seq. CII. Accedebant his deinde leges quædam aliis, quas a Romanis latæ, quas in provinciis abfervais dabat. i oportebat. Sic quum lex Atilia de dando tutore tantum in urbe valeret; lege Julia & Titia eadem uti paullo ante diximus, etiam ad provincias porrecta eft. princ. Inft. de Atilian. tur. Quum ex lege Julia de maritandis ordinibus tutor dandus effet ei mulieri virginique, quam ex hac ipfa lege nubere oportebat, ad dotem dandam, dicendam, promittendamve; factum paullo poft eft SC. quo cautum, ut etiam in provincia fimiliter a Præfidibus ex eadem cauffa tutores darentur. Ulpian. Fragm. XI, 1. Similia exempla fuppeditabunt Z. 19. ff.de viru nupt. (quam uberius expofuimus in Comm. › ad L. Jul. & Pap. Lib. I. Cap. 5. Lib. II. Cap. 21.) L. 5. pr. ff. de manumiff. Huc pertinent tot refcripta Principum ad provinciarum Præfides, quibus vel nova jura dant : provinciis vel dubia & ambigua decidunt, ceu ex Pandectis noftris ac utroque Codice fatis adparet. L. 15. §. 10. D. de off. proc. L. 14. ad SC.Turpillian. L. 1. D. de abigeis. L. 3. D. de fide inftrum. L. 12. D. de cuft. reor. non edi CIII. At præcipue jus in provinciis profi- CIII. Nec cifcebatur ex edictis proconfulum, & reliquo- ais Prorum magiftratuum, quæ, fimul ac in provincias cof. ituri erant, componere ac dein publice proponere folebant. Hoc edictum tribus plerumque partibus conftabat. Nam primo multa ex antecefforum edictis transferebant in fua, eaque pars edictum tralatitium vocabatur: deinde multa nova addebant ipfi, quæ ad administrationem provinciæ, fumtus & rationes civitatum, pactiones cum publicanis, ufuras, fyngraphas, hereditatem, poffeffiones, aliaque hujus generis pertinebant: poftremo etiam pleraque transferebantur ex edictis urbanis, quæcunque fcilicet de jure dicundo feu de ufitatis privatorum cauffis & controverfiis agebant, modo concinna effent conditioni provincialium. Unde ediltum tralatitium & ea pars vocatur apud Cicer. ad Att. V, 21. Difcimus hæc omnia ex Cic. Epift. ad Fam. 111, 8. ubi Proconful in Ciliciam iturus: Roma, inquit, compɔsui edistum, nihil addidi, nifi qnod publicani me rogarunt, quum Samum ad me veniffent,ut de tuo edito totidem ver bis transferrem in meum. (Habes ergo partem CIV. Sub edicti tralatitiam) Diligentiffime fcriptum capur eft, quod pertinet ad minuendos fumtus civitatum, quo in capite sunt quadam nova, falutaria civitatibus, quibus ego magnopere delector. (En alteram edicti partem in qua nova quædam addiderat Cicero.) In tertia parte, quæ fuerint fcripta, ipfe quoque oftendit Epift. ad Attic. VI, 1. ubi & de reliquis capitibus agit diftinctius: Breve autem edictum eft propter hanc meam Siaipeor, quod duobus generibus edicendum puravi: quorum unum eft provinciale,in quo eft de rationibus civitatum, de are alieno, de fura, de fyngraphis: in eodem omnia de publicanis; alterum, quod fine edito fatis commode tranfigi non poteft, de hereditatum poffeffionibus > de bonis poffidendis, magiftris faciundis, uendendis, qua ex edicto & poftulari & fieri folent. Tertium de reliquo jure dicundo aypapov reliqui. Dixi, me de eo genere mea decreta ad ediƐła urbana accommodaturum. Ex quibus patet, quod fupra jam obfervavimus, fimillima quidem inter fe fuiffe edicta urbana & provincialia, fed tamen non ftatim idem obtinuiffe in provincia, quod Romæ fuerat vel lege velmoribus receptum. Vid. Ger. Nood. Obser. II, 5. p. 444. CIV. Sed in his non una contigit mutatio, pera ex quo ad principes devoluta eft refpublica. toribus Primo enim, quod jam fupra obfervavimus, hac in re etiam provinciale edictum concinnatum eft mutata. perpetuum, quum antea non modo fingula multa rum provinciarum edicta inter fe difcreparent, aliudque effet edictum Cilicium, aliud Sicilienfe, aliud Afiaticum, &c. fed & fucceffores antecefforum edicta, prætorum urbanorum exemplo fæpiffime mutarent. Vid. Ez. Spanhem. Orb. Rom. 11, 12. p. 97. fequ. Deinde, communicata cum univerfo orbe Romano civitate, leges etiam Romanæ provinciis omnibus traditæ funt, eademque jura Romæ fuerunt ac in provinciis. Hinc de fuo ævo Gregorius Thaumaturg. in Paneg. Origen. p. 47. Oi Javμασοὶ ἡμῶν σοφῶν νόμοι, οἷς ναῦ τὰ πάντων η ὑπὸ ῥωμαίων ἀρχω ἀνθρώπων καταπαύεται πράγματα. Mirifica fapientum noftrorum leges, quibus omnium nunc qui Romano imperio parent, hominum res reguntur. Rutil. Numatian. Itin. I. v. 63. ad Romam: Fecifti patriam diverfis gentibus unam, Profuit injuftis, te dominante capi. Dumque offers viltis proprii consortia juris, Urbem fecifti, quod prius orbis erat. Plura ejufmodi teftimonia collegerunt Juretus ad Symmach. Epift. V, 44. Ez. Spanhem. Orb. Rom. II, 11. p. 91. fequ. qui etiam erudite obfervat, poft ea quoque tempora multis civitatibus αυτονομίαν relictam fuiffe ab Imperatoribus. vel Conf CV. Alterum, quod commune fuit omni- cv. Pro bus provinciis, in eo pofitum eft, quod illæ vincia non fuis, ut focii & Latini nominis, fed Roma- vel Præ parebant nis magiftratibus parerent. Duo vero in fin- toribus gulas provincias magiftratus mitti folebant, vel pro quorum alter generali nomine Prafes dicitur. præt. vel Lib. I. II. D. de offic. praf. alter Questor adpel- procos, latur. Præfidum officio initio functi funt Prætores. Hinc quum initio duo in urbe Prætores effent, quorum alter civibus jus dicebat, alter peregrinis; Sicilia in provinciæ formam redacta, tertius; quum deinde Sardinia acce deret, |