non §. 1. Inft. quib. modis patr. por. felv. POSTLI- V. Ejufdem conditionis habebantur III) v. II) 1 VI. IV) Liberti fitores non civem capitis damnabant, (nee enim faş erat,) fed civem effe negabant, fervumque vocabant poenæ, ut vitam non tamquam civis amitteret, fed tamquam fervus. L. 29. D. de pæn. L. 6. §.6. D. de injusto, rupto, irri-' zo facto reftam. Attamen hi quoque priftina jura recuperabant, fi per omnia in integrum principali indulgentia reftituerentur. Paull. Recept. Sent. IV, 824. Poftea vero hanc fervitutem pœnæ, quatenus cognatorum intereffe vifum, abolevit Juftinianus Nov. XXII, 8. VI. Porro etiam hanc miferam conditionem fubibant IV) liberti ingrati, quos Clau-. ingrati. dius Imp. revocabat in fervitutem, qua de re dictum fupra ad Lib. I. Tit. VI. §. 9. VII. V ) VII. Nec minus libertatem amittebant V) Qui fe majores XX annis, qui fe pretii participandi venum cauffa venumdari pafi fuerant, de quibus itidari paffi. dem dictum Lib. I. Tit. III. n. 7. 8. VIII. VI) more bac chantes, VIII. Nec melioris conditionis erant VI) Mulieres ingenuæ mulieres, quæ in fervi alieni amfervili a- plexus ruebant. (c) Quod fi enim Domino invito, & hoc, vel pupilli tutore, vel procuratore domini ter denuntiante, in eodem contubernio perfeveraffent; anilla, five, illo confentiente, liberta efficiebantur decreto & adjudicatione prætoris. Vid. Paull. Sent. Rec. II, 21. A. 1. p. m. 305. Ter (c) Tales mulieres notat Petron. Satyr. p. 127. Quædam femine fordibus calent, nec libidinem concitant, nifi aut fervos viderint, aut fatores altius cinctes. Harena aliquas accendit, aut perfufus pulvere mulio, aut hiftrio, fcene oftentatione traductus. Ex hac nota domina eft mea. Tertull. ad uxor. II, 8. Autor hujus juris Claudius Imperator fuit, ut patet ex Tacito Ann. XII, 53. ex quo fimul difcimus, Pallantis liberti id effe inventum, cui ideo infignia prætoria & centies quinquagies feftertium decrevit fenatus. Plin. Hift. Nat. XXXV. cap. penult. & alter Plinius Epift. VIII, 5. Denique fenatuf confultum illud in ufum revocavit Vefpafianus, fi ita intelligendus locus Suet. Vefp. XI. (d) Aft hanc quoque poenam fuftulit non Alexander Severus, uti vifum eft Strauchio Diff. Juftit. XI, 39. ( nam L. 3. C. de lib. cauf. de maribus, fervarum; non de feminis fervorum amore calentibus agit, ) fed Juftinianus L. un. C. de SC. Claud. toll. parum certe prudenter fiquidem ingenuis mulieribus viam eo ipfo ad impares & impudicas maxime conjunctiones munivit. Cujac. obs. XXI, 16. IX. MINORE five MEDIA capitis demi- Ix. Me. nutione civitatis tantum jura, falva libertate, diam paperimebantur, adeoque ii, qui erant in hanc tiebātur, conditioné delapfi, ad peregrinitatem redigeban tur. (d) Nifi forte dicere malis, Vefpafianum ea de re ad fenatum retuliffe > non tamquam Imperatorem, fed tanquam confulem, aut, fi mavis, fenatorem laticlavium. Confulatum fane geffit fub Claudio, Suet. Vefp. Cap. IV. forfan cum Barea Sorano, quem eo ipfo anno U. C. Dcccv. quo SC. illud factum Cof. defignatum fuiffe refert Tacit. Ann. XII, 53. Et hinc facile conciliari poterunt Tacitus & Suetonius, quorum ille Claudio, hic Vefpafiano hoc SC. tribuit. Ingeniofa hæc eft obfervatio Petri Fabri Semeftr. 1 25. p. 140. feq. uti pleraque, quæ Faber ille edolavit. I) Exfu les. aquæ & tur, (e) §.2. Inft. h. t. Et hujus quidem conditio nis habebantur I) exfules, quibus aqua & igne fuerat interdictum. Magna fcilicet Romæ erat inter exfilium & relegationem differentia. Illa jura civitatis perimebat, quum relegatus ea falva haberet. Hic Ovid. Trift. II. Quippe RELEGATUS, non EXSUL dicor in illo, Parcaque fortuna funt tibi verba mea. Quam differentiam alibi ita defcribit: Trift. V, 2. Per vitam, nec opes, jus nec mihi civis ademit, Nil nifi me patriis juffit abeffe focis. Ipfe RELEGATI, non EXSULIS utitur in me Nomine. Conf. L. 2. D. de Publ. judic. Ad exfilium quod attinet, cives ad illud adigebantur AQUE ET IGNIS INTERDICTIONE, qui ritus paullo altius videtur repetendus. X. Quid X. Antiquiffimum hoc erat juris Romani ignis in principium, neminem poffe invitum jura citerdictio? vitatis amittere. Cicero pro domo: XXIX. Hoc juris a majoribus proditum eft, ut nemo civis Romanus, aut libertatem, aut civitatem poffit amittere, nifi ipfe AUCTOR factus fit. Idem juris pubiici axioma multis verbis inculcat Cic. pro A. Cacin. C. XXXIII. docetque ideo Aretinorum profcriptionem, Sulla vivo, (e) Unde nec toga amplius iis licebat uti. Plin. Epift. IV, 11. Suet. Cland. XV. Deipfa peregrinitatis conditione conf. Briff. Aut. I, 13. 15. vivo, irritam fuiffe, quod contenderat Cicero civitatem adimi non potuiffe. Quamvis itaque civitatis juribus nemo invitus privaretur; attamen ea ftatim amittebantur, fimul ac quis in aliam fe civitatem adfcribi paffus effet, quum ex veteri jure duarum civitatum civis nemo effe poffet. Idem pro domo LXXXI. Ezech. Spanhem. Orb. Rom. I, 1. 6. p. 11. Unde notum eft ex Nepot. Attic. II. noluiffe Atticum Athenis civitatis jura fufcipere, ne Romanam civitatem amitteret. Quod fi ergo quemquam e civitate ejectum vellent Romani; eum non expellebant, (quod ex principio fupra adlato fieri non poterat,) fed illi tecto, aqua & igne interdicebant. Quibus neceffariis vitæ fubfidiis ademtis, ultro exfilium eligere cogebatur damnatus. Quum itaque a nem ne recipi poffet; neceffario in aliquam civitatem exteram fe conferebat, eoque demum facto, civitatis jura amittebat. Hinc denuo Cicero pro domo XXX. Qui erant rerum capitalium condemnati, non prius hanc civitatem amittebant, quam erant in eam recepti, quo vertendi, hoc eft, mutandi, foli cauffa, venerant. Id autem ut ef fet faciundum, non ademtione civitatis, fed telli & aqua & ignis interdictione faciebant. Ergo fi accurate loqui velis, non aquæ & ignis interdictione eximebatur caput de civitate, ut ait Paullus L.2. D.de judic. publ. ( poterat enin, fi vellet in civitate mo:i,) fed adfcriptione in aliam civitatem, in quam exful difcefferat. Barn. Briffon, Ant, Rom. III,5. p.48. Quæ observatio, ne cui fola aoy paxia videatur, tani profecto momenti eft, ut Cicero oratione alle gata |