Antiq. Grac. IV, 5. p. 616. Salmaf. de mod, ufurar. IV, p. 165. Sane enim in negotiis omnibus a feminis Græcis adhibendi erant tutores, Cic. pro Flacc. XXX. adeo ut contrahere non poffent fine illis πέρα μεδίμνε κριθῶν ultra modium hordei. Dio Chryfoft. Orat. LXXV. & ahi veteres, quos excitarunt Meurf. Them. Att. II, 9. & Salmaf. de mod. ufur. Cap. X. p. 425. Nec agere vel conveniri Athenis poterat mulier fine tutore, & hinc illa vox Præconis in Judiciis Atticis: deva i nienos. Citatur hac mulier, ejufque tutor. Vid. V. C. EV. Oto Diff. IV. cap. 1. §. 6. Inde itaque eft, quod nonnulli mulierum iftam tutelam e jure Attico in Romanum permanaffe exiftimant. Schilter. Exerc. ad Pand. XXXVIII, 227. p. 691. Vinc. Gravina de leg. & fenatufconf. p. 550. Sed præterquam quod illa tutela plane diverfa a Romana fuiffe probatur a Meurfio Att. Lelt. III, 24. videtur etiam ifta propter infirmitatem confilii jam inde ab ipfa urbis origine Romæ recepta. Quamvis enim id non fequatur ex loco Plutarchi in Numa p. 66. ubi Veftalibus id privilegii conceffiffe Numa dicitur, ut a tutela effent immunes, ( ex quo loco alias colligunt, mulieres jam tum ab eo tempore fub tutela fuiffe) (ƒ) certius tamen id collige

I 3

(f) Id privilegium Veftalibus non conceffit Numa, quidquid dicat Plutarchus. Jus enim trium liberorum quod ibidem ait Veftalibus conceffum, Numa temporibus erat incognitum. Præterea ad Auguftum hoc Veftalium privilegium refert Dio Caff, Lib. LV1. p. 578. Juft. Lipf.

ligere licet ex loco Catonis apud Liv. XXXIV, 2. Majores noftri, nullam, ne privaram quidem rem, agere feminas fine auctore voluerunt, in manu effe parentum, fratrum, virorum. Conf. & Cicero (g) pro Murana XII.

XVII.

Lipf. de Vefta Veftal. XII. Sed adde tamen, quæ fcripfimus in Comment. ad L.Jul. & Pap. Lib. 1. cap. 2. p. 27. ubi Plutarchi locum una littera mutata ita emendavimus; Turas de megaλας ἀπέδπκεν (pro απέδκιν ) ἱερῶς παρθένοιες ὢν ἐσι καὶ τὰ διαθέσθαι ζῶντος ἐξεῖναι πατρὸς > πολλα πράττειν ἄνθι προςάτε, διάγεσας, ὥσπερα apaπaudes. Tribuerunt (non Numa fed Romani) Veftalibus ingentes honores, inter quos teftamenta vel fuperftite patre nuncupandi jus, & fine tutore liberum fuarum rerum arbitrium, ut, quibus tres funt liberi. Multa enim Plutarchun data occafione per many referre fo lere, ibidem oftendimus.

(g) Verba Ciceronis funt: Nam quum permulta præclare legibus effent conftituta, ea jureconfultorum ingeniis pleraque corrupta funt. Mulieres omnes propter infirmitatem confilii majores in tutorum poteftate effe voluerunt; hi invenerunt ge nera tutorum, quæ poteftate mulierum continerentur. Locus hic ab ipfis interpretibus parum intelle&tus eft. Fr. Sylv. p. m. 635.ait, jureconfultos inveniffe tutelas, quibus non mulieres fub tutorum ; fed hi fub mulierum poteftate effent. Sed hæc numeris Platonicis obfcuriora. Phil. Melanchth. p. 672. & Jo. Benignus p. 744. intelligunt tutelam maternam liberorum. Sed ea non eft illorum temporum, ut patet ex Nov. CXVIII, 5. Joach. Camerarius p. 700. plane

xe. Sed certiffimum eft, intelligi tutores ab ipfis mulieribus electos. Mulieres conventione in manum liberabantur a turela, & filiarum familias loco habebantur. Quum ergo pate.

vel per

XVII. Erat vero hæc mulierum tutela vel XVII. Ea pupillaris vel perpetua, Boeth, in Topic. Cicer. IV. vel puquarum hanc illi præferebant veteres, tefte pillaris Gellio Not. Attic. V, 13. Pupillarem pubertas petua. finiebat; perpetua ne majorennitate quidem exfpirabat. Pupillarum tutores & negotia gerebant, & auctoritatem interponebant. Adultarum vero negotiis tutores tantum auctoritatem interponebant, non vero gerebant. Hinc verbi cauffa recte mulieri adultæ poterat fol vi. Cic. Topic. XI. At auctoritate tutorum opus erat, fiilla lege aut legitimo judicio agere vellet, fife obligaret, finegotium civile gereret, firem mancipi alienaret. Čic. pro A. Cacin. XXV. Ulpian. Frag. XI, 25. 27. Quin & nuptias contrahere, vel in manum convenire non poterat. Cic. pro Flacc. cap. XXXIV.

vel teita

prætori..

XVIII. Erat porro perpetua illa tutela mulie-_xvm. rum vel teftamentaria, vel legitima, vel pratoria. Perpetua lfta erant in poteftate mariti, qui moriens uxori, mentaria, quæ in manum convenerat, tanquam filiæfa- vel leimilias, tutorem dabat teftamento. Id quod tima vel non folum ex loco Ciceronis paullo obfcuriore pro Mur. cap. XII. Sed & ex hoc teftimonio clariffimo Livii XXXIX, 19. patet, ubi Hifpalæ Fecennia SC. data dicitur gentis enuptio, & I 4 TU

familias jure poffet teftari de tutela: factum eft, ut & morientes mariti teftamentis de tutela uxorum difponerent, & ita quidem difponerent, ut iis darenr optionem, quem vellent, tutorem fibi eligendi. Exemplum præclarum eft apud Livium XXXIX, 19. Hoc quum contra veteres leges invexiffent jureconfulti, invenerunt genera tutorum, quæ poteftate, id eft, optione mulierum continerentur •

XIX. An mariti tutores uxorum?

TUTORIS OPTIO, quafi ei VIR TESTA-
MENTO DEDISSET. Vid. Comm. ad L. Jul.

Pap. Lib. II. Cap. XI. Illa erat ordinaria:
hæc a prætore Urbano & tribunis plebis da
bantur, fi femina cum tutore legitimo lege
aut legitimo judicio agere vellet, ut eo au-
Core ageret, vel tutorem legitimum non ha-
beret, vel is pupillus effet. Nam & pupil-
lis tutelam legitimam jure veteri delatam
effe, jam Cujac. obf. XVII, 28. demonftra-
vit. Ulpian. Fragm. XI, 24. Quum vero le-
gitima tutela, quafi res jure Quiritium pro-
pria in jure poffet cedi; is, cui tunc cede-
batur, vocabatur tutor ceffitius, •(h) cujus
adminiftratio tamen ceflabat, fimul ac legi-
timus vel obiiffet, vel capite effet deminu-
tus. Ulpian. Fragm. XI, 7. Fiebat autem illa
ceffio, ne agnatus eo onere perpetuo obrue-
retur, & quidem plerumque alteri agnato,
fi recte conjecit Jac. Gothofred. ad L. 2. C.
Theod. de tutorib. & curat. creand.

XIX. Quæri etiam folet, an & mariti tutelam uxorum fufcipere potuerint? Adfirmat id Scipio Gentilis ad Apuleji Apolog. n. 1020. Sed Domitiana erit quaftio, five proponatur de iis, quæ in manum convenerant, five de illis, quæ tantum erant in matrimonio. Illæ non erant in tutela, fed in manu & mancipio maritorum, adeoque non magis poterat tutores habere,

(b) Eft quidem apud Ulpian. Fragm. XI, 7. vox
cefficus, fed procul dubio legendum ceffitius,
quemadmodum & tutela ibidem vocatur cei
sia. Vid. Jo. vander Vvater Obf. III, 2.

bere, quam filiæfamilias, quum non effent capita libera. (Vide fupra Lib. I. Tit. X. n.6.) hæ fui juris & rerum fuarum dominæ erant, aft in tutela non maritorum, fed agaatorum, vivebant, quia fine horum auctoritate nihil poterat de tutela legitima deminui, uti paullo poft demonftrabimus. Hinc apud Gruter. Infcript.p.. -DLIA 2. occurrit monimentum, quod mulier fecit SIBI, CONJUGI, ET TUTORISUO. Si uxores in tutela maritorum effe dicerentur, procul dubio id intelligendum effet improprie deis, quæ in manum convenerant, quemadmodum & hodie nonnunquam parentes a JCtis fatis inconcinne naturales filiorum tutores adpellantur. Ex loco fane Ciceronis pro Flacco XXXIV. (i) maritalis ista tutela fruftra colligi videtura Schiltero Exerc. XXXVII, 229. Immo pofterioribus temporibus tantum abeft, ut maritus effe poffet uxoris tutor, ut ne curaI s telam

(i) Locus Ciceronis eft: In manum

> inquit > convenerat. Nunc audio. Sed quæro, ufu an coemtione? ufu non potuit, nihil enim poteft de tutela legitima fine omnium tutorum auctoritate deminui. Coemtione? Omnibus ergo au&toribus? In quibus certe Flaccum fuiffe, non dices. Relinquitur illud, quod vociferare non deftitit, non debuiffe, quum præter effet, fuum negotium agere, aut mentionem facere hereditatis. Hic fane nihil habetur de tutela uxorum in maritos tranflata. Nec colligi id poteft ex verbis: nihil per teft de tutela legitima fine omnium tutoru auctoritate deminui. De tutela enim legitima hon deminuitur aliquid ita, ut maritus loco agnato. rum tutor fiar, fed ut uxor in manum conveniat, adeoque tutela ei plane non opus fit, velut ma rito dotem fine auctoritate tutorum conftituat.