TIT. XVIII.

norum effent libertorum liberi. L. 3. pr. ¿
§. 1. D. de legit. tut. Et hinc nata legitima
patronorum. tutela , quam per confequentiam
ex lege duodecim tabularum introdułłam
Ete ait Ulp. Fragm. XI, 3.

re

VIII. Diximus fupra Tit. XII. §. IX. paVIII. O. trem naturalem, emancipantem liberos, ulrigo legi- timæ mancipationi addidiffe pactum fiducia: time pa- EGO VERÒ HUNC FILIUM MEUM TÍtutela. BI MANCUPO EA CONDITIONE, UT

rentum

MIHI REMANCUPES, UT INTER BONOS BENE AGIER OPORTET NE PROPTER TE TUAMQUE FIDEM FRAUDER. Diximus etiam, tunc emtorem, feu patrem fiduciarium, filium fibi mancipatun patri naturali remancipaffe, a quo demum fuerit per vindictam manumiffus. Diximus denique id ideo factum effe, ut pater naturalis jura patronatus conjunctamquè cum iis fpem fuccedendi ab inteftato retineret. Vid. fupra Lib. I. Tit. XII, 8. §. 9. Quum ergo penes patrem, tanquam patronum, fpes remaneret fucceffionis; ex prudentum interpretatione TIT-XIX. deferenda etiam ei videbatur tutela legititela fidu. ma, fi filius emancipatus adhuc effet impu

ut & tu

ciariæ.

bes. Mortuo porro patre, fratres iftius emancipati natu majores, fi effent majorennes, ad tutellam vocabantur. Quum vero hi non effent heredes ab inteftato, tutela illa non poerat dici legitima. Vocata ergo eft fiduciaria, ab illo pacto fiduciæ, quod in emancipatione intercefferat. Quamvis ex Ulpiano pateat, olim non legitimam fratrum fed parentum tutelam dictam effe fiduciariam ; idque

vel ideo concinnius fit vocabulum, quod pa &tum illud fiduciæ non frater, fed pater emancipans interpofuerit. Ita tamen & Modeftinus hanc tutelam vocat L. 4. D. de legit. tut. nili & eam in legem falcem immifit Tribonianus. Vid. Ant. Schulting. ad Ulpian. Fragm. Xl, 5. p. 595. Huber. Digreff. I, 1. 4.

Acilia de

IX. Enimvero, quum non deeffent cafus, TIT. XX. quibus & teftamentarii & legitimi tutores de- IX. Lex ficerent; vifum eft Romanis, nova lege cavere, tutoredaut impuberibus tunc tutores darentur. Factum tivo qua ergo ea de re plebifcitum, quod LEGIS ATI- do lata? LIE (c) nomine injure laudatur. Tempus hujus legis latæ incertum eft, nifi quod eam ante annum ab U. C. DLXVII. conditam doceri poffit ex Livio XXXIX, 6. Vid. Car. Sigon. de antiquo jure civ. Rom. I, 13. Invenimus fane, Atilium longum, Trib, plebis fuisse anno V. C. CCCIX. L. Atilium anno CCCXLIII. Liv. IX, 30. fed neutrum hanc legem tuliffe verofimile eft, quoniam tunc nondum erat Prætor. Annum U. C. CCCCLX. quo prætor fuit M. Atilius Regulus, huic legi adfignat Steph. Vin. Pigh. in Annal. ad ann. CCCCLX.

fed

(c) ATILIA non ATTILIA dicitur hæc gens apud Livium, Tacitum, Ciceronem, & maxime in numis & marmoribus. Vide Fulv. Urfin. defamil. Romanorum ex numifm. p.42.feq. edit. Patini. Erat ea gens Romæ nobiliffima in tres potiffimum divifa familias , quarum una Regulorum. altera Serranorum tertia Calatinorum cognomen ferebat. Gentis totius feriem accurate dedit Jac. Perizon. Animadv. Hift. Cap. 1. p. 26.

Hein. Ant. Rom.T. L

I

X. Quid ea lege

fed & hunc non magis auctorem legis effe arbitramur : maxime, quum Prætores plebifcita ferre non folerent. Procul dubio lata est anno CCCCXLIII. a L. Atilio Regulo, Trib. pleb. cujus meminit Liv. IX, 30.

X. Hac vero lege cautum eft, ut pupillis, fancitum? & feminis, quibus nec teftamentarius, nec legitimus tutor effet, tutor daretur a prætore

Julia &
Titia,

& majore parte tribunorum plebis. (d) Exem plum eft apud Liv. XXXIX, 9. ubi Fecennia Hifpala poft patroni mortem,quia nullius in manu effet, tutorem a tribunis & pratore petiiffe dicitur. Diclus ejufmodi tutor Atilianus, nec non dativus, a formula, qua uti Prætores folebant: DO TE TUTOREM. Brifon. de Form. V. p. 408.

XI. Sed quum ea lex Romæ tantum haberet XI. Lex locum: (Ulpian. Fragm. XI, 18.) anno U. C. DCCXXII. Augufto III. & M. Titio M. F. Rufo Coff. lata eft lex Julia & Titia. Henr. Valef. ad Excerpt. Peirefcian. p. 61. Tacit. Ann. III, 25. Quia enim antea diu in fola Sicilia fuerat moribus receptum, ut prætores rois pouvois juwaiξὶν ἐρήμοις συγλυῶν, pupillis & feminis agnatorum cura deftitutis, tutores darent ; Diodor. Sic. in Exerpt. Peiresc. p. 397. factum eft, ut illud ___jus

(d) Id vero ideo videtur fancitum, quia aliquando una cum prætore edicta confcribebant tribuni,

concilium adhibete hi a prætoribus in

Vid. de offic. III, 20. Ceterum hic id fingulare eft, quod plura Tribunorum plebis fuffragia vincerent pauciora , quum alias fingulis effet jus intercedendi turbandique reliquorum decreta. Obfervatum id jam a Fr. Hotomanno, & Arn, Vinnio ad pr. Inft, de Atil, tut.

jus hac lege etiam cum aliis provinciis communicaretur, juberenturque præfides etiam in provinciis tutores dare. Ulpian, Fragm. l. c.

toris da

Claudia

XII. Sed tamen hæc tutoris datio non unam Xil. Tue poftea fubiit mutationem. Quum enim tribu- tio confuni & prætores negligentius forfan eo munere libus fungerentur; fancitum eft Scro Claudiano, ut SCto pupillis extra ordinem tutores a confulibus daren- no injuntur. Suet. Claud. XXIII. Hinc ad Trajani ufaa. que tempora tutores a confulibus datos legimus apud Plin. Epift. IX, 13. Horum ergo erat, fimul inquirere in tutoris conditionem atque indolem, ne quid res pupilli detrimenti caperent. §. 3. Inft. b.t. Quæftiones in ifta inquifitione propofitas recenfet Jac, Cujac. in Papinian. ad L. 5. C. de conf. tut. p. 296.

XIII. Mox tamen & confulares tutelæ dif- XIII.Pre plicuerunt. Unde jus dandi tutores prætori- tor ture bus conftitutione reftituit M. Antoninus Imp. aus ab laris fa .ita tamen ut fingularem faceret Pratorem Antouiquem ab officio tutelarem vel pupillarem adpel- no. labant. Jul. Capitolin, vit. Marci: X. §. 3. Inst. b. t. Hæc Prætura fatis diu Romæ manfit. Nam ANCII AUCHENII BASSI, PRÆTORIS TUTELARIS mentio fit in marmore apud Reinef. Infer. VI, 4. Alia monimenta, in quibus hujus Prætoris fit mentio, collegit Jof Caftalio Var. LeƐt. XX.

XIV. Paullo poft moribus invaluit, ut Ro- XIV.Premæ præfectus urbi & prætor fecundum fuam featus urbi & Prę jurifdictionem; in provinciis vero Præfides tor quanimmo & Legati Procofs ex fpeciali lege, id do tutoeft ex Oratione D. Marci tutores ex inquifitio- rint? me darent, qui tamen etiam inferiori magi

res dede

XV. Ju

ftitutio.

ftratui id negotii dare poterant, fi non adeo magnæ erant pupillorum facultates. §. 4. Inft. hoc tit. L. 1. pr. §. 1. L. 3. L. 19. pr. S. I. D. h. t. Erant autem Defenfores civitatum, qui & exdino, & Vindices adpellati, fimiles tribunis plebis Rom. eorumque erat plebis jura adverfus magiftratus tueri. L. 1. C.de offic. jurid. Alex. Unde eos cum 7070TupnTaus, fervatoribus locorum, locorum judicibus, vicariis, qui juris dicundi cauffa a Præfectis præt. mittebantur, non confundendos monet Cujac. Obferv. III, 14. (e) Quæ loca cum L. 8. D. de tut. & curat. datis ab his, diligenter, ut folet, contendit Ger. Nood, de Jurifd. II, 8. p. 162.

XV. Denique Juftinianus fanxit, fi pupilli ftiniani vel adulti facultates ufque ad D folidos vanova Co- leant, Defenfores civitatum una cum epifcopo, vel alii magiftratus, etiam non exfpectata Præfidis juffione, vel Juridicus Ale-. xandrinus tutores vel curatores darent. L. 30. C. de Epifc.aud. §. 5. Inft. hoc tit.

XVI. Tu. XVI. Hæc tralatitia funt. Antiquitatum tela mu- vero ftudiofis porro eft obférvandum, non folierum o- lum pupillos tutela, jure veteri Romano, fub

rigo.

fuiffe, fed & feminas. Et Athenis quidem idem fieri confueverat, ubi noti mulierum tutores, quos xveius adpellabant. Vid. Guil. Budai Comment. Grac. Ling. pag. 44. 45. Pfeiffer.

An

(e) Obfervata tamen differentia, ut, fi Præfides ipfi tutores darent, id fieret cum inquifi. tione: fin magiftratus municipales, cum fatif datione. Qua de re infra.