aut quemcunque magiftratum, apud quem erat legis actio. Ulpian. VIII, 1. L. 4. D. de adopt. Gell. Nolt. Att. V, 19. Ritus adoptandi confiftebat in trina venditione, adhibito ære & libra. Scilicet præfentibus patre naturali & adoptivo filioque adoptando, nec non libripende, anteftato & teftibus, primo pater filium patri adoptivo mancipabat, verbis: MANCUPO TIBI HUNC FILIUM, QUI MEUS EST. Tum pater adoptivus, æs tenens, fimulque adprehendens filium adoptivum ; HUNC EGO HOMINEM, inquit, JURE QUIRITIUM MEUM ESSE AJO, ISQUE MIHI EMTUS EST HOC ÆRE, HAC ÆNEAQUE LIBRA. Tum ære, feu ut olim vocabatur, raudufculo, id eft, feftertio nuno percutiebat libram, illudque as dabat patri naturali, quafi pretii loco. Cajus apud Boeth.Comment. in Cicer. Topic. 111. Ant. Schulting.Jurifp.antiq. antejust. p. 54. Ea mancipatio ter erat repetenda. (b) Quo pacto, pater na

tura

ptionis quamdam fpeciem etiam deprehendit V.C. Jo. Clericus in Not. ad Pentat. p. 222. Apud Romanos vero nihil horum invenimus, nec poterat ibi hic ritus obfervari, partim quod matres neminem haberent in poteftate, partim quod adoptio non tribueret jura cognationis. Diffentic tamen vir doctiffimus, Everardus Octo in Papiniano, qui fane eruditiffime hanc cauffam agit, Cap. VII. p. 103. fequ.

(b) Si fcilicet filii loco deberet effe adoptivus. Nam fi quis in locum nepotis adoptaretur, unica mancipatione actus abfolvebatur. Ulpian. Fragm. XII. id quod etiam deinde in feminis obfervatum. Cujac. Enarrat, ad d. l. ult.C.de adapt.

turalis in jure cedebat filium, & tum adoptio erat perfecta. Gell. 1. c. Adoptantur autem, quum a parente, in cujus poteftate funt, tertia mancipatione injure ceduntur, atque ab eo, qui adoptar, apud eum, apud quem legis actio eft, vindicantur. Et hoc quidem ritu per æs & libram adoptavit Auguftus Cajum & Lucium. Sueton. Aug. L. XIV.

& ado..

ptari ?

XVII.Ad

principis,

XVI. Quandoquidem ergo hæc adoptio XVI. Qut non in comitiis, fed coram magiftratu fiebat; potuerint factum eft inde, ut & fexagenariis minores adoptare adoptare poffent, nec mafculi folum, fed & feminæ adoptarentur. Caj. Inft. 1,5.2. Gell.V, 19. XVII. Et id quidem in antiqua illa liberaque republica obtinuit. Poftea variæ fenfim rogatio acciderunt mutationes; Et primo quidem, co- per Re mitiis ceffantibus, principes refcriptis fuis fcriptum adrogationes folebant concedere pariter & confirmare. Quod vel ideo jure facere poterant, quia fimul erant Pontifices maximi quorum erat, de arrogationibus difpicere. Rævar. de autor. prudent. VI. Factum id effe exemplo Galbæ, qui primus veterem ritum neglexit, non abs re fufpicatur Ant. Schulting. ad Ulpian. Fragm. VIII. p. 589. Certe jam Antonini Pii tempore arrogationes factas effe auctoritate principum patet ex L. 38. D. hoc titulo. Hac vero mutatione fe mel admiffa, etiam feminæ (L. 11. D. hoc it.) & pupilli (c) ( Ulp. Fragm. VIII, 5.) & qui

H 3

(c) Multa requifita hic erant obfervanda. Inquirebatur in adrogationis rationem, ne qua turpis cauffa fubeffet. L. 17. pr. L. 20. §. 1. D. h. t. Expendebantur facultates tum arrogantis, tum

arro

XVIII.

mentum.

& quidem plures fimul ( L. 25. §.3. D. h.r.) poterant adrogari. Sed non fine cauffæ cognitione, & obfervatis requifitis quamplurimis. Defierunt etiam antique follemnitates & formulæ, quas tamen novo edicto, nefcio an actum agens, fuftulit Juftinianus L. ult. C. de adopt.

> ut

XVIII. Erat & modus adoptandi per teftaAdoptio mentum, non ab Imperatoribus demum per tefta- vulgo putant, inventus, fed jam tum libera adhuc republica receptus. Jam ab antiquiffimis enim temporibus folemne erat Romanis, heredes fuos non in bona tantum, fed & nomen adfcifcere. Adfcifcere autem erat vocabulum adoptionis de quo Jo.Fridr. Gronov.Diatr.ad Stat. p.26. Cicero de offic.111, 18. Bafilii meminit, qui M. Satrium, fororis filium, nomen fuum ferre voluerit, eumque facerit heredem. Et in Brut#o cap. LVIII. laudat Craffum, Liciniæ filium, Craffi, teftamento adoptatum. Atticum quoque teftamento morientis Cæcilii fuiffe adoptatum, adparet ex Corn, Nep. Attic. V. Et Cæfar

La

arrogandi, ejufque fimul vita anteacta curiofe
excutiebatur. L. 17. pr. D. b. t. Exigebatur
cautio, bona falva fore proximis agnatis fi
pupillus intra pubertatis annos déceffiffet
18. 19. 20. h. t. Arrogator porro emancipare
non poterat arrogatum, nifi cauffa cognita, &
redditis, quæ habuerat bonis
2
> infuperque
quarta bonorum fuorum relicta, L. ult. D. ft
quid infraud.patr. Idque etiam in exheredatio-
ne erat obfervandum. L. 15. D. de inff. teft,
Quæ omnia ab Antonino fic inventa videntur
ut fenfim in defuetudinem iret adrogatio impu-
berum. Vid. Ulpian. Fragm, FIll. 2. Thomaf,
diff. de ufu pract. Tit, Inft, de adopt. 1, 18. p. 54.

Cæfar ita inftituerat Octavium, Suet. Jul. LXXXIII. Appian. Bell. Civil. II. p. 518. qui etiam, cognita avunculi nece, ftatim Julii nomen adfumfit. Dio XLV. p. 307. Qua de re etiam Ovid. Metamorph. XV. fab. 51. v. 74.

Ut Deus accedar cœlo, templisque colatur, Tu facies natufque tuus, qui nominis heres, Impofitum feret unus onus.

Eodem exemplo Auguftus Liviam & Tiberium, heredes teftamento fcriptos, nomen fuum ferre juffit. Suet. Oftav. CI. Ex eo tempore frequentiffima occurrunt ejufmodi adoptionum exempla. Ita enim a M. Gallio Senatore teftamento adoptatus eft Tiberius. Sueton. Tiber. VI. a Galba jam ante follemniorem arrogationem Pifo Frugi. Idem in Galba XVII. Conf. Tacit. Ann. V, I, L. 7. ¿ L. 63. §. 10. D. ad SC. Trebell. Sed ea heredis inftitutio proprie adoptio dici vix poterat, quum nemo ea redigeretur in patriam po teftatem. Cujac. obf. VII, 7. Nominis heredes erant: fed eos liberti paterni & alia familiæ jura non fequebantur quod tamen in aliis adoptionibus fiebat. Cujac. obf.VII, 1. Unde mirum non eft, quod adoptio per teftamentum facta, nonnunquam repetita, & more majorum vel lege curiata, vel per æs & libram iterum facta legitur. Auguftus fane teftamento adoptatus a Cæfare, eam adoptionem lege curiata confirmandam curavit, ut auctoritate legis accederent, quæ teftamento nactus non erat. Appian. Bell. Civil. III. p. 586. Et Tiberius, licet teftamento nomen Augufti ferre juffus, ab eodem tamen poft Caji

H 4

XIX. Ad

Caji & Lucii Cæfarum mortem rite adoptatus fertur. Sueton. Tiber. XV. Inmo quum libera republica mulieres adoptare nondum poffent : folebant eæ tamen jam co tempore heredes ea lege inftituere, ut nomen fuum ferrent. Exemplum eft apud Ciceron. Epift. ad Att. VII, 8. quod fane cum aliis argumento eft, non veram fuiffe hanc adoptionem, fed adoptionis fimuJacrum quoddam, quod præter nomen & hereditatem nihil juris in adoptivum devolvit. Plura de hac adoptione per teftamentum dabunt Briff. de Form. VII. p. 601. Huber. Digress. 1, 2. 23. 2. & hujus filius ampliffimus Zach. Huber. Differt. Jurid. & philol. V, 2.

XIX. Ceterum patria poteftas olim erat optivi o- effeclus adoptionis etiam ftricte fic dicta. minpo- Unde & adoptivi cognomini fuo, leviter ineftatem flexo, illius gentis, in cujus facra tranfierant, & gentë alienam nomen adjiciebant, quamvis id non femper, tranfibat. nec eodem modo factum effe animadverta

mus, quum aliquando patris naturalis & ado. ptivi nomen promifcue ferrent. Perizon. Diss. 1. p. 97.& Animadv. Hiftor. p. 131. Spanhem. de ufu & praftant. numifm. Tom.11.p.77. Quum Scipio Africanus minor ex Emilia gente in Corneliam per adrogationem tranfiiffet ; vocatus eft P. Cornelius Scipio Emilianus. Et qui antea C. Octavius erat, adoptatus a Ca fare, dictus eft C. Julius Cafar Octavianus. Dio Caff. XLVI. p. 322. Solebant tamen etiam naturalis patris nomen nonnunquam fuo adfcribere honoris cauffa, immo eumdem adhuc patris vocabulo dignari in fermone familiari. Terent. Adelph. V, 7. v. 3. Exempla col